Τουρισμός: Η μετα-ολυμπιακή κούρσα και οι... αρρυθμίες

Ο «αθλητής»(ελληνικός τουρισμός) έσπασε όλα τα ρεκόρ την τελευταία εξαετία (2013-2018) αλλά, ήδη, εμφανίζει σημάδια ενδεχόμενης κόπωσης από το παρατεταμένο σπριντ.

Κορυφαίοι θεσμικοί παράγοντες (Σύνδεσμος Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων) και επιχειρηματίες του χώρου σπεύδουν, ήδη, να χαμηλώσουν τον πήχη των προσδοκιών για την επόμενη διετία. Εμμέσως, πλην σαφώς, συγκλίνουν στην εκτίμηση πως ο συγκεκριμένος κύκλος των ρεκόρ δείχνει να ολοκληρώνεται. Χωρίς, ωστόσο, να αποκλείουν νέα (μικρότερη) άνοδο το 2019, ούτε να αμφισβητούν τις μακροπρόθεσμες ευοίωνες προοπτικές του τομέα.

Επισημαίνουν, ταυτόχρονα, πως ο «αθλητής» ξεπέρασε τον εαυτό του με βάση την προετοιμασία που είχε προηγηθεί (υποδομές, οργάνωση) και για να επανέλθει σε ρυθμούς «πρωταθλητισμού» και νέα ρεκόρ θα πρέπει να ακολουθήσει εντατικό πρόγραμμα «αποκατάστασης» και αναδόμησης των λειτουργιών του για να αντέξει τους υψηλούς ρυθμούς που επιβάλλει ο διεθνής ανταγωνισμός.

Ο ιατρικός φάκελος του ελληνικού τουρισμού, ωστόσο, προϊδέαζε για την επικείμενη (υπέρ;) κόπωση. Ενδεικτική είναι η εικόνα που αποτυπώνεται στην ακτινογραφία του εισερχόμενου τουρισμού στην Ελλάδα την περίοδο 2005-2017 (οριστικά στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδας) που παρουσίασε μόλις πριν τον περασμένο μήνα (Νοέμβριος 2018) το Ινστιτούτο του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων, ΙΝΣΕΤΕ (INSETE Intelligence).

Σ’ αυτήν αποτυπώνεται ευδιάκριτα η υπερπροσπάθεια που κατέβαλε ο ελληνικός τουρισμός στην 12ετή μετα-ολυμπιακή κούρσα και τα παρατεταμένο σπριντ που επιχείρησε από το 2013 σπάζοντας όλα τα προηγούμενα ιστορικά του ρεκόρ αφίξεων, διανυκτερεύσεων και εισπράξεων. Ταυτόχρονα, ωστόσο, συγκεκριμένοι «δείκτες» προειδοποιούσαν, όπως προκύπτει από τα στοιχεία, για την επερχόμενη κόπωση.

Όπως προκύπτει από τα σχετικά στοιχεία, κατά την περίοδο 2005-2017 οι ξένοι επισκέπτες σχεδόν διπλασιάστηκαν (+89%), αλλά οι διανυκτερεύσεις αυξήθηκαν με λιγότερο από το μισό ρυθμό (+37%) και οι εισπράξεις ακόμα λιγότερο (+32%).

Από τα ίδια στοιχεία προκύπτει μια σοβαρή «αρρυθμία» και μια μεγάλη ευκαιρία για τον ελληνικό τουρισμό. Η αρρυθμία αφορά στο γεγονός πως τα οφέλη που αποκόμισε από τις αγορές που αποτελούν το βασικό του πελατολόγιο (χώρες Ευρωζώνης) ήταν ακόμα μικρότερα απ’ όσα αποτυπώνει η συνολική εικόνα. Πιο συγκεκριμένα, οι επισκέπτες αυξήθηκαν 39%, οι διανυκτερεύσεις μόλις 7% και τα έσοδα 13%.

Την ίδια στιγμή απομυθοποιείται σε μεγάλο βαθμό ο Γερμανός τουρίστας που αποτελεί τον υπ’ αριθμόν ένα πελάτη του ελληνικού τουρισμού τα τελευταία χρόνια. Κι αυτό καθώς στην περίοδο 2004-2017 οι Γερμανοί επισκέπτες αυξήθηκαν, μεν, κατά 33% αλλά οι διανυκτερεύσεις που πραγματοποίησαν στη χώρα μας μειώθηκαν(!) 4% με τις συνολικές εισπράξεις, ωστόσο, να καταγράφουν αύξηση κατά 14%.

Στις «αρρυθμίες» από τις αγορές της Ευρωζώνης θα πρέπει να επισημανθεί, ιδιαίτερα, η υποχώρηση αγορών όπως η Ιταλία (μείωση 11% των εισπράξεων παρά την αύξηση 33% των επισκεπτών), η Κύπρος (-8% διανυκτερεύσεις, -17% έσοδα), η Αυστρία (-16% επισκέπτες, -27% διανυκτερεύσεις, -23% έσοδα), η Δανία (-16% οι εισπράξεις) και η Ισπανία (-28% οι εισπράξεις παρά την αύξηση 21% των επισκεπτών και 19% των διανυκτερεύσεων).

Η ευκαιρία για τον ελληνικό τουρισμό δείχνει να κρύβεται στις αγορές εκτός Ε.Ε. από τις οποίες ο ελληνικός τουρισμός εμφανίζεται να αποσπά τα σημαντικότερα και πιο «ορθολογικά» οφέλη. Είναι χαρακτηριστικό πως οι επισκέπτες από τρίτες χώρες αυξήθηκαν 172% οδηγώντας σε άνοδο των διανυκτερεύσεων 118% και εσόδων 90% από τις συγκεκριμένες χώρες. Το 2019, μάλιστα, αναμένεται να καταγραφεί ως χρονιά ανατροπών καθώς η αποχώρηση της Βρετανίας από την Ε.Ε θα εκτοξεύσει το ειδικό βάρος αυτών των χωρών στις οποίες θα συμπεριλαμβάνεται, πλέον, και το Ηνωμένο Βασίλειο.

Οι πιο ανησυχητικοί δείκτες, ωστόσο, είναι οι λιγότερο «εμπορικοί», αφού αναφέρονται στα χρήματα που δαπανούν στη χώρα μας οι ξένοι επισκέπτες ανά ταξίδι και ανά διανυκτέρευση αλλά και τη μέση διάρκεια παραμονής. Δείκτες στους οποίους κυριαρχεί το αρνητικό πρόσημο. Στοιχείο το οποίο αποτυπώνει μια μεγάλη αλήθεια: ότι η Ελλάδα προσελκύει ολοένα περισσότερους ξένους επισκέπτες οι οποίοι δαπανούν ολοένα λιγότερα χρήματα.

Είναι χαρακτηριστικό πως παρά τον σχεδόν διπλασιασμό των ξένων τουριστών στην περίοδο 2005-2017 η μέση κατά κεφαλή δαπάνη (ΜΚΔ) των ξένων επισκεπτών μειώθηκε 30%, τα χρήματα που δαπανούν για κάθε διανυκτέρευση 3%, ενώ παραμένουν στην Ελλάδα κατά μέσο όρο 28% λιγότερες μέρες. Επιδόσεις οι οποίες ορίζουν με έμμεσο τρόπο και την «οροφή» του ελληνικού τουρισμού την οποία φαίνεται πως πλησιάζει με φόρα η αυξανόμενη τουριστική κίνηση από το εξωτερικό.

Παράγοντες του χώρου επισημαίνουν, άλλωστε, πως διαφαίνεται πως το κύμα ξένων επισκεπτών αρχίζει να επιβαρύνει το περιβάλλον δυσανάλογα σε σχέση με τα οφέλη που αποκομίζει η χώρα από τους ξένους που υποδέχεται. Κι αυτό ίσως να είναι το μεγαλύτερο στοίχημα με το οποίο καλείται να αναμετρηθεί ο ελληνικός τουρισμός τα επόμενα χρόνια.