Τουρισμός: Σε χειμερία νάρκη τριετίας η αγορά της Ρωσίας

Όταν το 2010 η Ελλάδα εισερχόταν στην εποχή των Μνημονίων και βυθιζόταν στη χειρότερη οικονομική κρίση μετά από εκείνη που ακολούθησε τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ο ελληνικός τουρισμός κινούνταν ήδη με βήμα σημειωτόν, μετά το ράλι που ακολούθησε την τελετή λήξης των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας.

Ένα ράλι που κορυφώθηκε το 2008 -όταν ξέσπαγε η διεθνής οικονομική κρίση-, με τις ταξιδιωτικές εισπράξεις να έχουν σκαρφαλώσει στα 11,6 δισ. ευρώ. Τη χρονιά που ο Γ.Α. Παπανδρέου έβαζε τον εφιάλτη του ΔΝΤ και των Μνημονίων να στοιχειώνει τον ύπνο των Ελλήνων, ο ελληνικός τουρισμός κινούνταν ήδη με καθοδική τροχιά. Οι ξένοι επισκέπτες έφθαναν τα 15 εκατ. αλλά οι ταξιδιωτικές εισπράξεις είχαν βυθιστεί στα επίπεδα των 9,6 δισ. ευρώ. 

Με την αρνητική δημοσιότητα να διαβρώνει τη διεθνή εικόνα της χώρας, ο ελληνικός τουρισμός αναζητούσε στηρίγματα για να βγει από το τέλμα. Αρκετές από τις πιο γνωστές αεροπορικές εταιρείες μακρινών δρομολογίων -με πρώτες τις αμερικανικές- είχαν διακόψει τα δρομολόγιά τους προς την Ελλάδα, στερώντας της ταυτόχρονα το οξυγόνο από σημαντικές αγορές. Την ίδια περίοδο, στην κοινή γνώμη της Γερμανίας, βασικής ευρωπαϊκής δεξαμενής του ελληνικού τουρισμού, η εικόνα της Ελλάδας βρισκόταν στα Τάρταρα. 

Ήταν η στιγμή που η αγορά της Ρωσίας άρχισε να αναδύεται από την ομίχλη. Το 2010, οι Ρώσοι που επέλεξαν να ταξιδέψουν στην Ελλάδα ανέρχονταν σε 451 χιλιάδες, για να αυξηθούν σε 730 χιλιάδες το 2011, φθάνοντας τις 875 χιλιάδες το 2012. Οι ταξιδιωτικές εισπράξεις, αντίστοιχα, από Ρώσους επισκέπτες σκαρφάλωσαν από τα 496 εκατ. ευρώ το 2010 στα 944 εκατ. ευρώ το 2012.

Όταν, μάλιστα, το 2013 οι Ρώσοι τουρίστες εκτοξεύθηκαν στα επίπεδα του 1,35 εκατ. ταξιδιωτών και οι εισπράξεις από αυτούς έφθασαν στο 1,34 δισ. ευρώ, η αγορά της Ρωσίας θεωρήθηκε το νέο «Ελντοράντο» του ελληνικού τουρισμού και η πλέον υποσχόμενη, νέα δεξαμενή άντλησης τουριστών.

Η ζήτηση για τη συμμετοχή ελληνικών ξενοδοχειακών επιχειρήσεων στις τουριστικές εκθέσεις της Μόσχας ανέβηκε κατακόρυφα και οι Έλληνες ξενοδόχοι με μονάδες πέντε και τεσσάρων αστέρων άρχισαν να αναζητούν -όσοι δεν είχαν εξασφαλίσει ήδη- συνεργασία με Ρώσους τουρ οπερέιτορ.

Η εκτόξευση των μεγεθών κίνησης από τη Ρωσία που καταγράφηκε το 2013, ωστόσο, αποδείχθηκε πως δεν βασιζόταν σε στέρεη και ασφαλή… εξέδρα εκτόξευσης. Αυτό που ακολούθησε παραπέμπει μάλλον σε βάση εκτόξευσης που είχε δημιουργηθεί από τον πάγο που αφθονεί στη χώρα. Κι όταν από το 2014 ξεκινούσε η (πιο πρόσφατη) άνοιξη του ελληνικού τουρισμού, οι πάγοι υποχώρησαν, συμπαρασύροντας σε μια ηχηρή πτώση και τα μεγέθη της τουριστικής κίνησης από τη Ρωσία προς την Ελλάδα.

Το ρωσικό όνειρο των Ελλήνων ξενοδόχων διατηρήθηκε ζωντανό και το 2014, καθώς η κίνηση διατηρήθηκε στα υψηλά επίπεδα που είχαν διαμορφωθεί στο 2013. Δεν ήταν πολλοί οι ξενοδόχοι που άρχισαν να «ψάχνονται» μετά τη μικρή υποχώρηση των μεγεθών που καταγράφηκε το 2014.

Ήρθε, όμως, το 2015, για να προσγειώσει ανώμαλα τους «ενθουσιώδεις» και να επιβεβαιώσει τους υποψιασμένους παράγοντες της ελληνικής ταξιδιωτικής αγοράς. Ήταν η χρονιά που η κίνηση από Ρωσία προς Ελλάδα κατακρημνίσθηκε με γδούπο που ίσως ακούστηκε μέχρι τα… Ουράλια.

Οι Ρώσοι επισκέπτες που το 2013 έφθαναν το 1,35 εκατ. ταξιδιώτες και το 2014 ήταν 1,25 εκατ. επισκέπτες, μειώθηκαν το 2015 σε μόλις 513 χιλιάδες. Οι δε ταξιδιωτικές εισπράξεις από Ρώσους, που το 2013 έφθαναν το 1,34 δισ. ευρώ, κατέρρευσαν στα επίπεδα των 421 εκατ. ευρώ. Από τότε η κίνηση κυμαίνεται στα ίδια επίπεδα, που παραπέμπουν σε μεγέθη πριν το 2010. Σαν να μην έφθανε αυτό, το 2017 οι εισπράξεις από Ρώσους επισκέπτες υποχώρησαν ακόμα πιο κάτω, στα 418 εκατ. ευρώ.

Μια σειρά από λόγους φαίνεται ότι συνέτειναν σε αυτό: 

* Η επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης της Ρωσίας, που οδήγησε τους Ρώσους να περικόψουν τα ταξίδια στο εξωτερικό.

* Η κρίση της Κριμαίας και οι κυρώσεις που επέβαλε η Ε.Ε στη Ρωσία ίσως οφείλεται για το πάγωμα των ταξιδιών ισχυρών Ρώσων κεφαλαιούχων και των οικογενειών τους στο εξωτερικό.

* Η μικρή παρουσία των Ρώσων τουρ οπερέιτορ στην ελληνική αγορά, όπου κυριαρχούν οι ταξιδιωτικοί όμιλοι της Γερμανίας.

* Οι ανακατατάξεις που βρίσκονται σε εξέλιξη στην ταξιδιωτική αγορά της Ρωσίας αλλά και στον χώρο των αερομεταφορών της.

* Η μη συστηματική παρουσία των Ελλήνων ξενοδόχων στη ρωσική αγορά και η δημιουργία ισχυρών επιχειρηματικών δεσμών με ρωσικούς ομίλους.

* Το αλαλούμ που προκλήθηκε αρχικά (αλλά ξεπεράστηκε στη συνέχεια) στην έκδοση των νέων αδειών εισόδου (visa) Σέγκεν με βιομετρικά χαρακτηριστικά.

Βέβαιο, πάντως, είναι και πως οι χαμηλές τιμές δωματίων που ρίχνουν στην αγορά οι ξενοδόχοι της Τουρκίας και της Αιγύπτου, προκειμένου να επιτύχουν την ολική τους επαναφορά στην αγορά της Μεσογείου, καθιστά ακόμα πιο δύσκολη την προσπάθεια ανάταξης της ταξιδιωτικής κίνησης από τη Ρωσία στη χώρα μας.

Η γεωπολιτική κατάσταση στην ανατολική Μεσόγειο, ωστόσο, παραμένει ρευστή και κάθε πρόγνωση για την εξέλιξη της τουριστικής κίνησης από Ρωσία παραμένει επισφαλής, σύμφωνα με γνώστες της ρωσικής αγοράς.