Στα σκαριά υπερ-επαγγελματικό ταμείο για 2 εκατ. μισθωτούς

Σε προχωρημένο στάδιο βρίσκονται οι συζητήσεις μεταξύ των κοινωνικών εταίρων, εργοδοτικών οργανώσεων και ΓΣΕΕ, για την δημιουργία ενός Εθνικού πολυ-Επαγγελματικού Ταμείου, με στόχο την παροχή συμπληρωματικής ασφάλισης σε περίπου 2 εκατομμύρια εργαζόμενους, μισθωτούς του ιδιωτικού τομέα.

Βάσει του τελευταίο σχεδίου που επεξεργάζονται οι κοινωνικοί φορείς, προκειμένου να ενταχθεί ως βασικός όρος στη νέα Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας, η ασφάλιση στον Β’ Πυλώνα θα είναι υποχρεωτική και συμπληρωματική των παροχών που χορηγούνται από τους φορείς υποχρεωτικής κοινωνικής ασφάλισης (Α’ Πυλώνας).

Θα λειτουργεί με κεφαλαιοποιητικό σύστημα καθορισμένων εισφορών και η τελική παροχή θα εξαρτάται από τις αποδόσεις που θα επιτυγχάνονται. Θα χορηγείται δε, κατ’ επιλογή του εργαζόμενου, είτε εφάπαξ, είτε μηνιαία, με τη μορφή σύνταξης. Σύμφωνα με τους κοινωνικούς εταίρους, ακόμη και με μια εισφορά της τάξης του 2% (1%+1% για κάθε μέρος) θα συγκεντρωθούν κατά την φάση ωρίμανσης του ταμείου ιδιαίτερα σημαντικά κεφάλαια, που θα ενισχύσουν τις παραγωγικές επενδύσεις και την αναπτυξιακή δυναμική.

Βέβαια, το εγχείρημα δεν είναι εύκολο. Το κεντρικό, αλλά ουσιώδες εμπόδιο που δεν έχει ακόμη ξεπεραστεί, είναι η χρηματοδότηση από τους εργοδότες και τους εργαζόμενους. Ήδη, οι εργοδοτικοί φορείς ζητούν ρεαλιστικές ελαφρύνσεις στο ύψος των ασφαλιστικών εισφορών της κοινωνικής ασφάλισης, με στόχο τη μείωση του μη μισθολογικού κόστους. Αλλά και οι εργαζόμενοι του ιδιωτικού τομέα, σε ποσοστά δραματικά υψηλά αμείβονται με έως 500 ευρώ το μήνα, υποαπασχολούνται ή και εργάζονται ως “φαντάσματα” για το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης, με μαύρη - ανασφάλιστη απασχόληση. Συνεπώς, ακόμη και μια συμμετοχή της τάξης του 1% με 2% επιπλέον, για την επαγγελματική ασφάλιση, αναμένεται να αποτελέσει σημαντική επιβάρυνση.

Είναι μάλιστα ενδεικτικό ότι, οι εκπρόσωποι των εργοδοτών κατά τις συζητήσεις με τους εκπροσώπους της ΓΣΕΕ, έχουν θέσει ξεκάθαρα το πρόβλημα, επισημαίνοντας ότι απαιτείται σημαντική κυβερνητική παρέμβαση, καθόσον δεν εκτιμάται ότι υπάρχει σήμερα χώρος για πρόσθετη επιβάρυνση του μη μισθολογικού κόστους.

Παθογένειες δεκαετιών αλλά και οι κοινωνικοασφαλιστικές παρεμβάσεις των τριών μνημονίων που οδηγούν στην συρρίκνωση των συντάξεων, σε συνδυασμό με τη δραματική διεύρυνση της δημογραφικής γήρανσης, δημιουργούν εύλογα την ανάγκη αναζήτησης διεξόδων με αποτέλεσμα, να επανέρχεται στο προσκήνιο η συζήτηση για την λειτουργία των Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης (ΤΕΑ) και στη χώρα μας. Το θεσμικό πλαίσιο υπάρχει από το 2002, όμως μέσα σε 17 χρόνια υπάρχουν μόλις 18 εν λειτουργία ΤΕΑ, με συνολικά υπό διαχείριση κεφάλαια μόλις 1,4 δισ. ευρώ και 121.000 μέλη.

Σύμφωνα με τον Πρόεδρο της Ελληνικής Ένωσης Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης Δρ. Χρήστο Νούνη διεθνώς υπάρχει μεγάλη διείσδυση των Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης, με συνολικά κεφάλαια 43,4 τρισ. δολάρια το 2017. Στην Ευρώπη υπάρχουν συνολικά 155.441 Επαγγελματικά Ταμεία με κεφάλαια 3,8 τρισ. ευρώ (στοιχεία του 2016).

Στόχος που μάλιστα, κρίνεται εφικτός από το σύνολο των εργοδοτικών οργανώσεων και της ΓΣΕΕ, είναι το ταμείο που θα αποτελέσει αντικείμενο ειδικής Εθνικής Γενικής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας (ώστε και η διαδικασία διαπραγματεύσεων μεταξύ των εταίρων να αποκτήσει περιεχόμενο αλλά και οι συνδικαλιστικοί φορείς λόγο... ύπαρξης στο νέο μεταμνημονιακή περιβάλλον) να είναι έτοιμο στο τέλος του 2019 και να λειτουργήσει από τις αρχές του 2020.

Εισφορές - παροχές και οφέλη

Αν και οι εργοδοτικοί φορείς επιμένουν πως οι τακτικές εισφορές θα πρέπει να καταβάλλονται ισόποσα από τον εργοδότη και τον εργαζόμενο (πχ 1% του μισθού για κάθε πλευρά), από την πλευρά της ΓΣΕΕ εκτιμάται ότι αρχικά, θα μπορούσε το σχήμα να λειτουργήσει με ένα προς δύο, ήτοι για παράδειγμα με 0,5% για τους εργαζόμενους και 1% για τους εργοδότες. Στο ταμείο θα λειτουργούν ατομικές μερίδες, μέσω των οποίων θα κάθε εργαζόμενος θα μπορεί να παρακολουθεί την πορεία του συνταξιοδοτικού του λογαριασμού. Οι τακτικές εισφορές θα υπολογίζονται ως ποσοστό επί των μικτών τακτικών αποδοχών. Εισφορές θα καταβάλλονται και στα Δώρα Χριστουγέννων και Πάσχα και στο επίδομα άδειας, ενώ οι συντάξεις θα καταβάλλονται σε 12μηνη βάση (αν δεν επιλεγεί η λύση της εφάπαξ παροχής).

Δυνητικά, θα προβλέπονται και έκτακτες εισφορές τόσο από τους εργοδότες όσο και από τους εργαζόμενους, ενώ εάν κάποια εταιρεία επιθυμεί, θα μπορεί να καταβάλλει και υψηλότερα ποσοστά ασφάλισης για τους εργαζόμενούς της κατά τα οριζόμενα στο καταστατικό. Η ασφάλιση θα αρχίζει από την πρώτη ημέρα έναρξης της εργασιακής σχέσης. Στην περίπτωση δε, αποχώρησης για οποιονδήποτε λόγο από την εργασία, οι ασφαλισμένοι θα έχουν τη δυνατότητα να συνεχίσουν προαιρετικά την ασφάλισή τους (σαν μιας μορφής αυτασφάλιση). Θα προβλέπεται εξαίρεση υπαγωγής για εργαζόμενους που ήδη υπάγονται σε ένα από τα 18 εν λειτουργία επαγγελματικά ταμεία, ενώ σε ισχύ θα είναι και τα φορολογικά κίνητρα που ήδη προβλέπονται (αφορολόγητες εισφορές και παροχές).

Το δικαίωμα για λήψη παροχής θα θεμελιώνεται με ενιαίες προϋποθέσεις, που, όμως, δεν θα συσχετίζονται με τις προϋποθέσεις του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης του Α’ πυλώνα. Εδώ, οι ειδικοί κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου, καθώς επισημαίνουν πως στην περίπτωση που δεν ισχύουν ασφαλιστικές προϋποθέσεις, ελλοχεύει ο κίνδυνος μετατροπής του Ταμείου (όπως και τον άλλων ΤΕΑ) σε φορέα νομιμοποίησης της φοροδιαφυγής.

Βάσει του σχεδιασμού, ΓΣΕΕ και εργοδότες εκτιμούν ότι μεταξύ των προϋποθέσεων θα πρέπει να είναι η συμπλήρωση συγκεκριμένου ορίου ηλικίας (π.χ. το 55ο έτος) με ενημέρωση Του ταμείου δύο έτη νωρίτερα. Το δικαίωμα θα κληρονομείται.

Οι προτάσεις της Ένωσης

Σύμφωνα με τον Πρόεδρο της Ένωσης των ΤΕΑ, κ. Νούνη, βέβαια, παρά τις βελτιώσεις της αρχικής νομοθεσίας του 2002, κυρίως ως προς το φορολογικό πλαίσιο και την πρόβλεψη για αφορολόγητες εισφορές και εφάπαξ παροχές αλλά και τις θεσμικές βελτιώσεις του 2014 και 2015 που αφορούσαν τη λειτουργία των ΤΕΑ και την οριοθέτηση του επενδυτικού τους πλαισίου, υπάρχουν ακόμη σημαντικά θέματα που πρέπει να βελτιωθούν, ενόψει και της υιοθέτησης της κοινοτικής νομοθεσίας από τη χώρα μας.

Ειδικότερα, η Ένωση προτείνει:

Α. Διατήρηση της βασικής φιλοσοφίας του Ν.3029/2002 για τα ΤΕΑ

Β. Ενιαία Εποπτεία για ταχύτερη αδειοδότηση νέων ΤΕΑ αλλά και αναγκαίες μεταβολές προς την κατεύθυνση απλοποίησης των καταστατικών των υφιστάμενων ΤΕΑ

Γ. Η διαχείριση των ΤΕΑ να γίνεται από «οχήματα» που πληρούν συγκεκριμένες προϋποθέσεις λειτουργίας και είναι μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα

Δ. Νομοθετική Ρύθμιση για ευνοϊκή φορολογική μεταχείριση μεταφοράς αποθεμάτων από ομοειδείς δραστηριότητες

Ε. Κατάργηση του ελάχιστου ορίου των 100 ατόμων καθώς αυτό περιορίζει την ίδρυση ΤΕΑ από μικρές επιχειρήσεις

ΣΤ. Δυνατότητα δημιουργίας «Ανοικτών Ταμείων» (πολυεργοδοτικών και πολυκλαδικών) για ένταξη μεγάλου αριθμού μελών και μείωση του λειτουργικού κόστους

Ζ. Εκλογίκευση εξόδων εποπτείας που σήμερα κρίνονται ιδιαίτερα υψηλά για φορείς μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα όπως είναι τα ΤΕΑ.