ΕΦΚΑ: Τι ισχύει για τους ναυτικούς και τις αναπηρικές συντάξεις

Με τους όρους και τις προϋποθέσεις που προβλέπονταν από το ΝΑΤ θα χορηγείται αναπηρική σύνταξη στους ναυτικούς, τουλάχιστον μέχρι να θεσπιστούν νέοι, ενιαίοι κανόνες. Αυτό ξεκαθαρίζει εγκύκλιος του υπουργείου Εργασίας, που έρχεται να καλύψει το κενό του εν αναμονή νέου Κανονισμού Αναπηρίας.

Η εγκύκλιος ορίζει πως με δεδομένο ότι έως σήμερα δεν έχουν θεσπιστεί νέοι ενιαίοι κανόνες για τη συνταξιοδότηση λόγω αναπηρίας όλων των ασφαλισμένων του ΕΦΚΑ, θα εφαρμόζονται οι διατάξεις που ίσχυαν στο τέως ΝΑΤ.

Μάλιστα, διευκρινίζει ότι για τη χορήγηση σύνταξης λόγω ανικανότητας ως ελάχιστη ασφαλιστική προστασία «...απαιτείται να έχουν πληρωθεί ή βεβαιωθεί οι ασφαλιστικές εισφορές και να έχει πραγματοποιηθεί θαλάσσια υπηρεσία τουλάχιστον 8 μηνών μέσα στην τελευταία τετραετία, προτού επέλθει ο ασφαλιστικός κίνδυνος».

Προσοχή: Ο χρόνος άδειας δεν συνυπολογίζεται για τη συμπλήρωση της πενταετούς υπηρεσίας.

Επομένως, αναφέρει η εγκύκλιος, στις περιπτώσεις αιτήσεων σύνταξης λόγω ανικανότητας με τις διατάξεις της ελάχιστης ασφαλιστικής προστασίας, στις οποίες ο ασφαλιστικός κίνδυνος έχει επέλθει σε μεταγενέστερο χρονικό διάστημα από τη διακοπή του επαγγέλματος, ελέγχεται η προϋπόθεση της πραγματοποίησης θαλάσσιας υπηρεσίας τουλάχιστον 8 μηνών μέσα στην τελευταία τετραετία, προτού επέλθει ο ασφαλιστικός κίνδυνος.

Διαδοχική ασφάλιση

Στο ερώτημα αν υφίσταται δυνατότητα χορήγησης σύνταξης αναπηρίας με τις διατάξεις της ελάχιστης ασφαλιστικής προστασίας αυτοτελώς από το τέως ΝΑΤ ή είναι εφαρμοστέες οι διατάξεις της διαδοχικής ασφάλισης σε περίπτωση που ο ναυτικός έχει στραφεί σε άλλο επάγγελμα και έχει ασφαλιστεί σε άλλο φορέα ασφάλισης, το έγγραφο αναφέρει τα εξής:

H εφαρμογή των διατάξεων της διαδοχικής ασφάλισης για χρόνο που έχει διανυθεί έως 31.12.2016 επαφίεται στη βούληση του ασφαλισμένου, υπό την προϋπόθεση ότι δεν ασφαλίζεται στον ΕΦΚΑ από 1/1/17 για δραστηριότητα υπακτέα στην ασφάλιση του πρώην ασφαλιστικού φορέα, του οποίου τον χρόνο δεν επιθυμεί να προσμετρήσει.

Επομένως, ο ασφαλισμένος που έχει μεταγενέστερο της διακοπής της ασφάλισης στο ΝΑΤ χρόνο ασφάλισης π.χ. στο τ.ΙΚΑ ή τ.ΟΑΕΕ έως 31.12.2016, και υποβάλει αίτημα για συνταξιοδότηση λόγω αναπηρίας από το τ.ΝΑΤ, είτε με τις διατάξεις περί ελάχιστης ασφαλιστικής προστασίας (5 έτη από τα οποία 8 μήνες την τελευταία τετραετία), είτε με τις διατάξεις περί ανικανότητας (15 ετών), κρίνεται αυτοτελώς. Βασική προϋπόθεση βέβαια είναι ο ίδιος να μη ζητήσει την εφαρμογή των διατάξεων της διαδοχικής ασφάλισης.

Εάν πάλι, ο ασφαλισμένος ζητήσει την εφαρμογή των διατάξεων της διαδοχικής ασφάλισης, ισχύουν οι διατάξεις του νόμου Κατρούγκαλου.

Μάλιστα, ξεκαθαρίζεται ότι το γεγονός πως η αναπηρία μπορεί να έχει επέλθει κατά την ασφάλιση σε άλλο ενταχθέντα φορέα (π.χ. τ.ΟΑΕΕ) από αυτόν με τις διατάξεις του οποίου συνταξιοδοτείται ο ασφαλισμένος (π.χ. τ.ΝΑΤ), δεν έχει επίδραση στη θεμελίωση του συνταξιοδοτικού δικαιώματος. Και αυτό γιατί «ολόκληρος ο χρόνος της διαδοχικής ασφάλισης υπολογίζεται από τον αρμόδιο για την απονομή της σύνταξης οργανισμό ως χρόνος που διανύθηκε στην ασφάλισή του, τόσο για τη θεμελίωση του συνταξιοδοτικού δικαιώματος, όσο και για τον καθορισμό της σύνταξης...».

Επισημαίνεται, τέλος, ότι κρίθηκε από το ΣτΕ πως δεν είναι ασυμβίβαστες με τον θεσμό της διαδοχικής ασφάλισης οι προϋποθέσεις που θέτει η νομοθεσία του τ.ΝΑΤ περί απονομής σύνταξης ως ελάχιστης ασφαλιστικής προστασίας (5 έτη πραγματική ναυτική υπηρεσία καθώς και η ειδικότερη προϋπόθεση των 8 μηνών ναυτολόγηση την τελευταία τετραετία).

Ως εκ τούτου, οι προϋποθέσεις περί πραγματοποίησης πραγματικής ναυτικής υπηρεσίας στην ασφάλιση του τ.ΝΑΤ απαιτείται να συντρέχουν όταν απονέμεται σύνταξη από τον ΕΦΚΑ με τις διατάξεις της διαδοχικής ασφάλισης με τις προϋποθέσεις του τ.ΝΑΤ περί ελάχιστης ασφαλιστικής προστασίας.

Ποσοστό αναπηρίας

Η εγκύκλιος ξεκαθαρίζει επίσης ότι σύμφωνα με τις διατάξεις του τ.ΝΑΤ και ειδικά όσον αφορά την κρίση περί ανικανότητας και το ποσοστό αναπηρίας, χορηγείται σύνταξη λόγω ανικανότητας ή λόγω ατυχήματος σε ναυτικό ο οποίος κατέσθη απολύτως ανίκανος για οποιοδήποτε επάγγελμα ή σχετικώς ανίκανος για το ναυτικό επάγγελμα, με ποσοστό τουλάχιστον 50%, η οποία ορίζει ότι «για τα ποσοστά της ασφαλιστικής ανικανότητας ισχύουν και για το ΝΑΤ οι διατάξεις της νομοθεσίας του ΙΚΑ».

Οι αρμόδιες πρωτοβάθμιες υγειονομικές επιτροπές (ΚΕΠΑ) οφείλουν να γνωματεύουν περί απόλυτης ή σχετικής ανικανότητας, ορίζοντας ταυτόχρονα και ποσοστό αναπηρίας, το οποίο εφόσον είναι τουλάχιστον 50%, ο ναυτικός δικαιούται σύνταξη βάσει των παραπάνω διατάξεων.

Τέλος, ως προς το ποσό της υπολογιζόμενης σύνταξης, με τις διατάξεις του νόμου Κατρούγκαλου (Ν. 4387 του 2016) από 13.5.2016 και μετά, οι ασφαλισμένοι που υποβάλλουν αίτηση συνταξιοδότησης λόγω αναπηρίας (όχι παράταση) θα λάβουν ως κύρια σύνταξη το άθροισμα δύο τμημάτων: της εθνικής σύνταξης και της ανταποδοτικής σύνταξης.

Στους συνταξιούχους λόγω αναπηρίας προβλέπεται μείωση στο ποσό της εθνικής σύνταξης που δικαιούνται ανάλογα με τον βαθμό αναπηρίας και, συγκεκριμένα: α) αναπηρία από 50% έως και 66,99% χορηγείται το 50% της υπολογιζόμενης εθνικής σύνταξης βάσει των ετών ασφάλισης, β) από 67% έως και 79,99% χορηγείται το 75% της υπολογιζόμενης εθνικής σύνταξης βάσει των ετών ασφάλισης και γ) 80% και άνω χορηγείται το πλήρες ποσό της υπολογιζόμενης εθνικής σύνταξης βάσει των ετών ασφάλισης.

Σε περίπτωση νέας κρίσης από τις αρμόδιες υγειονομικές επιτροπές, το ύψος της εθνικής σύνταξης αναπροσαρμόζεται σύμφωνα με τα ανωτέρω και βάσει του νέου ποσοστού αναπηρίας.

Η ανταποδοτική σύνταξη υπολογίζεται με βάση τις συντάξιμες αποδοχές (αποδοχές επί των οποίων έχουν καταβληθεί ασφαλιστικές εισφορές), τον χρόνο ασφάλισης και τα κατ' έτος ποσοστά αναπλήρωσης τα οποία κυμαίνονται από 0,77% για κάθε έτος για τα πρώτα 15 έτη ασφάλισης έως και 2% για κάθε έτος από τα 39 και περισσότερα έτη ασφάλισης.