Ποιοι και πώς μοιράζονται φοροαπαλλαγές 7,7 δισ. ευρώ

Γνωρίζοντας τη δραστική περικοπή την οποία υπέστησαν στα χρόνια των μνημονίων οι φοροαπαλλαγές, τα στοιχεία του Προϋπολογισμού προκαλούν τουλάχιστον αίσθηση. Όχι μόνο αυξήθηκαν σε όρους κόστους στον προϋπολογισμό, φτάνοντας τα 7,7 δισ. ευρώ για το 2018, αλλά και σε πλήθος κατά 59!

Μια πιθανή εξήγηση μπορεί να αναζητηθεί στη βάση της καλύτερης καταγραφής και ποσοτικοποίησής τους, μια άλλη θα μπορούσε να αφορά σε παράλληλη διόγκωση του ύψους των φοροαπαλλαγών όσο αυξάνονταν οι φόροι. Επίσημη εξήγηση προς το παρόν δεν υπάρχει. Βέβαιο είναι, όμως, ότι το μέγεθος των 7,7 δισ. ευρώ δεν θα αργήσει να μπει στη δέσμη συστάσεων κάποιου διεθνούς οργανισμού για περικοπή στη βάση της απλοποίησης του φορολογικού συστήματος.

Τα στοιχεία για τις λεγόμενες «φορολογικές δαπάνες» καταγράφονται κάθε χρόνο σε ειδικό τόμο, ο οποίος συνοδεύει την κατάθεση του προϋπολογισμού. Από αυτούς τους πίνακες, με σταθερό σημείο αναφοράς την 30ή Σεπτεμβρίου κάθε έτους, προκύπτουν στοιχεία σύμφωνα με τα οποία:

1. Για το 2018, η ΑΑΔΕ έχει καταγράψει 774 φοροαπαλλαγές συνολικού κόστους 7,7 δισ. ευρώ.

2. Ένα χρόνο νωρίτερα, τα αντίστοιχα στοιχεία έδειχναν 768 φοροαπαλλαγές συνολικού κόστους 4,13 δισ. ευρώ.

3. Τρία χρόνια νωρίτερα, πριν την τελευταία μείωση του αφορολόγητου, η οποία προφανώς επέδρασε μειωτικά στο ύψος των φορολογικών δαπανών, τον Σεπτέμβριο του 2015, οι καταγεγραμμένες φορολογικές δαπάνες έφθαναν τις 715 και το συνολικό τους κόστος στα 3,041 δισ. ευρώ.

4. Μέσα σε τρία χρόνια, στη λίστα των φοροαπαλλαγών προστέθηκαν 59 και το κόστος τους αυξήθηκε κατά περισσότερα από 4 δισ. ευρώ. Το ποσό αυτό είναι πολλαπλάσιο των ετήσιων εισπράξεων του ΕΝΦΙΑ (κοντά στα 3 δισ. ευρώ).

Η λίστα

Πριν τα Μνημόνια, η λίστα των φοροαπαλλαγών ήταν ακόμα πιο μεγάλη. Εκπτώσεις φόρου για τόκους στεγαστικών δανείων, ιατρικά έξοδα, ασφάλιστρα, σταδιακά σβήστηκαν από τον χάρτη και κυριάρχησαν οι αυξήσεις των φόρων σε όλα τα επίπεδα. Υπό αυτό το πρίσμα προκαλεί αίσθηση ότι υπάρχουν ακόμα 774 περιπτώσεις οι οποίες οδηγούν σε μειωμένους φόρους.

Από τον τόμο των φετινών φοροαπαλλαγών προκύπτει πως μόνο στη φορολογία εισοδήματος φυσικών προσώπων εξακολουθούν να ισχύουν 120 ρυθμίσεις, οι οποίες οδηγούν σε χαμηλότερους φόρους. Το συνολικό τους δημοσιονομικό κόστος φτάνει τα 1,062 δισ. ευρώ και μεταξύ αυτών ξεχωρίζουν:

- Η απαλλαγή από τον φόρο εισοδήματος για 827.515 φορολογούμενους οι οποίοι γλίτωσαν την πληρωμή φόρου ύψους 541,57 εκατ. ευρώ

- Η έκπτωση φόρου εισοδήματος των 1.900 - 2.100 ευρώ για τους αγρότες από την οποία ωφελήθηκαν φέτος περίπου 293.773 κατά κύριο επάγγελμα αγρότες, γλιτώνοντας φόρους ύψους 234,49 εκατ.  ευρώ.

- Η έκπτωση φόρου των 200 ευρώ που παρέχεται στους φορολογούμενους με αναπηρία. Η έκπτωση αυτή χορηγήθηκε φέτος σε 203.302 φορολογούμενους, οι οποίοι πλήρωσαν λιγότερους φόρους κατά 14,97 εκατ. ευρώ.

- Οι απαλλαγές από την ειδική εισφορά αλληλεγγύης και το τέλος επιτηδεύματος, οι οποίες ωφέλησαν φέτος 120.714 φορολογούμενους, με απαλλαγή από την πληρωμή ποσού συνολικού ύψους 18,99 εκατ. ευρώ.

- Η απαλλαγή του ΕΚΑΣ από τον φόρο εισοδήματος, από την οποία ωφελήθηκαν 241.651 χαμηλοσυνταξιούχοι, γλιτώνοντας φόρους συνολικού ύψους 2,15 εκατ. ευρώ.

- Η απαλλαγή του επιδόματος ανεργίας του ΟΑΕΔ από τον φόρο εισοδήματος. Από την απαλλαγή αυτή ωφελήθηκαν φέτος 557.817 άνεργοι φορολογούμενοι, γλιτώνοντας από την πληρωμή φόρων συνολικού ύψους 15,74 εκατ. ευρώ.

Στο μέτωπο των επιχειρήσεων, μόνο στη φορολογία εισοδήματος νομικών προσώπων ισχύουν 121 φορολογικές απαλλαγές, συνολικού ύψους -το κόστος για τον φετινό προϋπολογισμό- 3,250 δισ. ευρώ, ενώ επιπλέον «εκπτωτικές» διατάξεις ισχύουν σε 34 περιπτώσεις για τη φορολογία των πλοίων.

Στον ΕΝΦΙΑ και στους λοιπούς φόρους κεφαλαίου περιλαμβάνονται 19 διατάξεις που προβλέπουν απαλλαγές. Το συνολικό δημοσιονομικό κόστος των απαλλαγών αυτών φθάνει τα 171,07 εκατ. ευρώ. Οι απαλλαγές από τον ΕΝΦΙΑ κόστισαν φέτος στον κρατικό προϋπολογισμό 112,39 εκατ. ευρώ. Μόνο η απαλλαγή από το 50% του ΕΝΦΙΑ που εφαρμόστηκε και φέτος στους οικονομικά αδύναμους ίσχυσε για 1.345.085 εκατ. ιδιοκτήτες ακινήτων με πολύ χαμηλά ετήσια εισοδήματα και προκάλεσε απώλεια φορολογικών εσόδων ύψους 86,62 εκατ. ευρώ.

Στον ΦΠΑ περιλαμβάνονται 85 διατάξεις που προβλέπουν απαλλαγές από τον φόρο ή εκπτώσεις φόρου. Οι 14 από αυτές έχουν ποσοτικοποιηθεί και έχει διαπιστωθεί ότι κοστίζουν στον κρατικό προϋπολογισμό πάνω από 1,27 δισ. ευρώ. Σε αυτές περιλαμβάνονται:

- Η εφαρμογή υπερμειωμένου συντελεστή ΦΠΑ 6% για τα βιβλία, τις εφημερίδες, τα φάρμακα, τα εμβόλια και τα εισιτήρια των θεάτρων.

- Η απαλλαγή των ταχυδρομικών υπηρεσιών από τον ΦΠΑ.

- Η απαλλαγή του εισαγόμενου επενδυτικού χρυσού από τον ΦΠΑ.

Στους Ειδικούς Φόρους Κατανάλωσης ισχύουν σήμερα 44 διατάξεις που προβλέπουν απαλλαγές ή μειωμένους συντελεστές ΕΦΚ (πετρέλαιο θέρμανσης, ναυτιλιακό πετρέλαιο κ.λπ.). Οι διατάξεις αυτές κοστίζουν στον κρατικό προϋπολογισμό 1,28 δισ. ευρώ.

Στα τέλη χαρτοσήμου, περιλαμβάνονται 76 διατάξεις απαλλαγών με κόστος 251,36 εκατ. ευρώ στον κρατικό προϋπολογισμό.

Για τα τέλη ταξινόμησης οχημάτων περιλαμβάνονται 24 ρυθμίσεις που προβλέπουν απαλλαγές από τα τέλη ή μειώσεις τελών. Το συνολικό δημοσιονομικό κόστος των ρυθμίσεων αυτών έφθασε φέτος τα 32,26 εκατ. ευρώ.