Οι τουρίστες της Airbnb κάνουν… έξωση στους ενοικιαστές!

Εμφανίστηκε στην ελληνική ταξιδιωτική αγορά δειλά δειλά, πιασμένη χέρι χέρι με τις αεροπορικές εταιρείες χαμηλού κόστους (low cost carriers), εξελίχθηκε σε… τσουνάμι και ήδη δείχνει να έχει κατοχυρώσει θέση εν δυνάμει βασικού (εξωσυστημικού αρχικά) «παίκτη» του ελληνικού τουρισμού.

Ο λόγος για τη λεγόμενη οικονομία του διαμοιρασμού (sharing economy), ευρύτερα γνωστή από τη μεγαλύτερη ηλεκτρονική πλατφόρμα κρατήσεων ιδιωτικών κατοικιών Airbnb, η οποία αποτέλεσε υπόδειγμα και ναυαρχίδα ενός νέου τομέα οικονομικής δραστηριότητας.

Τις κοινωνικές επιπτώσεις του «φαινομένου» επιχειρεί να ανιχνεύσει μελέτη της Grant Thornton, που εκπονήθηκε για λογαριασμό του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδας (ΞΕΕ). Αποτελεί, μάλιστα, μέρος μιας σειράς μελετών που παράγγειλε το ΞΕΕ την τελευταία πενταετία, με σκοπό να αναδειχθούν οι παράμετροι, οικονομικοί και κοινωνικοί, που συνδέονται με τη συγκεκριμένη δραστηριότητα.

Σύμφωνα με τη μελέτη, τα ακίνητα στην Ελλάδα που εντοπίστηκαν να έχουν καταχωρηθεί σε ιστοσελίδες κρατήσεων βραχυχρόνιων μισθώσεων ξεπέρασαν το 2018 τις 126,7 χιλιάδες έναντι 107,8 χιλιάδων το 2017 και 95,6 χιλιάδων το 2016. Επειδή, ωστόσο, αρκετά ακίνητα καταχωρούνται σε περισσότερες από μία ιστοσελίδες, εκτιμάται πως ο πραγματικός αριθμός των ακινήτων που είναι διαθέσιμα προς μίσθωση μέσω ηλεκτρονικών πλατφορμών τύπου Airbnb είναι 76 χιλ. έναντι 64,7 χιλ. το 2017 και 57,4 χιλ. το 2016.

Μεγέθη τα οποία, εφόσον επιβεβαιωθούν, παραπέμπουν σε μεγάλο αριθμό κατοικιών οι οποίες παραχωρούνται για κρατήσεις από τους ιδιοκτήτες τους χωρίς, όμως, να έχουν δηλωθεί (όπως προβλέπει η πρόσφατη νομοθεσία) στην ειδική ηλεκτρονική πλατφόρμα της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ), προκειμένου να ενταχθούν στο Μητρώο Τουριστικών Επιχειρήσεων, ώστε να νοικιάζονται νόμιμα. Σημειώνεται πως στη σχετική πλατφόρμα έχουν δηλωθεί περί τις 50 χιλ. ακίνητα.

Σύμφωνα με την Grant Thornton, το συνολικό δυναμικό των ακινήτων που έχουν καταχωρηθεί σε πλατφόρμες κρατήσεων βραχυχρόνιων μισθώσεων έφθασε το 2018 τις 294 χιλ. κλίνες έναντι 258 χιλ. το 2017 και 227,8 το 2016. Με βάση τα διαφορετικά μοντέλα υπολογισμού που χρησιμοποίησε η Grant Thornton, στα συγκεκριμένα ακίνητα το 2018 πραγματοποιήθηκαν 27-28,4 εκατ. διανυκτερεύσεις (σε σύνολο 233,4 εκατ. στα καταλύματα όλων των τύπων).

Τα χρήματα που πλήρωσαν οι επισκέπτες που χρησιμοποίησαν τα συγκεκριμένα καταλύματα, μόνο για διαμονή, έφτασαν το 2018 τα 859-939,6 εκατ. ευρώ (ανάλογα με το μοντέλο υπολογισμού που χρησιμοποιήθηκε), ενώ οι δαπάνες για άλλες υπηρεσίες (όσων τα χρησιμοποίησαν) ανήλθαν σε 994-1.044 εκατ. ευρώ.

Οι συνολικές δαπάνες όσων χρησιμοποίησαν καταλύματα τύπου Airbnb το 2018 στην Ελλάδα υπολογίζεται πως έφθασαν το 1,88 έως 1,98 δισ. ευρώ (ανάλογα με το υπόδειγμα υπολογισμού).

Με αυτά τα δεδομένα, η μελέτη εκτιμά πως η οικονομία του διαμοιρασμού αντιπροσώπευε το 2018 το 10,1% έως 10,5% της συνολικής ταξιδιωτικής δαπάνης στην Ελλάδα.

Η Airbnb έρχεται, οι ενοικιαστές φεύγουν

Δύο μεγέθη αρκούν για να αποτυπωθούν ανάγλυφα οι επιπτώσεις στην αγορά ακινήτων και κατ’ επέκταση σε κοινωνικό επίπεδο, από τη δραστηριότητα που συνδέεται με τα καταλύματα που παραχωρούνται από τους ιδιοκτήτες τους σε τουρίστες μέσω πλατφορμών τύπου Airbnb.

Σύμφωνα με τη μελέτη, τα ακίνητα που προσφέρονται για βραχυχρόνιες μισθώσεις φθάνουν σε κάποιες περιοχές της χώρας να αντιπροσωπεύουν μέχρι και το 95% των ακινήτων που είναι διαθέσιμα για μίσθωση! Ταυτόχρονα, οι τιμές στα ακίνητα βραχυχρόνιας μίσθωσης (ανά τετραγωνικό μέτρο/μήνα) ήταν έως και πενταπλάσιες σε σύγκριση με τα ακίνητα που προσφέρονταν για μακροχρόνια μίσθωση. Με ό,τι αυτό μπορεί να συνεπάγεται για αύξηση των ενοικίων στις εν λόγω περιοχές.

Για να καταλήξει στα σχετικά συμπεράσματα, η Grant Thornton επεξεργάστηκε στοιχεία που αφορούσαν δείγμα 36.000 ακινήτων που προσφέρονταν για βραχυχρόνια και μακροχρόνια μίσθωση. Οι 15.000 από αυτά βρίσκονταν στον δήμο Αθηναίων (41 γειτονιές σε 7 δημοτικές ενότητες) ενώ 21.000 βρίσκονταν στη Θεσσαλονίκη, την Κρήτη, την Κέρκυρα και τη Ρόδο.

Όπως προκύπτει, τα ακίνητα που νοικιάζονται μέσω ηλεκτρονικών πλατφορμών τύπου Airbnb (βραχυχρόνιες μισθώσεις) αντιπροσωπεύουν το 92% του συνόλου των ακινήτων που είναι διαθέσιμα προς ενοικίαση στην περιοχή του Ζαππείου, το 91% στην περιοχή Αγίου Κωνσταντίνου-Πλατείας Βάθης, το 86% στον Κεραμεικό, το 84% στην περιοχή του Σταθμού Λαρίσης, το 83% στο Κουκάκι και στην περιοχή Μακρυγιάννη, το 82% στον Άγιο Νικόλαο (κοντά στην Πλατεία Αττικής) και το 81% στα Πετράλωνα.

Εκεί, όμως, που εξαφανίστηκαν κυριολεκτικά οι γνωστές ταμπέλες «ΕΝΟΙΚΙΑΖΕΤΑΙ» είναι περιοχές όπως τα Χανιά, η Ρόδος και η Κέρκυρα. Ενδεικτικά, τα ακίνητα που νοικιάζονται με μακροχρόνιες μισθώσεις μέσω πλατφορμών τύπου Airbnb αντιπροσωπεύουν το 95% του συνόλου των διαθέσιμων προς μίσθωση ακινήτων στα Χανιά και το 94% στην Κέρκυρα και τη Ρόδο.

Σύμφωνα με τη μελέτη, εκτιμάται πως το 2018 θα καταγραφεί απώλεια δημοσίων εσόδων της τάξης των 34,3 εκατ. ευρώ, παρά το γεγονός πως αναμένεται να εισπραχθούν φορολογικά έσοδα της τάξης των 179,8 εκατ. ευρώ από δραστηριότητες της οικονομίας του διαμοιρασμού.

Η υπολογιζόμενη απώλεια δημοσίων εσόδων το 2018 αφορά αναλογούντα ΦΠΑ διαμονής 102,1 εκατ. ευρώ, αναλογούντα δημοτικά τέλη και τέλη παρεπιδημούντων 8 εκατ. ευρώ, αναλογούντα φόρο διαμονής 33,8 εκατ. ευρώ, διαφυγούσες ασφαλιστικές εισφορές 38,2 εκατ. ευρώ και αναλογούντα φόρο εισοδήματος 31,9 εκατ. ευρώ.