Τουρισμός: Τα 7 «κλειδιά» της εξίσωσης του 2018

Επτά κρίσιμες μεταβλητές θα καθορίσουν την εξέλιξη της τουριστικής κίνησης προς την Ελλάδα και τα βασικά μεγέθη του ελληνικού τουρισμού το 2018. Από τον νέο φόρο διαμονής στα ξενοδοχεία και τις διαπραγματεύσεις για την υπογραφή νέας συλλογικής σύμβαση μεταξύ ξενοδόχων-ξενοδοχοϋπαλλήλων, μέχρι το ξαναμοίρασμα της τράπουλας στην αγορά αερομεταφορών της Γερμανίας κι από τις εξελίξεις στην ξενοδοχειακή σκακιέρα της Αθήνας μέχρι την επιστροφή της Τουρκίας και τον νέο συσχετισμό δυνάμεων που αναμένεται να διαμορφωθεί στην ελληνική αεροπορική αγορά, η τουριστική εξίσωση του 2018 περιλαμβάνει πολλές κρίσιμες μεταβλητές.

Χωρίς να συνυπολογίζονται σε αυτές οι γεωπολιτικές εξελίξεις, οι οποίες φέτος ίσως αφορούν και την Ελλάδα, αν επαληθευτούν τα σενάρια για προωθούμενη λύση στο θέμα της ονομασίας των Σκοπίων.

Σε κάθε περίπτωση, οι «άγνωστοι Χ» δεν θα λείψουν τη φετινή χρονιά, καθιστώντας για μια ακόμα φορά επισφαλή οποιαδήποτε πρόβλεψη για την πορεία των εισπράξεων από τον τουρισμό.

ΦΟΡΟΣ ΔΙΑΜΟΝΗΣ: Ο νέος φόρος έκανε ήδη ποδαρικό καθώς ισχύει επίσημα από την 1η Ιανουαρίου. Επιβάλλεται ανά δωμάτιο και διανυκτέρευση και το ύψος του κλιμακώνεται από το 0,5 ευρώ για τα ξενοδοχεία 1 και 2 αστεριών, αυξάνεται στο 1,5 ευρώ για τα ξενοδοχεία 3 αστεριών και φθάνει τα 3 ευρώ για τις μονάδες κατηγορίας 4 αστεριών και τα 4 ευρώ για τα ξενοδοχεία 5 αστέρων. Στα ενοικιαζόμενα δωμάτια και διαμερίσματα επιβάλλεται ενιαίος φόρος 0,5 ευρώ ανά δωμάτιο και διανυκτέρευση.

Άγνωστο για ποιους λόγους, η νομοθετική θωράκιση του φόρου διαμονής μέσω τροπολογίας που προωθείται στη Βουλή αλλά και η εφαρμοστική εγκύκλιος με όλες τις λεπτομέρειες για την εφαρμογή του αναμένονται μετά τις γιορτές, αν και ο σχετικός νόμος ψηφίστηκε το 2016 και τροποποιήθηκε στα μέσα του 2017 για τα ενοικιαζόμενα δωμάτια.

Η κυβέρνηση αναμένει αυξημένα έσοδα από την επιβολή του ενώ οι ξενοδόχοι προσπάθησαν μέχρι τέλους να αποτρέψουν την εφαρμογή του μέτρου, επικαλούμενοι αρνητικές συνέπειες στα ξενοδοχεία, στην απασχόληση και στο σύνολο της οικονομίας. Το 2018 θα αποδειχθεί αν είχε δίκιο η κυβέρνηση ή οι ξενοδόχοι, οι οποίοι μέσω μελέτης της Grant Thornton για λογαριασμό του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδας (ΞΕΕ) εκτιμούν πως ο νέος φόρος θα μειώσει κατά 435 εκατ. ευρώ το μέγεθος της οικονομίας που δημιουργούν τα ξενοδοχεία, ενώ θα οδηγήσει σε απώλεια τουλάχιστον 6.000 θέσεων εργασίας. Σύμφωνα με την ίδια μελέτη, το τελικό δημοσιονομικό αποτέλεσμα θα είναι αρνητικό κατά 341 εκατ. ευρώ, αν συνεκτιμηθούν μειωμένα έσοδα του δημοσίου από τον φόρο εισοδήματος των επιχειρήσεων του κλάδου και των εσόδων από ΦΠΑ, τη μείωση εισφορών στα ασφαλιστικά ταμεία από την απώλεια θέσεων εργασίας αλλά και τα πρόσθετα επιδόματα ανεργίας που θα χρειαστεί να δοθούν.

ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ: Η συνεχιζόμενη μεγέθυνση του τουριστικού τομέα υποβοηθήθηκε τα μέγιστα, σύμφωνα με επίσημες τοποθετήσεις κορυφαίων παραγόντων του χώρου, από την ύπαρξη κλειδωμένων, διετούς διάρκειας συλλογικών συμβάσεων εργασίας στα ξενοδοχεία. Η ισχύς της τελευταίας ολοκληρώθηκε και επισήμως ξεκινούν οι διαπραγματεύσεις για την υπογραφή νέας. Στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων θα βρεθούν όχι μόνο οι μισθολογικές αυξήσεις που διεκδικούν οι εργαζόμενοι, αλλά και το εργασιακό περιβάλλον που έχει διαμορφωθεί στον χώρο, με τις ελαστικές σχέσεις απασχόλησης να αυξάνονται συνεχώς έναντι των θέσεων πλήρους απασχόλησης.

ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ: Τη χρονιά που μόλις ξεκίνησε, αναμένονται περαιτέρω ανακατατάξεις στην ελληνική ξενοδοχειακή αγορά. Διαδικασία που βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη τα τελευταία χρόνια, με κύριο χαρακτηριστικό την υποχώρηση των Ελλήνων «παικτών» και την αλματώδη επέκταση των ξένων ομίλων. Οι δύο ισχυρότεροι ευρωπαϊκοί (γερμανικών συμφερόντων) ταξιδιωτικοί όμιλοι TUI και Thomas Cook εμφανίζονται να έχουν ήδη τον έλεγχο σχεδόν 20.000 δωματίων σε αρκετά από τα πιο δημοφιλή στους ξένους πελάτες ελληνικά ξενοδοχεία.

Ήδη, οι δύο γερμανικοί όμιλοι ελέγχουν από κοινού περισσότερα δωμάτια από τους τρεις εγχώριους «παίκτες με τα περισσότερα δωμάτια (Mitsis Hotels, Grecotel, Aldemar). Την ίδια στιγμή, κορυφαίοι Αμερικανοί ξενοδοχειακοί παίκτες, όπως οι όμιλοι Marriott και Wyndham, επεκτείνουν την παρουσία τους στην ελληνική αγορά, με τον όμιλο Intercontinental να διατηρεί σταθερά ισχυρή παρουσία.

Σε φάση ανάπτυξής του στην Ελλάδα έχει εισέλθει και ο γαλλικών συμφερόντων όμιλος Accor. Την ίδια στιγμή, η Sani/Ikos θα λειτουργήσει από την Άνοιξη δύο ξενοδοχεία πέντε αστέρων στη Δασιά της Κέρκυρας (ανήκαν στον όμιλο Χανδρή). Κίνηση με την οποία θα δραστηριοποιηθεί για πρώτη φορά εκτός Χαλκιδικής το ξενοδοχειακό «όχημα» που δημιούργησαν από κοινού η εταιρεία Sani των οικογενειών Σταύρου και Ανδρέα Ανδρεάδη και το αμερικανικό επενδυτικό fund Oaktree. Σε πλήρη εξέλιξη βρίσκονται διεργασίες για ανακατατάξεις στην ξενοδοχειακή αγορά της Κρήτης και των Δωδεκανήσων, με την Κω να εξελίσσεται σε διακαή πόθο εγχώριων και ξένων παικτών.

Η ΣΚΑΚΙΕΡΑ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ: Το κέντρο της Αθήνας και το παραλιακό μέτωπο της πρωτεύουσας έχουν εξελιχθεί σε ένα από το πιο θερμά «μέτωπα» των ανακατατάξεων στην εγχώρια ξενοδοχειακή αγορά. Στην κορυφή της αγοράς, το σκηνικό δείχνει να ξεκαθαρίζει καθώς τα βασικά διαφιλονικούμενα φιλέτα κατέληξαν σε νέους ιδιοκτήτες ή διαχειριστές.

Πρωταγωνιστικό ρόλο μεταξύ των Ελλήνων παικτών εμφανίζεται έτοιμος να αναλάβει ο όμιλος Λασκαρίδη, ο οποίος ολοκλήρωσε την εξαγορά του King George της Πλ. Συντάγματος, δρομολογεί την εκ βάθρων αναβάθμιση και λειτουργία του νέου King’s Palace στην Πανεπιστημίου, ενώ διατηρεί υψωμένες τις κεραίες για νέες ευκαιρίες σε Αττική και άλλους προορισμούς. Η αμερικανική Marriott επιστρέφει με ηχηρό τρόπο στην αθηναϊκή αγορά, με τη λειτουργία του νέου Athens Marriott στο πρώην ξενοδοχείο Metropolitan του ομίλου Χανδρή, απέναντι από το Ίδρυμα Πολιτισμού Σταύρος Νιάρχος στο Δέλτα Φαλήρου. Η Wyndham, σε συνεργασία με την εταιρεία διαχείρισης ξενοδοχείων Zeus International, δρομολογεί μια νέα μονάδα με σουίτες στην Πλ. Καραϊσκάη, συγκρότημα ιδιωτικών κατοικιών στην οδό Αγ. Κωνσταντίνου (κοντά στο Εθνικό Θέατρο), ξενοδοχείο πέντε αστέρων Dolce στο παραλιακό μέτωπο (Βραυρώνα) και ένα ακόμα στο Μάτι.

Ισχυρή παρουσία στην περιοχή της πλ. Συντάγματος έχει αποκτήσει πλέον ο όμιλος Electra (συμφερόντων του Γερ. Φωκά και του προέδρου του ΣΕΤΕ Γ. Ρέτσου), με τρία ξενοδοχεία, πέντε και τεσσάρων αστέρων.

Παραδοσιακοί και νέοι εγχώριοι ξενοδοχειακοί παίκτες φέρονται να ετοιμάζουν κινήσεις που αφορούν στη λειτουργία συγκροτημάτων ιδιωτικών κατοικιών, σε μια προσπάθεια να αποκτήσουν σημαντικά μερίδια σε μια αγορά που απευθύνεται σε πελάτες ψηφιακών πλατφορμών όπως η Airbnb, στην οποία δραστηριοποιούνταν μέχρι σήμερα μεμονωμένοι παίκτες, ακόμα και αμφιλεγόμενα σχήματα.

ΤΟ ΧΑΡΤΟΦΥΛΑΚΙΟ ΑΓΟΡΩΝ: Η διαφαινόμενη επιστροφή της Τουρκίας στις ευρωπαϊκές αγορές προσδιορίζει σε μεγάλο βαθμό τις ανακατατάξεις που αναμένονται στην τουριστική κίνηση προς την Ελλάδα (και άλλους μεσογειακούς προορισμούς) φέτος. Οι Γερμανοί τουρ οπερέιτορ, οι οποίοι ελέγχουν τις ροές τουριστών από τις δύο μεγαλύτερες αγορές (Γερμανία, Βρετανία) αλλά και τις Κάτω Χώρες (Βέλγιο, Ολλανδία), τη Σκανδιναβία και χώρες της κεντρικής Ευρώπης (Αυστρία, Ελβετία), δείχνουν να προσβλέπουν σε σημαντική ενίσχυση της κίνησης προς τους προορισμούς της Τουρκίας.

Η «μεταβλητή» Τουρκία αναμένεται, σύμφωνα με παράγοντες του χώρου, να καθορίσει σε σημαντικό βαθμό και το τουριστικό ρεύμα από τη Ρωσία προς την Ελλάδα. Ήδη, από τον Ιούνιο του 2017, καταγράφηκε σχεδόν «χειρόφρενο» στην αύξηση της κίνησης από Ρωσία προς την Ελλάδα καθώς μεγάλος αριθμός τουριστών στράφηκε προς την Τουρκία, με τις ευλογίες και των Ρώσων τουρ οπερέιτορ, οι οποίοι εξασφάλισαν μεγάλες προσφορές και υψηλότερα περιθώρια κέρδους από τους Τούρκους ξενοδόχους.

Ταυτόχρονα η ανοδική δυναμική που καταγράφεται στην Πολωνία για ταξίδια στην Ελλάδα δείχνει ικανή να την αναβαθμίσει άμεσα σε θέση βασικής αγοράς του ελληνικού τουρισμού, υποκαθιστώντας ή και υπερκαλύπτοντας τις όποιες ενδεχόμενες απώλειες από την αγορά της Ρωσίας.

Επιπλέον τα πολυτελή ξενοδοχεία της Αθήνας, της Μυκόνου και της Σαντορίνης ποντάρουν πολλά στη συνεχή άνοδο που καταγράφουν οι αφίξεις εύπορων Αράβων στη χώρα μας.

Σταθερά ανοδική, ταυτόχρονα, είναι η κίνηση από την αγορά της Ασίας και ιδιαίτερα τη Σιγκαπούρη, την Κορέα και την Ταϊπέι. Το μεγάλο στοίχημα, ωστόσο, του 2018 αφορά την αγορά της Κίνας καθώς αναμένεται να αποτυπωθούν τα πρώτα αποτελέσματα από τη νέα απευθείας αεροπορική σύνδεση Αθήνας-Πεκίνου με την Air China.

ΤΟ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ ΠΡΟΟΡΙΣΜΩΝ: Σοβαρή υποψηφιότητα να αποτελέσει το μπεστ σέλερ του φετινού καλοκαιριού θέτει η Κως. Η ζήτηση για το νησί είναι υψηλή καθώς βρίσκεται πολύ ψηλά στις προτεραιότητες των δύο ισχυρότερων τουρ οπερέιτορ TUI και Thomas Cook. Οι κινήσεις της TUI κατά τη διάρκεια του 2018, την ίδια στιγμή, αναμένεται να διαμορφώσουν σε μεγάλο βαθμό τα δεδομένα για την ενίσχυση της τουριστικής κίνησης προς τους προορισμούς της Δυτ. Ελλάδας. Ο δ/νων σύμβουλος του ομίλου TUI ξεκαθάρισε το προηγούμενο καλοκαίρι πως η Κρήτη παραμένει η προτεραιότητα στην Ελλάδα, όπως και τα Δωδεκάνησα.

Άφησε, όμως, σαφώς να εννοηθεί πως η Πελοπόννησος είναι ο επόμενος διακαής πόθος της. Οι όποιες κινήσεις, ωστόσο, εξαρτώνται από τις αεροδρομιακές υποδομές. Το θέμα, σύμφωνα με παράγοντες του χώρου, συνδέεται με τη δυνατότητα χρήσης στρατιωτικών αεροδρομίων όπως της Τρίπολης και της Ανδραβίδας. Το σκηνικό αναμένεται να ξεκαθαρίσει σε επόμενο διαγωνισμό του ΤΑΙΠΕΔ για την παραχώρηση σε ιδιώτες ενός ακόμα «πακέτου» αεροδρομίων, τα οποία θα μπορούν να λειτουργούν ανταγωνιστικά ως προς τα 14 που έχει αναλάβει να διαχειρίζεται η Fraport Greece.

Σε νέες αγορές αναμένεται να διεισδύσει η Κέρκυρα, με αφορμή τη λειτουργία των δύο νέων πολυτελών μονάδων της Sani/Ikos στη Δασιά, αλλά και την αναβάθμιση και άλλων ξενοδοχείων πέντε αστέρων του νησιού, μεταξύ των οποίων και της Grecotel.

Σε νέα άνοδο προσβλέπουν φέτος Ζάκυνθος και Κεφαλλονιά, ενισχύοντας ακόμα περισσότερο τη θέση των προορισμών του Ιονίου στο «καλάθι» προορισμών που προσφέρει η Ελλάδα στη διεθνή αγορά.

ΑΕΡΟΠΟΡΙΚΕΣ ΣΥΝΔΕΣΕΙΣ: Το ξαναμοίρασμα της τράπουλας στην αεροπορική αγορά της Γερμανίας οδηγεί σε ένα νέο σκηνικό, το οποίο αναμένεται να ξεκαθαρίσει στο επόμενο δίμηνο. Έτσι, κατά τη διάρκεια της επόμενης τουριστικής έκθεσης του Βερολίνου (ΙΤΒ) τον Μάρτιο, οι Έλληνες τουριστικοί επιχειρηματίες αναμένεται να είναι σε θέση να γνωρίζουν τους ισχυρούς «παίκτες» της επόμενης μέρας και τις προτεραιότητές τους. Στελέχη του χώρου προεξοφλούν πως φέτος αναμένεται να αναλάβουν πρωταγωνιστικό ρόλο εταιρείες όπως η Eurowings και η EasyJet, μετά την αποχώρηση από την αγορά της air berlin και την κατάρρευση της Niki.

Καθώς η διαδικασία του Brexit εισέρχεται στην τελική της ευθεία, οι ίδιες πηγές αναμένουν ακόμα ισχυρότερη παρουσία από παίκτες όπως η Jet2.com από τη βρετανική αγορά.

Η στροφή ρωσικών τουρ οπερέιτορ και αεροπορικών εταιρειών προς την Τουρκία δημιουργεί ευκαιρίες σε άλλους παίκτες να καλύψουν το κενό. Ενδεικτική είναι η περίπτωση του ομίλου Mouzenidis, ο οποίος, μεταξύ άλλων, έχει προαναγγείλει απευθείας δρομολόγια μεταξύ Μόσχας και Χανίων. Κίνηση με την οποία οι Ρώσοι πελάτες κατευθύνονται και προς τη Δυτική Κρήτη καθώς η Ανατολική (Ηράκλειο, Λασίθι)… γερμανοκρατείται.

Στη χρονιά που μόλις ξεκίνησε, αναμένεται να καταγραφεί νέος συσχετισμός δυνάμεων μεταξύ των βασικών παικτών της ελληνικής αεροπορικής αγοράς. Έτσι, η Aegean (η οποία βρίσκεται στην τελική φάση λήψης αποφάσεων για την ανανέωση του στόλου της) θα μετρά δύο εταιρείες χαμηλού κόστους να την ακολουθούν. Κι αν η μία είναι ήδη γνωστή (η ιρλανδική Ryanair), η δεύτερη (Wizz) αναμένεται να εκτοξευτεί στην τρίτη θέση, αξιοποιώντας την υψηλή ζήτηση για την Ελλάδα από τουρίστες χωρών της Κεντρικής Ανατολικής Ευρώπης.