Συντάξεις: Ο γρίφος των αναδρομικών και ο ρόλος του ν. Κατρούγκαλου

Περισσότερες από 200.000 αιτήσεις έχουν ήδη υποβληθεί από συνταξιούχους στον ΕΦΚΑ ενώ δεκάδες χιλιάδες εκτιμάται πως είναι και οι δικαστικές προσφυγές. Μάλιστα, η πρόσφατη γνωμοδότηση του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους (ΝΣΚ) που προτείνει στον ΕΦΚΑ να μην ασκήσει έφεση και άρα να καταβάλει αναδρομικά ποσά σε συνταξιούχο της ΔEH δημιούργησε μεγάλες προσδοκίες, μπερδεύοντας όμως περισσότερο το κουβάρι στο οποίο έχουν μπλεχτεί 2,5 εκατ. συνταξιούχοι.

Οι αγωγές κατατέθηκαν στο Διοικητικό Πρωτοδικείο Αθηνών τον Δεκέμβριο του 2015 και μία εξ αυτών εκδικάστηκε. Η απόφαση απορρίπτει τις διεκδικήσεις πριν από τον Ιούλιο του 2015 και επιδικάζει ποσά από τον Ιούλιο του 2015 μέχρι και τον Δεκέμβριο του 2015. Μάλιστα η Τριμελής Επιτροπή του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους απεφάνθη πως η εν λόγω απόφαση συνάδει με το σκεπτικό-πιλότο του ΣτΕ το 2015 και γι' αυτό «δεν συντρέχει παραδεκτός και βάσιμος λόγος άσκησης έφεσης».

Έγκριτοι νομικοί επισημαίνουν πως η πρόταση του ΝΣΚ αφορά αποκλειστικά την εν λόγω απόφαση, χωρίς ν’ αποκλείεται για μελλοντικές αποφάσεις τα Ταμεία να χρησιμοποιήσουν την κατάθεση ένδικων μέσων. Το ίδιο επισημαίνουν και κύκλοι του υπουργείου Εργασίας.

Βέβαια, οι ειδικοί κρίνουν ότι πρόκειται για γνωμοδότηση-σταθμό, την οποία όμως δύσκολα θα αποδεχθεί και στη συνέχεια ο ΕΦΚΑ. Έτσι, εκτιμάται ότι στο άμεσο μέλλον δεν θα υπάρχει ίδια αντιμετώπιση και σε κάθε απόφαση το δημόσιο «θα εξαντλεί τα ένδικα μέσα».

Μάλιστα, χθες, ο υφυπουργός Κοινωνικής Ασφάλισης Τάσος Πετρόπουλος σε συνέντευξή του στην ΕΡΤ υποστήριξε ότι το ΝΣΚ δεν είναι δικαστήριο και συνεπώς η θέση του δεν αποτελεί απόφαση με νομική ισχύ. «Δεν δεσμεύει κάθε περίπτωση και δεν ισχύει έναντι όλων» ξεκαθάρισε ο υφυπουργός, αφήνοντας να εννοηθεί ότι προφανώς και ο ΕΦΚΑ, στις επόμενες αποφάσεις, δεν δεσμεύεται να τηρήσει την ίδια στάση. Συνεπώς, θεωρείται πολύ πιθανό να προσφύγει στο εφετείο «εξαντλώντας τα ένδικα μέσα».

Πλέον το ενδιαφέρον των διεκδικήσεων στρέφεται στο χρονικό κενό ανάμεσα στην απόφαση του ΣτΕ τον Ιούνιο του 2015 και το νόμο Κατρούγκαλου που ψηφίστηκε τον Μάιο του 2016. Βέβαια, ο επανυπολογισμός, το βασικό εύρημα με το οποίο η κυβέρνηση θεωρεί ότι... παρακάμπτει την απόφαση του ΣτΕ, τίθεται σε πλήρη λειτουργία τον Ιανουάριο του 2019. Συνεπώς, όλες οι διεκδικήσεις για αγωγές που κατατέθηκαν μετά την απόφαση του ΣτΕ ενδέχεται να αφορούν αναδρομικές αξιώσεις από τον Ιούνιο του 2015 έως τον Μάιο του 2016, ή έως τις 31 Δεκεμβρίου του 2018.

Για την πρώτη περίπτωση, το κόστος εκτιμάται σε 2,5 δισ. ευρώ, για τη δεύτερη, ενδέχεται να ξεπερνάει και τα 9 δισ. ευρώ. Και στις δύο περιπτώσεις, δε, θεωρείται απαγορευτικό.

Οι αποφάσεις που δημοσιοποιούνται αυτό το διάστημα έχουν ασκηθεί ακόμη και πριν από τον Ιούνιο του 2015. Οι αγωγές που θα υποβληθούν σήμερα θα προσδιοριστούν πιθανότατα σε 3-4 χρόνια, ενώ αν γίνουν και εφέσεις, ο χρόνος θα αυξηθεί σημαντικά. Σε κάθε περίπτωση, οι συνταξιούχοι του ιδιωτικού τομέα μπορούν να υποβάλλουν αγωγές στα Διοικητικά Πρωτοδικεία, ενώ του Δημόσιου στο Ελεγκτικό Συνέδριο. Και βέβαια, κανείς δεν μπορεί να προδικάσει το αποτέλεσμα.

Αναλυτικά, αγωγές που είχαν ήδη ασκηθεί μέχρι τον Ιούνιο του 2015 πιθανότατα να κερδηθούν από τους συνταξιούχους και να δοθούν αναδρομικά ακόμη κι από το 2012 έως και την ημερομηνία υποβολής της αγωγής. Αγωγές που ασκήθηκαν μετά την απόφαση του ΣτΕ αφορούν αναδρομικά από τον Ιούνιο του 2015 έως τον Μάιο του 2016 (αυτό υποστηρίζει το υπουργείο Εργασίας, θεωρώντας ότι με το νόμο Κατρούγκαλου εφαρμόζεται ενιαίο σύστημα για όλους τους ασφαλισμένους) ή έως τον Δεκέμβριο του 2018 (αυτό υποστηρίζει η πλειοψηφία των δικηγόρων, καθώς θεωρούν πως ο επανυπολογισμός των συντάξεων ξεκινά τον Ιανουάριο του 2019).

Η κρίση για τον νόμο Κατρούγκαλου

Η «τύχη» του νόμου Κατρούγκαλου, που κρίνεται στο ΣτΕ, με την απόφαση να αναμένεται πιθανότατα έως το τέλος του έτους, θα κρίνει άλλωστε ένα σημαντικό μέρος των δικαστικών διεκδικήσεων. Και αυτό γιατί στην κρίση του ανώτατου δικαστηρίου τίθεται μεταξύ πολλών άλλων και ο επανυπολογισμός των παλαιών συντάξεων, τόσο ως προς τη λογική που επιχείρησε η κυβέρνηση να «απορροφήσει» τις αποφάσεις του ΣτΕ το 2015, όσο και ως προς τη διαδικασία που ακολουθείται. Αν το ΣτΕ κρίνει συνταγματικό τον τρόπο με τον οποίο ο επανυπολογισμός αλλάζει τις συντάξεις, ενσωματώνοντας τις περικοπές του 2012, τότε σύμφωνα με τους ειδικούς, το «παράθυρο» των διεκδικήσεων θα κλείσει. Ζητούμενο είναι βέβαια αν θα κλείσει από την ψήφιση του νόμου (2016) ή την εφαρμογή του επανυπολογισμού (2019).

Στον αντίποδα, αν ο επανυπολογισμός ως προς τη λογική ή και τη διαδικασία κριθεί αντισυνταγματικός, τότε μια ακόμη μεγαλύτερη δημοσιονομική βόμβα αναμένεται να σκάσει στα χέρια της όποιας κυβέρνησης κληθεί να διαχειριστεί την απόφαση του ΣτΕ.