Κερδίζουν «πόντους» τα Επαγγελματικά Ταμεία

Φαίνεται πως ωριμάζουν οι συνθήκες για την ταχεία ανάπτυξη του δεύτερου ασφαλιστικού πυλώνα (επαγγελματικά ταμεία), καθώς από τη μια πλευρά ο θεσμός αποκτά μεγαλύτερα ερείσματα σε πολιτικό επίπεδο και από την άλλη, όλα δείχνουν πως ένα ασφαλιστικό μοντέλο που στηρίζεται αποκλειστικά και μόνο στην κοινωνική ασφάλιση, δεν μπορεί μακροπρόθεσμα να είναι βιώσιμο, αν θέλει να προσφέρει αξιοπρεπείς συντάξεις.

«Οι αλλαγές που έρχονται στην ηλικιακή πυραμίδα είναι μεγάλες και δεν είναι τυχαίο πως εδώ και πολλά χρόνια χρησιμοποιούν το δεύτερο πυλώνα χώρες με πολύ πιο ισχυρή οικονομία από τη δική μας» αναφέρουν παράγοντες της ασφαλιστικής αγοράς.

Σε πολιτικό επίπεδο -με δεδομένο ότι οι βουλευτικές εκλογές θα διεξαχθούν σε λιγότερο από δώδεκα μήνες- το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης έχει εξαγγείλει ότι θα καταργήσει τον «νόμο Κατρούγκαλου», αντικαθιστώντας τον με ένα νέο πλαίσιο που θα στηρίζεται σε σύστημα τριών πυλώνων, με τον δεύτερο πυλώνα να είναι υποχρεωτικός και να ξεκινά σταδιακά από τους νέους ασφαλισμένους, οι οποίοι θα έχουν το δικαίωμα επιλογής σχετικού φορέα.

Παράλληλα, «νερό στο κρασί της» φαίνεται πως βάζει στο συγκεκριμένο θέμα και η κυβέρνηση, καθώς ο υπουργός παρά τω πρωθυπουργό Δημήτρης Λιάκος άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο διευρυμένης θεσμικής εισαγωγής των Επαγγελματικών Ταμείων στο ασφαλιστικό σύστημα της χώρας, σημειώνοντας πως «τα Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης μπορούν να μειώσουν τους κινδύνους του κεφαλαιοποιητικού συστήματος αν συνδυαστούν με το αναδιανεμητικό σύστημα, με τη συμμετοχή των εργοδοτών και των εργαζομένων. Μπορούν επίσης να ενισχύσουν τις επενδύσεις και την αποταμίευση».

Από την πλευρά του, ο Δημήτρης Ζορμπάς, μέλος του Δ.Σ. της Ένωσης Ασφαλιστικών Εταιρειών Ελλάδος, υπερασπίστηκε τα οφέλη των επαγγελματικών ταμείων, ανεξάρτητα από τον υποχρεωτικό, ή τον προαιρετικό τους χαρακτήρα. Ειδικότερα, ο κ. Ζορμπάς αφ’ ενός αμφισβήτησε έντονα τη μακροπρόθεσμη δυνατότητα του πρώτου πυλώνα να προσφέρει αξιοπρεπείς συντάξεις και αφ’ ετέρου τόνισε τα σημαντικά οφέλη που αποκομίζουν οι εργαζόμενοι των ασφαλιστικών εταιρειών από τη συμμετοχή τους στο δικό τους Ταμείο (ΤΕΑ-ΕΑΠΑΕ) όπου εργοδότες και εργαζόμενοι επιβαρύνονται με πρόσθετες εισφορές 3% συν 3%.

Την αναγκαιότητα της υποχρεωτικότητας του δεύτερου πυλώνα τόνισε πρόσφατα και η Ένωση Αναλογιστών Ελλάδας, με τον πρόεδρό της Πάνο Δημητρίου να δηλώνει πως «κλειδί για τη μακροχρόνια οικονομική ευστάθεια του συστήματος είναι η θεμελίωση ενός δεύτερου υποχρεωτικού πυλώνα συνταξιοδοτικής ασφάλισης, ο οποίος θα λειτουργεί κεφαλαιοποιητικά, συμπληρώνοντας τον υφιστάμενο πρώτο πυλώνα, ο οποίος θα εξακολουθήσει να αποτελεί τη βάση του συνταξιοδοτικού συστήματος και θα λειτουργεί αναδιανεμητικά».

Επιπρόσθετα, η Ένωση Αναλογιστών Ελλάδας παρουσίασε στον υφυπουργό Εργασίας Τάσο Πετρόπουλο μελέτη με «εναλλακτικές προσεγγίσεις για τη βελτίωση του συνταξιοδοτικού συστήματος» με τη συμβολή του δεύτερου πυλώνα, την οποία ο υφυπουργός -όπως ειπώθηκε- «δέχτηκε με ενδιαφέρον».

Σύμφωνα με παράγοντες της αγοράς, ο δεύτερος πυλώνας είναι σε θέση περιορίσει δραστικά τις επιπτώσεις στο ύψος της μελλοντικής σύνταξης από την επιδείνωση της σχέσης εργαζομένων-συνταξιούχων (δημογραφικό πρόβλημα συν brain drain), ενώ επιπλέον μειώνει το κίνητρο για εισφοροδιαφυγή επειδή καθιστά αναλογικότερη τη σχέση εισφορών-απολαβών.

Το πρόβλημα ωστόσο έγκειται στο ότι η υποχρεωτικότητα του δεύτερου πυλώνα μπορεί μεν να ευνοεί τη βιωσιμότητα του συστήματος και τους μελλοντικούς συνταξιούχους, μπορεί ακόμη σε μακροπρόθεσμη βάση να δημιουργεί λιγότερα ελλείμματα από τα τρέχοντα (λόγω της απόδοσης των επενδύσεων που σταδιακά δημιουργούνται) ωστόσο προκαλεί χρηματοδοτικά ανοίγματα για την κάλυψη των συντάξεων κατά τα πρώτα χρόνια εφαρμογής του.

Το άνοιγμα αυτό γίνεται ακόμη μεγαλύτερο:

α) Όσο πιο γρήγορα γίνει η μετάβαση των εργαζομένων από το παλαιό στο νέο ασφαλιστικό σύστημα (για αυτό άλλωστε, οι προτάσεις μιλούν για σταδιακή μετάβαση).

β) Αν παράλληλα αποφασιστεί -όπως προτείνουν πολλοί οικονομολόγοι, αλλά και ο ΣΕΒ- μια μείωση των συνολικών ασφαλιστικών εισφορών με στόχο την τόνωση της οικονομίας (πρόκληση «αναπτυξιακού σοκ» )και τη μείωση των κινήτρων για εισφοροδιαφυγή.

Το πώς θα καλυφθούν τα συγκεκριμένα ανοίγματα, αποτελεί πολιτική απόφαση που θα κληθούν να αναλάβουν οι πολιτικές δυνάμεις της χώρας.