Πώς «κουμπώνουν» τα δύο σχέδια στα κόκκινα δάνεια

Απολύτως συμπληρωματικά είναι, σύμφωνα με τραπεζικά στελέχη, τα σχέδια του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ) και της Τράπεζας της Ελλάδος ( ΤτΕ) για την υποβοήθηση της προσπάθειας των τραπεζών να μειώσουν ταχύτερα τα «κόκκινα» δάνεια, εξυγιαίνοντας τους ισολογισμούς τους.

Οι δύο προτεινόμενοι μηχανισμοί έχουν περάσει υπό την «ιδιοκτησία» της κυβέρνησης, μετά την απόφαση του υπουργείου Οικονομικών να συσταθεί ομάδα εργασίας για την αξιολόγησή τους, ώστε εν συνεχεία να κατατεθούν στη Διεύθυνση Ανταγωνισμού της Κομισιόν (DG Comp).

Μέχρι στιγμής, τόσο ο Ενιαίος Εποπτικός Μηχανισμός (SSM) όσο και οι θεσμοί (Κομισιόν, ΔΝΤ, ESM) αντιμετωπίζουν θετικά τις παραπάνω προτάσεις, καθώς θέτουν τις βάσεις εξυγίανσης των τραπεζικών ισολογισμών, αντιμετωπίζοντας, συνδυαστικά, διαφορετικά προβλήματα. Παρ' όλα αυτά εγχώριοι και ξένοι αναλυτές εκτιμούν ότι η DG Comp δύσκολα θα εγκρίνει δύο συμπληρωματικούς μηχανισμούς υποβοήθησης για τις ελληνικές τράπεζες.

Και τα δύο σχέδια αφορούν σε εθελοντικές τιτλοποιήσεις μη εξυπηρετούμενων δανείων, στις οποίες στρέφονται έτσι κι αλλιώς οι τράπεζες, επιδιώκοντας να αξιοποιήσουν τη διάθεση των private equity funds να αναλάβουν υψηλότερο ρίσκο, όταν πρόκειται για μεγάλες συναλλαγές, που θα φέρουν οικονομίες κλίμακας.

Οι τράπεζες θεωρούν ότι η δυναμική που έχει αναπτυχθεί στη δευτερογενή εγχώρια αγορά «κόκκινων» δανείων, σε συνδυασμό με τη βελτίωση των μακροοικονομικών μεγεθών και τη σταθεροποίηση της αγοράς των ακινήτων, είναι ευκαιρία για επιτάχυνση των κινήσεων μείωσης των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων τους (Non Performing Exposures - NPEs).

Για αυτό, άλλωστε, έχουν στραφεί σε κινήσεις ανάθεσης διαχείρισης μέρους (Alpha Bank - κυπριακά NPEs) ή του συνόλου (Eurobank, Πειραιώς) των NPEs, αξιοποιώντας τον χρόνο που θα χρειασθεί για την έγκριση ενός ή και των δύο σχεδίων. Ταυτόχρονα, υλοποιούν κανονικά τον σχεδιασμό ρυθμίσεων, πωλήσεων και εκποιήσεων.

Οι αναθέσεις διαχείρισης αποτελούν απαραίτητη προεργασία, που θα συμβάλει στην προετοιμασία των τιτλοποιήσεων, ενώ διευκολύνει τις τράπεζες να εξοικονομήσουν δαπάνες και να εγγράψουν από τις συναλλαγές κεφαλαιακά κέρδη. Υπενθυμίζεται ότι σε ανάθεση διαχείρισης και τιτλοποιήσεις έχουν προχωρήσει ήδη ιταλικές, ισπανικές, πορτογαλικές και κυπριακές τράπεζες.

Διπλή υποβοήθηση τιτλοποιήσεων με ίδιο δημοσιονομικό κόστος

Η πρόταση του ΤΧΣ, η οποία πέρασε πρώτη υπό την «ιδιοκτησία» της κυβέρνησης, στηρίζεται στο ιταλικό μοντέλο. Προβλέπει, δηλαδή, την παροχή κρατικής εγγύησης επί των τίτλων υψηλής διαβάθμισης (senior note) τιτλοποιήσεων.

Το σχέδιο της ΤτΕ αποσκοπεί, επίσης, στην υποβοήθηση τιτλοποιήσεων, προβλέποντας την εθελοντική μεταφορά σε ειδικά οχήματα (SPVs - Special Purpose Vehicles), που συστήνονται από τις τράπεζες, καταγγελμένων ή σε βαθιά καθυστέρηση δανείων στην καθαρή λογιστική τους αξία. Οι τράπεζες, που θα κάνουν χρήση, θα διαγράψουν τις οριστικές αναβαλλόμενες φορολογικές απαιτήσεις (Deferred Tax Credits - DTCs), που αναλογούν στις συσσωρευμένες προβλέψεις των μεταβιβαζόμενων δανείων και το Δημόσιο με νομοθετική ρύθμιση θα αναγνωρίσει ισόποση υποχρέωση, προς τα SPVs.

Το DTC θα λειτουργήσει στην πραγματικότητα ως «μαξιλάρι» για τη διαφορά που θα προκύψει μεταξύ της καθαρής λογιστικής αξίας, στην οποία θα μεταβιβάσουν τα δάνεια στα SPVs και της εύλογης αξίας, η οποία θα προκύψει μετά την αποτίμηση των χαρτοφυλακίων από ανεξάρτητους εκτιμητές.

Και στους δύο προτεινόμενους μηχανισμούς τα SPVs εκδίδουν τίτλους με κάλυμμα τα δάνεια και στη συνέχεια οι μεν τράπεζες διακρατούν τους τίτλους υψηλής διαβάθμισης (senior notes), οι δε τίτλοι ενδιάμεσης διαβάθμισης (mezzanine notes) διατίθενται στους επενδυτές. Έτσι, οι τράπεζες επιτυγχάνουν τη μείωση των NPEs, εισπράττουν τίμημα από την πώληση τίτλων και αναμένουν την αποπληρωμή των senior notes, τα οποία αποφέρουν έσοδα τόκων.

Θεωρητικά, τα δύο σχέδια είναι συμπληρωματικά, καθώς οι τιτλοποιήσεις μπορούν, αφενός, να έχουν το «μαξιλάρι» του DTC, ώστε η τιμολόγηση να βγει σε τιμές αγοράς, αφετέρου, οι senior note τίτλοι να λάβουν κρατική εγγύηση.

Αν χρησιμοποιηθεί το DTC, ο senior note τίτλος θα αποπληρωθεί ομαλά, μηδενίζοντας, σύμφωνα με τραπεζικά στελέχη, το ενδεχόμενο ενεργοποίησης της κρατικής εγγύησης. Επομένως, περίπτωση διπλής δημοσιονομικής επιβάρυνσης είναι δύσκολο να προκύψει.

Τα συνδυαστικά οφέλη για τις τράπεζες

Αντίθετα, η συνδυαστική δράση των δύο μηχανισμών θα επιτρέψει την ταχύτερη εξυγίανση των τραπεζικών ισολογισμών. Για παράδειγμα, η εγγύηση του Δημοσίου θα επιτρέψει τη στάθμιση των διακρατούμενων από τις τράπεζες τίτλων (senior notes) με χαμηλό συντελεστή, απελευθερώνοντας εποπτικά κεφάλαια, με αντίστοιχη ενίσχυση των εποπτικών δεικτών. Το κόστος της εγγύησης, που θα κληθούν να καταβάλουν οι τράπεζες, θα πρέπει να είναι εύλογο και ανάλογο της πιστοληπτικής διαβάθμισης του Ελληνικού Δημοσίου.

Το σχέδιο της ΤτΕ μπορεί να μειώσει ταχύτερα τα NPEs, αντιμετωπίζοντας ταυτόχρονα το πρόβλημα του υψηλού DTC (16 δισ. ευρώ) στα εποπτικά κεφάλαια των τραπεζών. Για τον λόγο αυτό κερδίζει συνεχώς πόντους στην αγορά.

Η αναπλήρωση της κεφαλαιακής επιβάρυνσης

Η κεφαλαιακή επιβάρυνση, που προκύπτει, λόγω της διαγραφής του DTC, εκτιμάται ότι θα ανέλθει, κατά μέσο όρο, ως τρεις ποσοστιαίες μονάδες (3%) του δείκτη Common Equity Tier I (CET I). Θα πρέπει, όμως, να συνυπολογιστούν δυναμικά στοιχεία, που πάντα λαμβάνονται υπόψη στην εποπτική αξιολόγηση και τα οποία θα αντισταθμίσουν σε σημαντικό βαθμό τις όποιες ζημίες αποτίμησης.

Ειδικότερα, η εσωτερική αναπλήρωση κεφαλαίων μέσω οργανικής κερδοφορίας θα αυξηθεί σημαντικά, μετά τη μεταβίβαση των καταγγελμένων δανείων, λόγω αποκλιμάκωσης των προβλέψεων για πιστωτικό κίνδυνο, αλλά και λόγω της μείωσης των λειτουργικών εξόδων. Επιπρόσθετα, θα επέλθει αποδέσμευση κεφαλαίων, λόγω απελευθέρωσης στοιχείων ενεργητικού, η οποία θα είναι υψηλότερη για τις τράπεζες (Alpha, Πειραιώς), που ακολουθούν τυποποιημένο μοντέλο υπολογισμού του σταθμισμένου ενεργητικού.

Είναι πιθανόν, λόγω της σημαντικής υποχώρησης των NPEs ως ποσοστού επί των χορηγήσεων να μειωθούν οι ελάχιστες κεφαλαιακές απαιτήσεις του SSM για τις εγχώριες συστημικές τράπεζες.

Τέλος, οι τράπεζες θα έχουν τη δυνατότητα έκδοσης συμπληρωματικών κεφαλαίων (ομολογιακές εκδόσεις, υβριδικά, τίτλοι μειωμένης εξασφάλισης). Τέτοιες ομολογιακές εκδόσεις μπορούν να καταστούν εφικτές σε βάθος χρόνου, εφόσον παρουσιαστεί σημαντική πρόοδος στην υλοποίηση των σχεδίων μείωσης των NPEs, κάτι που θα καταστεί εφικτό με σημαντικές συναλλαγές τιτλοποιήσεων.