Το σενάριο του clean exit και πώς επηρεάζει τις τράπεζες

Αντιμέτωπες με αυστηρότερη άσκηση προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων (stress test) κινδυνεύουν να βρεθούν οι εγχώριες συστημικές τράπεζες, σύμφωνα με ξένους επενδυτές, αν «κλειδώσει», πολιτικά, η λύση της καθαρής εξόδου της Ελλάδας από το πρόγραμμα στήριξης.

Η «καθαρή έξοδος» αποτελεί διακηρυγμένο στόχο της κυβέρνησης και κορωνίδα του πολιτικού της «αφηγήματος» καθώς θα πιστωθεί ότι οδήγησε την χώρα εκτός μνημονίων, και μάλιστα χωρίς τις δεσμεύσεις που θα συνεπάγεται μια προληπτική γραμμή πιστωτικής διευκόλυνσης.

Την ίδια στιγμή, όμως, το σενάριο της «καθαρής εξόδου» λειτουργεί επιβαρυντικά για τις εγχώριες τράπεζες καθώς στην επικείμενη άσκηση προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων (stress test) θα πρέπει να συνυπολογισθεί ότι από τον Σεπτέμβριο του 2018, η χώρα θα βρίσκεται εκτός της ασφάλειας του προγράμματος.

Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο έχει ήδη προειδοποιήσει ότι τυχόν καθαρή έξοδος της χώρας από τα μνημόνια καθιστά επιτακτικότερη τη διενέργεια αυστηρού ελέγχου στις τράπεζες, προκειμένου να διαπιστωθεί πόσο καλά κεφαλαιοποιημένες είναι για την επόμενη ημέρα.

Για όσους τραπεζίτες βρέθηκαν πρόσφατα στην Ουάσιγκτον, η στάση του ΔΝΤ ήταν ξεκάθαρη. Το Ταμείο πιστεύει ότι με μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα της τάξης του 50% επί των συνολικών χορηγήσεων, με εξάρτηση από τον ELA και με οικονομία που δεν μπορεί να τροφοδοτήσει ικανή υγιή ζήτηση για νέες χορηγήσεις, οι τράπεζες χρειάζονται νέα κεφάλαια τώρα, προκειμένου να διασφαλισθεί ότι δεν θα αποτελέσουν την «αχίλλειο πτέρνα» της χώρας μετά την έξοδο από το πρόγραμμα.

Σημειώνεται ότι, υπό την πίεση του ΔΝΤ, η Ευρωπαϊική Κεντρική Τράπεζα συμφώνησε το stress test για τις εγχώριες συστημικές τράπεζες να ξεκινήσει πολύ νωρίτερα από τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές. Στόχος είναι να ολοκληρωθεί μέσα στον Μάιο, ώστε να υπάρχει χρόνος κάλυψης ενδεχόμενων κεφαλαιακών αναγκών, όσο ακόμη η χώρα βρίσκεται σε πρόγραμμα.

Ο συμβιβασμός που επήλθε μεταξύ ΔΝΤ και ΕΚΤ στο ζήτημα του ελέγχου των εγχώριων τραπεζών είναι επί της ουσίας υπέρ του Ταμείου. Το ΔΝΤ υπαναχώρησε, μεν, από το αίτημά του για διενέργεια αξιολόγησης ποιότητας στοιχείων ενεργητικού (asset quality review), πέτυχε, όμως, λεπτομερέστερο έλεγχο σε προκαθορισμένα «πεδία», στο πλαίσιο της άσκησης προσομοίωσης.

H ατζέντα που ενδέχεται να αυξήσει τον… λογαριασμό

Οι ξένοι επενδυτές ανησυχούν ότι, σε περίπτωση που «κλειδώσει» η λύση της «καθαρής εξόδου», η ΕΚΤ θα πρέπει να συνυπολογίσει στο επικείμενο stress test, όλη την ατζέντα των αλλαγών που σχεδιάζει για την επόμενη διετία-τριετία, προκειμένου να καταστήσει αποτελεσματικότερη τη διαχείριση του αποθέματος των μη εξυπηρετούμενων δανείων.

Η ανησυχία τους δεν είναι αστήρικτη. Η απόφαση της ΕΚΤ να θέσει υπό διαβούλευση οδηγία με την οποία προβλέπεται ότι οι τράπεζες θα πρέπει να σχηματίζουν προβλέψεις στο 100% της ονομαστικής αξίας για όσα δάνεια καθίστανται μη εξυπηρετούμενα μετά την 1η Ιανουαρίου του 2018 δείχνει την κατεύθυνση των αλλαγών.

Η αγορά είναι βέβαιη ότι θα ακολουθήσει, σε δεύτερο χρόνο, νέα οδηγία, με την οποία θα συστήνεται σταδιακά αύξηση των προβλέψεων στο 100% της αξίας του δανείου και για υφιστάμενα σήμερα μη εξυπηρετούμενα δάνεια.

Πρόκειται για θέμα που «καίει» τις ιταλικές και ελληνικές τράπεζες, οι οποίες διαθέτουν το μεγαλύτερο απόθεμα μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων. Αν η Ελλάδα βρεθεί εκτός προγράμματος τον Σεπτέμβριο του 2018, η ΕΚΤ θα πρέπει υπό την πίεση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου να προσμετρήσει στην προσέγγιση της άσκησης τις σχεδιαζόμενες αλλαγές.

Αν μάλιστα δεν υπάρξουν άμεσες τροποποιήσεις στον νόμο Κατσέλη, που να άρουν το δίχτυ προστασίας από όσους δεν πληρούν τα κριτήρια, είναι πιθανόν να υπολογισθεί στο stress test η ανάγκη σχηματισμού πρόσθετων προβλέψεων για δάνεια ύψους περίπου 18 δισ. ευρώ, που βρίσκονται υπό νομική προστασία.

Επιπρόσθετα, οι τράπεζες θα χάσουν τη φθηνή χρηματοδότηση από την ΕΚΤ καθώς θα αναιρεθεί η κατ' εξαίρεση αποδοχή ενεχύρων από την κεντρική τράπεζα, με αποτέλεσμα να στραφούν αναγκαστικά προς τον ακριβότερο έκτακτο μηχανισμό άντλησης ρευστότητας, ELA.

Όπως επισημαίνουν τραπεζικά στελέχη, όσο η θέση για καθαρή έξοδο της χώρας κερδίζει πόντους, τόσο το κλίμα για τις εγχώριες τράπεζες θα βαραίνει, λόγω της ανησυχίας για την αυστηρότητα του επικείμενου stress test.