Πού κολλάει το σχέδιο του ΤΑΙΠΕΔ για τα δέκα περιφερειακά λιμάνια

Οι αντιδράσεις για τη δημιουργία τοπικών ιδιωτικών μονοπωλίων στα μεγαλύτερα λιμάνια της χώρας μέσω της παραχώρησης συγκεκριμένων δραστηριοτήτων (εμπορευματικοί σταθμοί, κρουαζιέρα, μαρίνες κ.ά.) δεν είναι το μοναδικό εμπόδιο που συναντά το Ταμείο Ιδιωτικοποιήσεων στο σχέδιο αξιοποίησης των δέκα μεγαλύτερων περιφερειακών λιμένων.

Το σχέδιο, στο οποίο καταγράφεται ήδη καθυστέρηση που επισημαίνεται στην πρόσφατη έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη μεταμνημονιακή εποπτεία, συνδέεται με την προώθηση νομοθετικής ρύθμισης, που επίσης καθυστερεί.

Το υπουργείο Ναυτιλίας έθεσε προ ημερών σε δημόσια διαβούλευση σχέδιο νόμου με τον τίτλο «κύρωση των Συμβάσεων Παραχώρησης που συνήφθησαν μεταξύ του Ελληνικού Δημοσίου και των Οργανισμών Λιμένων Α.Ε. και άλλες διατάξεις», που συναντά ήδη πολλές αντιδράσεις. Το σχέδιο νόμου επιτρέπει στο ΤΑΙΠΕΔ να προχωρήσει σε υποπαραχωρήσεις συγκεκριμένων δραστηριοτήτων (π.χ. εμπορευματικό σταθμό, τερματικό κρουαζιέρας κ.α.) σε ιδιώτες. Πρόκειται για τα λιμάνια Αλεξανδρούπολης, Καβάλας, Κέρκυρας, Ηγουμενίτσας, Βόλου, Ελευσίνας, Ηρακλείου, Λαυρίου, Πάτρας, Ραφήνας.

Η διοίκηση του ΤΑΙΠΕΔ είχε υποστηρίξει πως οι διαδικασίες αξιοποίησης θα ξεκινήσουν από την παραχώρηση δραστηριοτήτων (συμβάσεις υποπαραχωρήσεων) στα τέσσερα πρώτα λιμάνια για τα οποία υπάρχει και σημαντικό επενδυτικό ενδιαφέρον. Ομως, τόσο ορισμένες προβλέψεις του υπό διαβούλευση σχεδίου, όσο και οι πιέσεις τοπικών παραγόντων για τις δραστηριότητες που θα παραχωρηθούν, προκαλεί καθυστερήσεις στον σχεδιασμό του Ταμείου.

Για παράδειγμα, εδώ και μήνες δίνεται μάχη ώστε να μην παραχωρηθούν οι μαρίνες του Οργανισμού Λιμένα Ηγουμενίτσας (Ο.Λ.Η. ΑΕ), αν και αποτελούν ελκυστικό περιουσιακό στοιχείο λόγω του Ιονίου και της τουριστικής κίνησης. Στην Αλεξανδρούπολη διαπιστώνεται πως εδώ και σχεδόν δύο δεκαετίες υπάρχουν διεκδικήσεις από 35 ιδιώτες οι οποίοι ουδέποτε αποζημιώθηκαν ενώ το δημόσιο τους δέσμευσε περίπου 230 στρέμματα για τον Οργανισμό Λιμένα Αλεξανδρούπολης (Ο.Λ.Α. ΑΕ) στην περιοχή Μαϊστριανά. Υπέρ των ιδιοκτητών έχει ήδη παρέμβει ο δήμαρχος Αλεξανδρούπολης Ευαγγ. Λαμπάκης, ο οποίος προτείνει και τη δημιουργία μαρίνας μπροστά από τη συγκεκριμένη περιοχή του λιμανιού.

Χαρακτηριστικό των ενστάσεων που καταγράφονται για το σχέδιο νόμου που έθεσε σε διαβούλευση το υπουργείο Ναυτιλίας (σημειώστε πως μόνο τα τέσσερα από τα 26 άρθρα αφορούν την αξιοποίηση των λιμανιών καθώς στα υπόλοιπα περιλαμβάνονται άσχετες διατάξεις και τακτοποιήσεις) είναι το γεγονός ότι αρκετές διοικήσεις οργανισμών λιμένων έχουν ενστάσεις.

Για παράδειγμα, όποιος διαβάσει τα σχόλια στη δημόσια διαβούλευση, θα παρατηρήσει πως ένας από τους πλέον δραστήριους, με σωρεία αρνητικών παρατηρήσεων, είναι ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του Ο.Λ.Α. Χρήστος Δούκας. Ο κ. Δούκας θεωρεί πως το σχέδιο νόμου περιέχει πλήθος ασαφειών π.χ. για τον τρόπο που θα υπολογίζονται τα έσοδα του υποπαραχωρησιούχου. Ο τελευταίος πρέπει να καταβάλει το 5% αυτών των εσόδων στον τοπικό οργανισμό λιμένα.

Αντιδράσεις υπάρχουν και από φορείς που θεωρούν πως η αντικατάσταση των σημερινών κρατικών μονοπωλίων από ιδιωτικά μονοπώλια θα πλήξει κλάδους της οικονομίας. Ενδεικτική είναι η παρέμβαση του Συνδέσμου Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων (ΣΜΕ) στη δημόσια διαβούλευση του σχεδίου νόμου. Ο ΣΜΕ εκπροσωπεί τις μεταλλευτικές επιχειρήσεις της χώρας που χρησιμοποιούν σήμερα αρκετά από τα περιφερειακά λιμάνια. Υποστηρίζει στην παρέμβασή του πως «η ορθή αναβάθμιση των λιμένων και ιδιαίτερα του εμπορικού τμήματος, θα επιτευχθεί με την παραχώρηση των προβλητών σε περισσότερους του ενός επενδυτές, έτσι ώστε να διασφαλίζεται η ανταγωνιστικότητα και η ελεύθερη διαμόρφωση των τιμολογίων.

Προς αυτή την κατεύθυνση, παράδειγμα αποτελεί το Λιμάνι της Αμβέρσας, όπου ο δήμος παραχώρησε το δικαίωμα του Λιμένα σε μια ανεξάρτητή εταιρεία επ' ονόματι Λιμάνι Αμβέρσας, με μόνο μέτοχο τον ίδιο τον δήμο. Το λιμάνι της Αμβέρσας κατόπιν παραχωρεί χωροθετημένα τμήματα (concessions) σε ενδιαφερομένους ιδιώτες, οι οποίοι είναι πολλοί, διαφορετικών συμφερόντων και ενδιαφερόντων. Με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνεται σαφώς η μείωση του ρίσκου της πολιτείας από ενδεχόμενη λανθασμένη χρήση του λιμένος ή οικονομική κατάρρευση του παραχωρησιούχου».

Η διοίκηση του ΣΜΕ προτείνει:

«1. Την τμηματική παραχώρηση δραστηριοτήτων σε περισσότερους του ενός επενδυτές, και όχι την εν συνόλω παραχώρηση, με σκοπό τη διατήρηση της ισονομίας και της ανταγωνιστικότητας των λιμενικών χρεώσεων.

2. Τη διατήρηση των υπαρχουσών χρεώσεων (τέλη διέλευσης, ωριαίες αποζημιώσεις μηχανημάτων, φορτώσεις ανά τόνο κ.ο.κ.) και την καθιέρωση ενός μαθηματικού τύπου αναπροσαρμογής αυτών, ανάλογα με την ανάπτυξη της χώρας και του πληθωρισμού για τα επόμενα δέκα έτη».

Σύμφωνα με το σχέδιο νόμου, «μεταβιβάζεται και περιέρχεται, χωρίς αντάλλαγμα, στην Ανώνυμη Εταιρεία με την επωνυμία "Ταμείο Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου Α.Ε." (Τ.Α.Ι.Π.Ε.Δ.) το δικαίωμα υπο-παραχώρησης σε τρίτους, μέσω συμβάσεων υπο-παραχώρησης συγκεκριμένων επιχειρησιακών μονάδων ή/και λιμενικών λειτουργιών και υπηρεσιών των λιμενικών και άλλων εγκαταστάσεων, όπως αυτές προσδιορίζονται, με απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου του Ταμείου (...) στην περιοχή αρμοδιότητας των Οργανισμών Λιμένων Α.Ε. Αλεξανδρούπολης, Βόλου, Ελευσίνας, Ηγουμενίτσας, Ηρακλείου, Καβάλας, Κέρκυρας, Λαυρίου, Πάτρας, Ραφήνας».

Για να αντιμετωπιστούν οι πιθανές τοπικές αντιδράσεις, το σχέδιο νόμου προβλέπει πως οι συμβάσεις υπο-παραχώρησης συνάπτονται μεταξύ του υπο-παραχωρησιούχου επενδυτή, του οικείου Οργανισμού Λιμένος και του ΤΑΙΠΕΔ. Η διοίκηση του τοπικού οργανισμού λιμένος «οφείλει, μέσα σε αποκλειστική προθεσμία 30 ημερολογιακών ημερών από την ημερομηνία έγκρισής της από το Ελεγκτικό Συνέδριο, να υπογράψει τη σχετική σύμβαση υπο-παραχώρησης. Αν δεν το κάνει εντός 30 ημερών, τότε η υπογραφή της σύμβασης υπο-παραχώρησης θα γίνεται με απόφαση της Γενικής Συνέλευσης των Μετόχων του Οργανισμού Λιμένος. Το ΤΑΙΠΕΔ ελέγχει το 100% των μετοχών των 10 οργανισμών λιμένων και συνεπώς θα περνάει εύκολα η απόφαση...