Πενταετούς διάρκειας ο σχεδιασμός του ΠΔΕ

Πενταετούς διάρκειας θα είναι πλέον ο προγραμματισμός και η εκτέλεση του εθνικού σκέλους του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ), καθώς το υπουργείο Οικονομίας και Ανάπτυξης προχωρά στη θέσπιση ενός νέου πλαισίου, το οποίο θα λειτουργεί κατ' αναλογία με το ΕΣΠΑ, δηλαδή με μεσοπρόθεσμο ορίζοντα.

Το σχετικό σχέδιο νόμου που φέρει τον τίτλο «Εθνικό Πρόγραμμα Ανάπτυξης» (ΕΠΑ) τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση από τον υπουργό Οικονομίας και Ανάπτυξης Γιάννη Δραγασάκη και τον υφυπουργό Στάθη Γιαννακίδη, η οποία θα διαρκέσει έως τις 8 Απριλίου. Σύμφωνα με αυτό (το νομοσχέδιο), το υπουργείο Οικονομίας καταρτίζει το ΕΠΑ, αντικείμενο του οποίου αποτελεί ο μεσοπρόθεσμος αναπτυξιακός προγραμματισμός που αφορά στην αξιοποίηση των εθνικών πόρων του ΠΔΕ, με βάση τις κατευθύνσεις και τις εκάστοτε ανάγκες που προκύπτουν από την Εθνική Αναπτυξιακή Στρατηγική.

Ουσιαστικά, πέραν της επιμέρους αναμόρφωσης του πλαισίου εκτέλεσης του ΠΔΕ που έχει νομοθετηθεί τη δεκαετία του 1950, με τη σύσταση του ΕΠΑ επιδιώκεται η στοχευμένη διάθεση των εθνικών πόρων σε επενδύσεις που θα έχουν πολλαπλασιασικό όφελος για την οικονομία και την κοινωνία. Σημειώνεται ότι αν και η παρακολούθηση του ΕΠΑ θα είναι ετήσια, δεν θα ισχύουν τα σημερινά ασφυκτικά χρονοδιαγράμματα (ετήσια) καθώς η υλοποίηση των έργων και οι εκταμιεύσεις κονδυλίων θα έχουν ορίζοντα όσο και η διάρκεια του ΕΠΑ.

Σημειώνεται ότι το ΕΠΑ θα μπορεί να χρηματοδοτεί δράσεις και έργα που έχουν ή είχαν ενταχθεί στο ΕΣΠΑ της τρέχουσας, της προηγούμενης ή και επόμενων προγραμματικών περιόδων, είτε παρέχοντας επιπλέον πόρους κατά την υλοποίηση του συγχρηματοδοτούμενου έργου είτε συνεχίζοντας τη χρηματοδότηση μετά τη λήξη της περιόδου επιλεξιμότητας που προβλέπεται για τη συγχρηματοδότηση.

Στο πλαίσιο αυτό, το ΕΠΑ, για κάθε προγραμματική περίοδο θα καθορίζει τις προτεραιότητες ανά τομέα πολιτικής, στο πλαίσιο των εθνικών αναπτυξιακών στόχων, τους ειδικούς στόχους και δράσεις, τη διάρκεια της εφαρμογής του, τον συνολικό και ανά πρόγραμμα προϋπολογισμό, καθώς και τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα από την εφαρμογή του. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι το πρώτο ΕΠΑ θα ενεργοποιηθεί το 2021, με την έναρξη της νέας προγραμματικής περιόδου.

Όπως προαναφέρθηκε, το ΕΠΑ θα υλοποιείται με τους εθνικούς πόρους του ΠΔΕ που προσδιορίζονται από τον υπουργό Οικονομίας και Ανάπτυξης με την απόφαση έγκρισής του. Για τον προσδιορισμό των πόρων του ΕΠΑ θα λαμβάνονται υπόψη, ενδεικτικά, οι δεσμεύσεις του εκάστοτε ισχύοντος δημοσιονομικού πλαισίου, οι προοπτικές της οικονομίας για το χρονικό διάστημα προγραμματισμού, η συμπληρωματικότητα με τις συγχρηματοδοτούμενες από την ΕΕ παρεμβάσεις, οι ανάγκες που προκύπτουν από άλλα προγράμματα ανάπτυξης που χρηματοδοτούνται από το ΠΔΕ ή άλλες πηγές χρηματοδότησης, οι ανάγκες που προκύπτουν από έργα της προηγούμενης προγραμματικής περιόδου που τυχόν δεν ολοκληρώνονται εντός αυτής και οι ανάγκες ωρίμανσης έργων για μελλοντική ένταξη στο ΕΠΑ, στο ΕΣΠΑ, στα προγράμματα του ΧΜ ΕΟΧ ή σε άλλα εθνικά, ευρωπαϊκά ή διεθνή προγράμματα.

Σημειώνεται ότι για την κατάρτιση του προϋπολογισμού της πρώτης προγραμματικής περιόδου του ΕΠΑ, επιπλέον των παραπάνω, θα ληφθούν υπόψη οι προβλέψεις του εν ισχύ Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής (ΜΠΔΣ), οι προβλέψεις για τη χρηματοδότηση της επόμενης προγραμματικής περιόδου των ενωσιακών πολιτικών, καθώς και οι δεσμεύσεις που έχουν αναληφθεί από τα υπουργεία και τις περιφέρειες στο πλαίσιο της, μέχρι τη δημοσίευση του παρόντος, χρηματοδότησης έργων από εθνικούς πόρους.

Τομεακά και Περιφερειακά Προγράμματα

Στο πλαίσιο διαμόρφωσης και υλοποίησης του ΕΠΑ, τα Υπουργεία και οι Περιφέρειες καταρτίζουν τα Τομεακά Προγράμματα Ανάπτυξης (ΤΠΑ) και τα Περιφερειακά Προγράμματα Ανάπτυξης (ΠΠΑ) αντίστοιχα, εξειδικεύοντας τους στόχους του μεσοπρόθεσμου αναπτυξιακού προγραμματισμού στον τομέα ευθύνης τους και κατανέμοντας τους πόρους του ΕΠΑ που τους αναλογούν σε δράσεις και έργα με υψηλή προτεραιότητα και μεριμνούν για την έγκαιρη και αποτελεσματική υλοποίησή τους.

Τα ΤΠΑ και ΠΠΑ περιλαμβάνουν κατ' ελάχιστο:

α) περιγραφή της υπάρχουσας κατάστασης και των σχετικών αναγκών,

β) τους ειδικούς αναπτυξιακούς στόχους του οικείου τομέα/φορέα ή της οικείας περιφέρειας, με τους οποίους προβλέπεται να αντιμετωπισθούν εν όλω ή εν μέρει οι διαπιστωμένες ανάγκες, καθώς και την αντιστοίχιση των αναπτυξιακών στόχων με προτεραιότητες και συγκεκριμένες προτεινόμενες κατηγορίες έργων ή και συγκεκριμένα έργα και την τεκμηρίωση της εκτιμώμενης αναπτυξιακής επίδρασης και συμβολής αυτών στην επίτευξη των τιθέμενων στόχων,

γ) τους δείκτες εκροών και τους δυνητικούς δικαιούχους,

δ) τους αναλυτικούς χρηματοδοτικούς πίνακες,

ε) τα γενικά κριτήρια επιλογής των προς ένταξη προτεινόμενων έργων,

στ) τον προσδιορισμό της Υπηρεσίας Διαχείρισης του προγράμματος,

ζ) την τεκμηρίωση της συμβατότητας με τις προτεραιότητες του ΕΠΑ και της συνάφειας με άλλες πολιτικές.

Τα Προγράμματα διαρθρώνονται εφόσον απαιτείται σε Υποπρογράμματα. Κάθε Πρόγραμμα/Υποπρόγραμμα διαρθρώνεται σε άξονες προτεραιότητας, οι οποίοι περιλαμβάνουν τις επιλεγμένες προτεραιότητες του τομέα πολιτικής/της οικείας Περιφέρειας.

Ειδικά Προγράμματα

Το ΕΠΑ μπορεί επίσης να χρηματοδοτεί Ειδικά Προγράμματα, τα οποία έχουν στόχο την άμεση και ολοκληρωμένη αντιμετώπιση ειδικών προβλημάτων ή αναγκών ή αναπτυξιακών ευκαιριών που προκύπτουν σε εθνικό ή τοπικό επίπεδο, στο χρηματοδοτικό σχήμα των οποίων μπορεί να συμμετέχουν με πόρους διεθνείς και εθνικοί χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί, αναπτυξιακές τράπεζες, δημόσια και ιδιωτικά ιδρύματα ειδικού χρηματοδοτικού σκοπού και επενδυτικά ταμεία.

Η υλοποίηση των έργων που εντάσσονται στα ΤΠΑ και ΠΠΑ και στα Ειδικά Προγράμματα και εγκρίνονται για χρηματοδότηση από το ΠΔΕ γίνεται σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στην εθνική και ενωσιακή νομοθεσία. Για τις πληρωμές των εν λόγω έργων, εφαρμόζεται η διαδικασία που προβλέπεται για τις πληρωμές των έργων του ΠΔΕ.

Οι επιλέξιμες δαπάνες

Επιλέξιμες κατηγορίες έργων, μελετών, υπηρεσιών, προμηθειών, ενεργειών και δράσεων για χρηματοδότηση από το ΕΠΑ είναι εκείνες που μπορούν να χρηματοδοτηθούν από το ΠΔΕ, σύμφωνα με το ισχύον θεσμικό πλαίσιο, οι δράσεις μεταρρύθμισης του δημοσίου τομέα και εκπαίδευσης του προσωπικού του και οι δράσεις ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων και των ελευθέρων επαγγελματιών και επιστημόνων.

Προβλέπονται επίσης δράσεις για την ενίσχυση της απασχόλησης και την ανάπτυξη του ανθρωπίνου δυναμικού, όπως, ενδεικτικά οι καταρτίσεις και η παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών σε ανέργους και εργαζομένους και οι δράσεις εναρμόνισης της επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής, οι επιχορηγήσεις ιδιωτικών και δημόσιων φορέων για τη διαχείριση Υπηρεσιών Γενικού Οικονομικού Συμφέροντος, οι μελέτες, απαλλοτριώσεις και πρόδρομες εργασίες που απαιτούνται για την ωρίμανση έργων των ανωτέρω κατηγοριών, καθώς και οι δράσεις που αφορούν στη χρηματοδότηση πράξεων που υλοποιούνται με την αξιοποίηση χρηματοδοτικών μέσων στα οποία συμμετέχει το δημόσιο, τα οποία προσδιορίζονται με κοινή απόφαση του Υπουργού Οικονομίας και Ανάπτυξης και του κατά περίπτωση αρμόδιου Υπουργού.

Με την ίδια απόφαση καθορίζεται η διαδικασία και ο τρόπος συμμετοχής και διάθεσης πόρων του ΕΠΑ σε χρηματοδοτικά εργαλεία ή άλλες μορφές χρηματοδότησης. Τέτοια εργαλεία μπορούν, ενδεικτικά, να αφορούν τη χρηματοδοτική μίσθωση, τη συμμετοχή του δημοσίου σε επενδυτικά ταμεία ή άλλα μέσα επιμερισμού κινδύνου, καθεστώτα χορήγησης επιδοτήσεων, δανείων και εγγυήσεων, καθώς και προγράμματα επενδυτικών δανείων που αποπληρώνονται από το ΠΔΕ.