Τα «ψιλά γράμματα» στην προστασία πρώτης κατοικίας

Υπό την αίρεση ότι η επιδότηση της μηνιαίας δόσης από το δημόσιο πρέπει να κριθεί από τη Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού της Κομισιόν πως συμμορφώνεται με την ευρωπαϊκή νομοθεσία περί «κρατικών ενισχύσεων» τελεί η τελική εφαρμογή του νέου πλαισίου προστασίας της πρώτης κατοικίας, όπως επισημαίνεται και στα άρθρα που κατέθεσε χθες στη Βουλή η κυβέρνηση.

Στο νέο πλαίσιο έχει μπει -σε σχέση με την αρχική συμφωνία κυβέρνησης/τραπεζών- βαθύ μαχαίρι στα περιουσιακά κριτήρια και μείωση της αντικειμενικής αξίας για την πρώτη κατοικία που είναι ενέχυρο στα επιχειρηματικά δάνεια. Από το νέο πλαίσιο, παράλληλα, αποκλείονται τα δάνεια που φέρουν κρατική εγγύηση (έχουν δοθεί κατά κύριο λόγο σε Ρομά, πυρόπληκτους, σεισμόπληκτους κ.ά.) ενώ προβλέπεται αυστηρό χρονοδιάγραμμα ως προς την αποπληρωμή των μηνιαίων δόσεων.

Τα βασικά σημεία του νέου πλαισίου, η εφαρμογή του οποίου ξεκινά στις 30 Απριλίου και η ισχύς του λήγει στις 31 Δεκεμβρίου 2019, είναι τα εξής:

- Στεγαστικά/καταναλωτικά/επισκευαστικά δάνεια με εγγύηση την πρώτη κατοικία: Το ύψος του υπολοίπου (κεφάλαιο συν κεφαλαιοποιημένοι τόκοι) δεν πρέπει να ξεπερνά τις 130.000 ευρώ. Η αντικειμενική αξία του ακινήτου ορίζεται έως τις 250.000 ευρώ.

- Επιχειρηματικά με εγγύηση πρώτη κατοικία: Το υπόλοιπο του δανείου καθορίζεται στις 130.000 ευρώ και η αντικειμενική αξία στις 175.000 ευρώ.

- Ακίνητη περιουσία: Η συνολική αξία της ακίνητης περιουσίας, ακινήτων και μεταφορικών μέσων του δανειολήπτη, της συζύγου και των προστατευόμενων μελών, δεν πρέπει να υπερβαίνει τις 80.000 ευρώ για όσους δανειολήπτες έχουν οφειλές άνω των 20.000 ευρώ -περιορισμός που δεν ισχύει για δάνεια και οφειλές κάτω των 20.000 ευρώ.

- Κινητή περιουσία: Η συνολική αξία, καταθέσεις, μετοχές, ομόλογα, ασφαλιστήρια συμβόλαια, χρυσό, ξένα νομίσματα, δεν πρέπει να ξεπερνά τις 15.000 ευρώ.

- Δικαίωμα ένταξης: Τα δάνεια τα οποία την 31η Δεκεμβρίου 2018 ήταν σε 3μηνη (90 ημέρες) καθυστέρηση.

- Το ακίνητο πρέπει να έχει δηλωθεί ως πρώτη κατοικία στη φορολογική δήλωση του προηγούμενου έτους (αυτή που υποβλήθηκε το 2017).

- Για τα ακίνητα που βρίσκονται στο εξωτερικό και αποτελούν εγγύηση σε δάνειο λαμβάνεται υπόψη η εμπορική αξία.

- Εισόδημα: Εως 12.500 ευρώ για τον άγαμο, 21.000 ευρώ για το ζευγάρι και συν 5.000 ευρώ για κάθε προστατευόμενο μέλος έως τρία.

- Ο δανειολήπτης καταβάλλει σε ισόποσες μηνιαίες δόσεις το 120% της αξίας της κύριας κατοικίας του. Για παράδειγμα αν το υπόλοιπο του δανείου είναι 100.000 ευρώ και η αξία του ακινήτου 80.000 ευρώ, πληρώνει στην τράπεζα τις 96.000 ευρώ. Το υπόλοιπο κουρεύεται στο τέλος της χρονικής διάρκειας του δανείου όπως αυτή προκύψει από τη νέα ρύθμιση. Αν το υπόλοιπο του δανείου υπερβαίνει το 120% της αξίας του ακινήτου, τότε δεν προβλέπεται κούρεμα.

- Η επιμήκυνση του δανείου μετά τη ρύθμιση είναι έως 25 έτη και χωρίς να υπερβαίνει το χρονικό της διάστημα το 80ό έτος του δανειολήπτη, εκτός κι αν υπάρξει εγγυητής. Το επιτόκιο θα διαμορφωθεί με βάση το Euribor 3μήνου συν περιθώριο 2%.

- Ύψος δόσης: Στην περίπτωση που η ρύθμιση γίνει με περισσότερους από έναν πιστωτές, τότε η μηνιαία δόση επιμερίζεται ανάλογα με το ύψος του χρέους.

- Εκτός ρύθμισης: Εάν ο δανειολήπτης δεν αποπληρώσει 3 μηνιαίες δόσεις, χάνει τη ρύθμιση και κινδυνεύει με τον πλειστηριασμό της πρώτης κατοικίας. Στην περίπτωση αυτή, ο χρόνος εκτέλεσης της διαταγής από τον πιστωτή μέχρι τον πλειστηριασμό περιορίζεται στον 1 μήνα.

- Η αίτηση θα γίνεται ηλεκτρονικά στη σχετική πλατφόρμα.

- Οι πιστωτές (τράπεζες, τρίτοι) έχουν 1 μήνα να μελετήσουν την υπόθεση και αμέσως μετά να υποβάλουν τις προτάσεις τους -κοινή ή επιμέρους- στον δανειολήπτη. Εν συνεχεία δίνεται ένας μήνας κατά τη διάρκεια του οποίου ο δανειολήπτης απαντά αν συμφωνεί ή όχι, είτε όσον αφορά την κοινή ρύθμιση είτε στις επιμέρους.

- Ο πλειστηριασμός παγώνει από τη στιγμή που ο δανειολήπτης κριθεί επιλέξιμος μέχρι τον χρόνο της τελικής συμφωνίας με τους πιστωτές.

- Δικαστήριο/προστασία: Εχει το δικαίωμα να απευθυνθεί στο δικαστήριο, προκειμένου να ρυθμίσει μέσω της δικαιοσύνης είτε το σύνολο του χρέους είτε το χρέος προς έναν η περισσότερους πιστωτές. Ο δικαστής, εάν κρίνει βάσιμη την αίτηση στην περίπτωση που ο πιστωτής παρέλειψε να υποβάλει πρόταση ρύθμισης χωρίς να επικαλεστεί μη επιλεξιμότητα του δανειολήπτη, προστατεύει το ακίνητο από τον πλειστηριασμό υπό τον όρο όμως ο δανειολήπτης να καταβάλλει το 50% της τελευταίας ενήμερης δόσης.

- Νόμος Κατσέλη: Οι δανειολήπτες που έχουν υποβάλει αίτηση στον παλαιό νόμο Κατσέλη και η υπόθεσή τους βρίσκεται σε πρώτο και δεύτερο βαθμό και δεν έχει συζητηθεί, μπορούν να μπουν στο νέο πλαίσιο, εφόσον αποχωρήσουν από τον παλαιό νόμο (καταργείται η δίκη της υπόθεσής τους). Επίσης, όσοι δανειολήπτες έχουν καταθέσει αίτηση στον νόμο Κατσέλη χωρίς να τη συνοδεύουν με τις βεβαιώσεις οφειλών μπορούν να ενταχθούν στο νέο πλαίσιο, εφόσον οι βεβαιώσεις από τους πιστωτές προσκομισθούν μέχρι της 30 Απριλίου 2019.

Το δημόσιο και η δόση

Η συνεισφορά του Δημοσίου διαρκεί για όσο χρόνο διαρκεί η ρύθμιση. Οι προϋποθέσεις και το ποσό της συνεισφοράς του επανεξετάζονται αυτεπαγγέλτως κάθε έτος. Ο δικαιούχος μπορεί μετά την παρέλευση ενός έτους από τον αρχικό προσδιορισμό ή την τελευταία αναπροσαρμογή της συνεισφοράς να ζητήσει μεταρρύθμιση του ποσοστού συνεισφοράς, αν εξαιτίας μεταβολής των εισοδημάτων του, των εύλογων δαπανών διαβίωσης ή του επιτοκίου αναφοράς προκύπτει αδυναμία του να καταβάλει τη δική του συνεισφορά.

Αξίζει να σημειωθεί ότι το ύψος της επιδότησης από την πλευρά του δημοσίου θα είναι κλιμακωτό και όσο χαμηλότερα εισοδήματα και μικρότερη περιουσία έχει ο δανειολήπτης, τόσο θα αυξάνεται και το ποσό που θα δίνει το δημόσιο σε μηνιαία βάση.

Τέλος, σε περίπτωση που το δημόσιο καθυστερήσει να καταβάλει την εγκριθείσα συνεισφορά, μπορεί να οδηγήσει σε έκπτωση του αιτούντα, μόνο εφόσον το συνολικό ύψος του ποσού σε καθυστέρηση υπερβαίνει αθροιστικά την αξία εννέα μηνιαίων δόσεων συνεισφοράς και ο πιστωτής έχει ενημερώσει τον οφειλέτη ως προς την υπερημερία του Δημοσίου το αργότερο έως τον έκτο μήνα υπερημερίας.

* Δείτε την τροπολογία στη στήλη Συνοδευτικό Υλικό.