Το στοίχημα της ανάπτυξης και το ταβάνι των φόρων

Το μεγάλο στοίχημα για τον προϋπολογισμό του 2018 είναι η ανάπτυξη. Αν δεν επιβεβαιωθεί ο στόχος για ρυθμό επέκτασης της ελληνικής οικονομίας κατά 2,5% το επόμενο έτος, ο στόχος για υπερκάλυψη της μνημονιακής δέσμευσης για πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ (3,82% προβλέπει ο προϋπολογισμός) έχει αυξημένες πιθανότητες να μείνει στα χαρτιά, ενεργοποιώντας ακόμα και τον κίνδυνο πρόσθετων μέτρων.

Η φετινή τριπλή καθοδική αναθεώρηση των προβλέψεων ανάπτυξης από το 2,7% πέρυσι τέτοια εποχή, σε 1,6% τελικά για φέτος (όταν πριν από μόλις ενάμιση μήνα η πρόβλεψη ήταν για 1,8%) δείχνει ότι ο στόχος της ανάπτυξης είναι δύσκολος. Προϋποθέτει επιβεβαίωση των προβλέψεων για αύξηση της κατανάλωσης (1,2% η ιδιωτική και 0,2% η δημόσια) αλλά και των επενδύσεων (11,4%!). Αυτές οι προβλέψεις με τη σειρά τους προϋποθέτουν ομαλή και έγκαιρη ολοκλήρωση της τρίτης αξιολόγησης, ομαλή ολοκλήρωση του τρίτου προγράμματος, ομαλή και ασφαλή επιστροφή της χώρας στις αγορές, εφαρμογή των μεσοπρόθεσμων μέτρων για το χρέος και πλήρη εξειδίκευση του μηχανισμού των μέτρων ελάφρυνσής του στην πραγματική εξέλιξη του ΑΕΠ (γαλλικό μοντέλο) και ομαλές συνθήκες στο διεθνές γεωπολιτικό και οικονομικό περιβάλλον.

Παρότι το κλίμα για την έγκαιρη ολοκλήρωση της τρίτης αξιολόγησης είναι θετικό από την πλευρά των δανειστών και η κυβέρνηση έχει διακηρύξει ότι θα επιδιώξει την ολοκλήρωση της τρίτης αξιολόγησης έως το τέλος του έτους, δεν είμαστε ακόμα εκεί. Παράλληλα, η αδυναμία σχηματισμού κυβέρνησης στη Γερμανία περιπλέκει το σκηνικό των, ούτως ή άλλως, δύσκολων διαπραγματεύσεων για το χρέος και την επόμενη ημέρα, μετά την ολοκλήρωση του τρίτου προγράμματος τον Αύγουστο του 2018.

Η οικονομία έχει δείξει ότι αντιδρά θετικά στην ηρεμία και στις προβλέψιμες εξελίξεις. Δεν ξέρουμε πόσο ακόμα θα διαρκέσουν ή αν θα διαταραχθούν.

Εάν ο ρυθμός ανάπτυξης του επόμενου έτους φανεί από τους πρώτους μήνες του 2018 ότι έχει αυξημένες πιθανότητες να είναι χαμηλότερος των προβλέψεων, το σκηνικό μπορεί εύκολα να αλλάξει.

Ο προϋπολογισμός προβλέπει αύξηση των φορολογικών εσόδων κατά 951 εκατ. ευρώ (478 εκατ. ευρώ παραπάνω από άμεσους φόρους και 473 εκατ. ευρώ από έμμεσους), αλλά οι φετινές επιδόσεις απέδειξαν ότι δεν αρκεί η ενεργοποίηση πρόσθετων φορο-μέτρων για να αυξηθούν τα έσοδα.

Το 2017, μόνο από τις αλλαγές στους άμεσους φόρους, τα έσοδα θα έπρεπε με βάση τις προβλέψεις να αυξηθούν κατά 1 δισ. ευρώ αλλά ο προϋπολογισμός καταγράφει υστέρηση 996 εκατ. ευρώ από τον φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων. Αναφορά γίνεται σε μείωση της φορολογικής βάσης και όχι σε διεύρυνση, όπως θα ανέμενε κανείς, εξαιτίας της μείωσης του αφορολόγητου.

Η φορολογική επιβάρυνση έχει χτυπήσει ταβάνι. Το ίδιο και η φοροδοτική ικανότητα των συνεπών. Όλο το παιχνίδι παίζεται πλέον στην ανάπτυξη.