Οι επτά αμαρτίες... της ΔΕΗ που κρατούν κλειστή την αγορά

Τρία πάγια συν τέσσερα έκτακτα προβλήματα στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, που σχετίζονται με το οιονεί μονοπώλιο της ΔΕΗ, έχουν διαμορφώσει ένα στρεβλό ρυθμιστικό σύστημα στην εγχώρια αγορά ηλεκτρικής ενέργειας.

Στην έκθεση συμμόρφωσης (compliance report) του προγράμματος στήριξης της Ελλάδας γίνεται ειδική αναφορά και μέσα από αυτό περιγράφονται και τα μέτρα που έχει μπροστά της να πάρει η κυβέρνηση.

Ειδικότερα, όπως αναφέρεται, «στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα, η Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού (ΔEΗ) είναι ο κύριος παίκτης τόσο στη χονδρική αγορά (με μερίδιο που υπερβαίνει κατά πολύ το 50% της παραγωγής και σχεδόν 80% της παραγωγικής ικανότητας) και της αγοράς λιανικής πώλησης (με μερίδιο περίπου 84% τον Οκτώβριο του 2017)», σημειώνεται στην έκθεση και πριν παρατεθούν οι τρεις παράγοντες της κατάστασης, τονίζεται σχετικώς: «Η οιονεί μονοπωλιακή θέση της ΔEΗ προέρχεται κυρίως από τα αποκλειστικά δικαιώματα εκμετάλλευσης του δυναμικού παραγωγής λιγνίτη και υδροηλεκτρικής ενέργειας, τα οποία απονεμήθηκαν στην εταιρεία στο ιδρυτικό της δίκαιο και έδωσαν πρόσβαση στη ΔEΗ σε ένα ευρύτερο χαρτοφυλάκιο παραγωγής σε σχέση με τους ανταγωνιστές της».

Οι τρεις παράγοντες συνοψίζονται από τους τεχνοκράτες των θεσμών: «Το μέγεθος της ΔEΗ, η ισχύς της αγοράς που απορρέει από αυτήν και η κρατική ιδιοκτησία της πλειοψηφίας των μετοχών της είναι τρεις παράγοντες που έχουν συμβάλει σημαντικά σε ένα στρεβλωτικό ρυθμιστικό σύστημα, το οποίο δεν έχει αντιμετωπιστεί εδώ και πολλά χρόνια», υπογραμμίζουν και στη συνέχεια προσθέτουν τους άλλους τέσσερις παράγοντες που έχουν να κάνουν με την τιμολογιακή πολιτική: «Σε συνδυασμό με τις πολιτικές τιμολόγησης, οι οποίες είναι μερικές φορές εκτός του άμεσου ελέγχου της διοίκησης -γεγονός που με τη σειρά του συνεπάγεται την αδυναμία τα τιμολόγια να αντικατοπτρίζουν το κόστος».

Η έκθεση συμμόρφωσης τονίζει ότι «κατά το πρώτο εξάμηνο του 2017, η ΔEΗ είχε σημαντική λειτουργική ζημία», η οποία προκλήθηκε εν μέρει από:

1. Τη συσσώρευση απαιτήσεων από τις Υπηρεσίες Κοινής Ωφέλειας από το 2012.

2. Την αδυναμία είσπραξης καθυστερούμενων οφειλών από πελάτες (ιδιωτικούς και δημόσιους) που η ΔEΗ δεν μπορεί στη συνέχεια να αποσυνδέσει.

3. Την εφαρμογή έκπτωσης 15% στους πελάτες που πραγματοποιούν πληρωμές εγκαίρως, καθώς και επιπλέον έκπτωση 6% για προπληρωμές.

4. Την αδυναμία μετακύλισης του κόστους της νέας εισφοράς προμηθευτή για τη χρηματοδότηση της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές ηλεκτρικής ενέργειας.

Η μεταρρύθμιση και ο διαγωνισμός του Μαΐου

«Η μεταρρύθμιση της ελληνικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας που επιδιώκεται στο πλαίσιο του προγράμματος έχει ως εκ τούτου στόχο την αντιμετώπιση των παραγόντων και των συμπεριφορών που περιγράφονται παραπάνω», εξηγούν οι συντάκτες της έκθεσης.

«Για να ανοίξει το μονοπώλιο του λιγνίτη, στο πλαίσιο της δεύτερης επανεξέτασης και μετά από απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου κατά τον Δεκέμβριο του 2016, ξεκίνησε μια διαδικασία σύμφωνα με τους κανόνες ανταγωνισμού της ΕΕ, για να φθάσει το 40% περίπου της λιγνιτικής παραγωγής της ΔEΗ υπό τον έλεγχο άλλων συμμετεχόντων στην αγορά», περιγράφουν σχετικά με τη διαδικασία πώλησης των μονάδων.

«Στο πλαίσιο της τρίτης αναθεώρησης», συνεχίζει η έκθεση, «μετά την υποβολή πρότασης από τις αρχές και το market test μέσω της Γενικής Διεύθυνσης Ανταγωνισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής έχει υποβληθεί επισήμως μια τελική πρόταση για την ανάληψη μέτρων. Αυτή περιλαμβάνει το εργοστάσιο "Μελίτη 1" και την άδεια για τη δεύτερη μονάδα "Μελίτη 2", καθώς και τις μονάδες 3 και 4 του σταθμού της Μεγαλόπολης με όλα τα σχετικά περιουσιακά στοιχεία και πόρους».

Τα βήματα που έχουν συμφωνήσει η κυβέρνηση με τη γεν. διεύθυνση Ανταγωνισμού της Ευρ. Επιτροπής είναι μέχρι τον Μάιο του 2018 να έχουν ολοκληρωθεί όλες οι αναγκαίες νομοθετικές και διοικητικές πράξεις, ώστε τότε να είναι έτοιμο το κείμενο του διεθνούς διαγωνισμού. Θα βασιστεί σε μία δίκαιη αποτίμηση, η ΔEΗ θα τρέξει τον διαγωνισμό και θα γίνει ομαλή η μετάβαση των εργαζομένων σε αυτές τις μονάδες. Επίσης η δημόσια εταιρία δεν θα πρέπει να έχει καμία συμμετοχή στους υποψήφιους αγοραστές, ενώ διατηρεί το δικαίωμα να διαχειριστεί όπως θέλει τις υπόλοιπες μονάδες. Η αποεπένδυση θα ακολουθήσει μετά τον Μάιο.

Οι δημοπρασίες ΝΟΜΕ και ο κρίσιμος σταθμός του Φεβρουαρίου

Η έκθεση συμμόρφωσης αναφέρεται και στα παράλληλα μέτρα, που είναι οι δημοπρασίες ΝΟΜΕ: «Εν τω μεταξύ, συνεχίζονται οι δημοπρασίες ηλεκτρικού ρεύματος από τη ΔEΗ (αποκαλούμενες "δημοπρασίες NOME"), οι οποίες παρέχουν στους ανταγωνιστές πρόσβαση στην ηλεκτρική ενέργεια, αναπαράγοντας το μονοπωλιακό χαρτοφυλάκιο της ΔEΗ. Η ποσότητα που πρόκειται να δημοπρατηθεί το 2018 ανέρχεται στο 19% ηλεκτρικής ενέργειας στο διασυνδεδεμένο σύστημα, που κατανέμεται σε τέσσερις δημοπρασίες».

Για πρώτη φορά στο κείμενο γίνεται αναφορά και στο ενδεχόμενο μείωσης των ποσοτήτων ΝΟΜΕ: «Προκειμένου να επιτευχθεί βιώσιμη κατάσταση μετά την πώληση των λιγνιτικών μονάδων, προβλέπεται σταδιακή μείωση των ποσοτήτων NOME. Θα πραγματοποιηθεί παράλληλα με τη διαδικασία της αποεπένδυσης και θα είναι ανάλογη προς την έκβασή της. Οι λεπτομέρειες θα προσδιοριστούν σε μια κοινή αξιολόγηση από τις αρχές και τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα τον Φεβρουάριο 2018, η οποία θα αναλύσει επίσης την ανάγκη για πρόσθετα διαρθρωτικά μέτρα».

Τα ληξιπρόθεσμα χρέη και οι διακοπές ρεύματος

«Ένα σημαντικό στοιχείο της δεύτερης και ειδικότερα της τρίτης αναθεώρησης είναι η τακτοποίηση του ρυθμιστικού συστήματος, το οποίο εξετάζει επίσης την οικονομική κατάσταση της ΔEΗ», τονίζουν οι συντάκτες της έκθεσης, περιγράφοντας το πρόβλημα με τις ληξιπρόθεσμες οφειλές της εταιρίας και ιδίως αυτό των ΥΚΩ.

«Στο πλαίσιο της τρίτης αναθεώρησης, οι πληρωμές για την κάλυψη των εκκρεμών υποχρεώσεων ΥΚΩ 2012-2016 έχουν καταβληθεί στη ΔEΗ (360 εκατ. eυρώ), καθώς και τα ποσά για τα προβλεπόμενα ελλείμματα του 2017 και του 2018 (116 εκατ. ευρώ)».

Κι επισημαίνουν οι τεχνοκράτες: «Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι τα ΥΚΩ αφορούν στο υψηλότερο κόστος παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στα μη διασυνδεδεμένα νησιά και επιβαρύνουν όλους τους Έλληνες καταναλωτές ηλεκτρικής ενέργειας. Η ανάπτυξη των διασυνδέσεων είναι καθυστερημένη δεκαετίες».

Σύμφωνα με το κείμενο, το σύστημα του λογαριασμού διαχείρισης και επιμερισμού των ΥΚΩ «αναθεωρείται για να γίνει πιο ευέλικτο και να προσαρμοστεί στις αποκλίσεις στα στοιχεία του λογαριασμού σε ετήσια βάση, προκειμένου να αποφευχθεί η επανεμφάνιση της παρούσας κατάστασης».

Εκτός αυτού, μέχρι τον Μάιο του 2018 η γενική κυβέρνηση θα πληρώσει όλες τις οφειλές (23 εκατ. ευρώ) στη ΔEΗ. Συνολικά, οι δράσεις που λαμβάνονται από τις αρχές στο πλαίσιο της τρίτης αναθεώρησης σε συμφωνία με τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα περιλαμβάνουν πληρωμές προς τη ΔEΗ ύψους σε 436 εκατ. ευρώ, «γεγονός που θα ενισχύσει την οικονομική θέση της εταιρείας και θα αντιμετωπίσει τη μακροχρόνια εξέλιξη διαρθρωτικών προβλημάτων που συνδέονται με τη σιωπηρή διεξαγωγή δημόσιων πολιτικών μέσω των υπηρεσιών της ΔEΗ», καυτηριάζει η έκθεση.

«Επιπλέον, παράλληλα με τις ενέργειες που αναλαμβάνει η ΔEH, όπως η πιο ενεργή διαχείριση των καθυστερούμενων οφειλών και η σύναψη συμβάσεων με εξειδικευμένη εταιρεία για τη στήριξη της είσπραξης καθυστερούμενων οφειλών, θα πρέπει να πραγματοποιηθούν περαιτέρω αποφασιστικές ενέργειες, όπως π.χ. ενθαρρύνοντας τη συμμόρφωση με τις εντολές αποσύνδεσης και την ελαχιστοποίηση της κλοπής ηλεκτρικής ενέργειας», καταλήγει η ειδική αναφορά της έκθεσης συμμόρφωσης, ζητώντας το σχέδιο αντιμετώπισης των ληξιπρόθεσμων οφειλών να παρουσιαστεί στους θεσμούς έως τον Μάιο του 2018.

* Δείτε τα κείμενα στη στήλη Συνοδευτικό Υλικό.