Το νέο τοπίο για εισφορές, όρια ηλικίας και συντάξεις

Αυξήσεις των μεταβατικών ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης, αυξομειώσεις στις εισφορές 1,5 εκατ. μη μισθωτών, αλλά και αυξήσεις συντάξεων φέρνει για εκατομμύρια ασφαλισμένους και συνταξιούχους το νέο έτος.

Οι αλλαγές προβλέπονται σε σειρά διατάξεων που έχουν ήδη ψηφιστεί από το 2015 και μετά, ισχύουν όμως για το 2019, έτος που τουλάχιστον ασφαλιστικά αναμένεται να... στιγματιστεί από τις επικείμενες αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ). Αποφάσεις τόσο για τα αναδρομικά των περικοπών που έχουν ήδη κριθεί αντισυνταγματικές όσο και για μια σειρά από κομβικές διατάξεις του νόμου Κατρούγκαλου, που αφορούν τον επανυπολογισμό των συντάξεων, το ύψος των εισφορών σε ελεύθερους επαγγελματίες και αυτοαπασχολούμενους και την ένταξη όλων των ταμείων κύριας ασφάλισης στον ΕΦΚΑ.

Εν αναμονή αυτών των αποφάσεων, που ενδέχεται να οδηγήσουν σε μέγιστη δημοσιονομική εκτροπή, ας δούμε τις «σίγουρες» αλλαγές που φέρνει το νέο έτος σε εκατομμύρια ασφαλισμένους και συνταξιούχους.

Ήδη, 2 εκατομμύρια συνταξιούχοι έλαβαν στο τέλος του 2018 τις συντάξεις Ιανουαρίου και 620.000 εξ αυτών είδαν αυξήσεις. Οι υπόλοιποι αναμένεται να δουν, πιθανότατα προς το τέλος του μήνα, στα χαρτιά, το πώς διαμορφώνεται το νέο ποσό της σύνταξής τους, καθώς θα πρέπει να καταγραφεί η «προσωπική διαφορά» που προκύπτει από τον επανυπολογισμό. Οι περικοπές αποφεύχθηκαν, για την ώρα, για τους περίπου 1,4 εκατ. συνταξιούχους, όμως η σύνταξή τους θα αλλάξει στα χαρτιά, καθώς θα καταγραφεί το «επιπλέον ποσό» που λαμβάνουν. Εκτός επανυπολογισμού και συνεπώς αλλαγών βρίσκονταν εξαρχής, σύμφωνα με το νόμο Κατρούγκαλου, οι 600.000 συνταξιούχοι του πρώην ΟΓΑ.

Το 2019 είναι η τελευταία χρονιά κατά την οποία χορηγείται ΕΚΑΣ, και μάλιστα δραματικά περιορισμένο, μόλις στα 12 ευρώ τον μήνα. Οι προϋποθέσεις είναι ακριβώς ίδιες με το 2018, συνεπώς οι δικαιούχοι παραμένουν οι ίδιοι, εκτός κι εάν έχει μεταβληθεί το εισόδημά τους.

Σημαντικές μειώσεις στις απολαβές τους θα εξακολουθήσουν να βλέπουν οι νέοι συνταξιούχοι. Μάλιστα, πλέον, δεν ισχύει και η μεταβατική περίοδος γι' αυτούς που έχουν μεγάλες μειώσεις -πάνω από 20%- καθώς δεν δικαιούνται πλέον «προσωπική διαφορά».

Οι εισφορές

Αλλαγές, με αυξομειώσεις εισφορών, έρχονται για το 1,5 εκατ. μη μισθωτούς ασφαλισμένους στον ΕΦΚΑ. Τα ειδοποιητήρια με τις νέες εισφορές αναμένονται εντός του Φεβρουαρίου.

Για όλους τους ελεύθερους επαγγελματίες, αυτοαπασχολούμενους και αγρότες, βάση υπολογισμού  είναι πλέον το 100% του καθαρού φορολογητέου εισοδήματος συν τις καταβλητέες εισφορές του προηγούμενου έτους, αφού καταργείται  η έκπτωση 15% στη βάση υπολογισμού, που ίσχυε το 2018.  Η γενική ελάχιστη εισφορά υπέρ ΕΦΚΑ διατηρείται μεν στο  20% του κατώτατου μισθού, όμως η αναμενόμενη αναπροσαρμογή του μισθού αναμένεται να οδηγήσει σε αύξηση τις εισφορές όσων δηλώνουν χαμηλά εισοδήματος. Για τους αγρότες, η κατώτατη εισφορά εξακολουθεί να υπολογίζεται στο 70% του όποιου κατώτατου μισθού. Για εισοδήματα άνω των 7.500 ευρώ, οι εισφορές για κύρια ασφάλιση μειώνονται από 20% σε 13,33% του εισοδήματός τους.

Η εισφορά υγείας παραμένει στο 6,95%. Νέοι επιστήμονες που έχουν έως 5 έτη δραστηριότητας θα έχουν ασφάλιστρο 13,33% αλλά διατηρούν την «υποκατώτατη» βάση υπολογισμού, δηλαδή το ελάχιστο τεκμαρτό εισόδημα στο 70% του κατώτατου μισθού. Για τους αγρότες, το ποσοστό υπολογισμού της εισφοράς για κύρια σύνταξη ορίζεται το 2019 στο 12%, έναντι 18% που θα ίσχυε το 2018.

Η εισφορά για επικουρική σύνταξη για όσους αυτοαπασχολούμενους και ελεύθερους επαγγελματίες έχουν ασφάλιση σε επικουρικό τομέα του ΕΤΕΑΕΠ ορίζεται, από την 1η Ιανουαρίου 2019,  στο 7% του νέου βασικού μισθού για όλους. Με βάση το σημερινό κατώτατο, η εισφορά διαμορφώνεται στα 41,02 ευρώ. Αντίστοιχα η εισφορά για πρόνοια (εφάπαξ) για όσους αυτοαπασχολούμενους έχουν ασφάλιση σε τομέα πρόνοιας του ΕΤΕΑΕΠ ορίζεται στο 4% του νέου βασικού μισθού για όλους, ήτοι 23,44 ευρώ.

Με την πρόσφατη απόφαση του υπουργείου Εργασίας, όσοι από την 1/1/2019 και εφεξής αμείβονται με τίτλους κτήσης, θα καταβάλλουν εισφορά 20,28% για ασφάλιση και υγεία.

Ανατροπές αναμένονται και στο κόστος των πλασματικών ετών ασφάλισης το 2019, καθώς αυξάνεται για τους δημόσιους υπαλλήλους ενώ μειώνεται για ελεύθερους επαγγελματίες, αγρότες και αυτοαπασχολούμενους.

Τα όρια ηλικίας

Αλλαγές υπάρχουν και στα όρια ηλικίας για χιλιάδες ασφαλισμένους, στο πλαίσιο της μεταβατικής περιόδου που ξεκίνησε το 2015 και ολοκληρώνεται το 2022.

Η νέα αύξηση ορίων επηρεάζει την ηλικία συνταξιοδότησης για όλους όσοι έχουν κατοχυρωμένο δικαίωμα σύνταξης με τα παλαιά όρια και μπορούν να αποχωρήσουν νωρίτερα από τα 62 ή τα 67 μέχρι και 31/12/2022. Ειδικότερα, τα νέα όρια αφορούν κυρίως συνταξιοδοτούμενους με 35ετία και 37ετία, γονείς στο δημόσιο ή το ΙΚΑ, υπαλλήλους με 33 έτη κ.α. Η αύξηση κυμαίνεται από 3 μήνες για τις 35ετίες μέχρι και 1,6 έτη για τις μητέρες ανηλίκων με κατοχυρωμένο δικαίωμα το 2011 ή το 2012.