Δέσμη 14 μέτρων από ΣΕΒ για μείωση της αδήλωτης εργασίας

Τον επανασχεδιασμό του μηχανισμού ελέγχων και του συστήματος ποινών παράλληλα με τον εξορθολογισμό του μη μισθολογικού κόστους προτάσσει ο ΣΕΒ για την αντιμετώπιση της αδήλωτης και ημι-δηλωμένης εργασίας, φαινόμενα που ιδιαίτερα το τελευταίο διάστημα προσλαμβάνουν μεγάλες διαστάσεις, δημιουργώντας προσκόμματα στον παραγωγικό μετασχηματισμό της οικονομίας.

Και πράγματι, το μέγεθος της αδήλωτης οικονομίας ισοδυναμεί σύμφωνα με την πρόσφατη Διαγνωστική Έκθεση για την Αδήλωτη Εργασία στην Ελλάδα, με το 25% του ΑΕΠ.

Ειδικά για το 2017, το ποσοστό αυτό εκτιμάται σε 21,5%, σχεδόν διπλάσιο του μέσου όρου των ανεπτυγμένων χωρών που καταγράφει η έρευνα, αν και σημαντικά μειωμένο για τη χώρα μας τα τελευταία χρόνια. Καταλυτικό δε ρόλο στην επικράτησή της διαδραματίζει το «σχετικά υψηλό επίπεδο αυτοαπασχόλησης και το μεγάλο ποσοστό των πολύ μικρών και μικρών επιχειρήσεων».

Το 15% των εργαζομένων απασχολείται χωρίς επίσημη γραπτή σύμβαση και το 11,7% απασχολείται απλήρωτο σε οικογενειακή επιχείρηση. Το τελευταίο 12μηνο, το μέσο έσοδο από αδήλωτη απασχόληση ανέρχεται για τους άνδρες εργαζόμενους στα 2.200 ευρώ και για τις γυναίκες στα 1.500 ευρώ. Μάλιστα, ο ΣΕΒ επισημαίνει ότι η σχέση ανάμεσα στη φορολογία, την αδήλωτη εργασία αλλά και την παραοικονομία είναι ιδιαίτερα πολύπλοκη και ότι υψηλοί φόροι και εισφορές δεν οδηγούν αναγκαστικά σε αύξηση της αδήλωτης εργασίας.

Καταλυτικό ρόλο στην αύξησή της διαδραματίζει η χαμηλή ανταποδοτικότητα αυτών των υψηλών και προοδευτικών φόρων και εισφορών. Σε αυτά, πρέπει να προστεθούν τα αρνητικά διοικητικά βάρη, τα ζητήματα αποτελεσματικότητας των ελέγχων, αλλά και γενικότερες αποτυχίες πολιτικής (είναι ενδεικτική η περίπτωση της δημόσιας εκπαίδευσης και της ανάγκης που δημιουργεί για βοηθητική διδασκαλία στο σπίτι).

Είναι ενδεικτικό πως εκτεταμένη αδήλωτη απασχόληση εντοπίζεται σε οικιακές εργασίες, ανακαινίσεις και κηπουρική, στην υγειονομική περίθαλψη και τη φύλαξη ηλικιωμένων, στη φύλαξη παιδιών και τη διδασκαλία, στην εστίαση, στην αγορά αγροτικών προϊόντων και στις επισκευές αυτοκινήτων.

Χθες, ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας, αναφερόμενος στο θέμα, επεσήμανε πως κεντρικός στόχος της κυβέρνησης ήταν και παραμένει η προστασία των εργασιακών δικαιωμάτων και η αποτελεσματική αντιμετώπιση της αδήλωτης, υποδηλωμένης και απλήρωτης εργασίας. Διευκρίνισε μάλιστα ότι η αδήλωτη, από το 19,17% που βρισκόταν το 2014, μειώθηκε στο 13,58% και στους εργαζόμενους καταβλήθηκαν περισσότερα από 24 εκατομμύρια δεδουλευμένων οφειλών.

Παράλληλα, το υπουργείο Εργασίας δημοσιοποίησε τα στοιχεία 1.667 ελέγχων σε επιχειρήσεις με συνολικά 9.025 εργαζόμενους. Οι παραβάσεις καλύπτουν το 10% των εργαζομένων, επιβλήθηκαν 508 πρόστιμα ύψους άνω των 4 εκατ. ευρώ, ενώ κατά τον επανέλεγχο, το 68,97% των επιχειρήσεων επέδειξαν συμμόρφωση, το 5,17% μερική συμμόρφωση και 25,86% μη συμμόρφωση.

Αναλυτικότερα, οι στοχευμένοι έλεγχοι για την αδήλωτη εργασία στην Αττική προκάλεσαν την επιβολή 508 προστίμων ύψους 4.187.726 ευρώ.

Συνολικά, διενεργήθηκαν 1.667 έλεγχοι σε επιχειρήσεις και εντοπίστηκαν παραβάσεις σε 452 από αυτούς.

Οι έλεγχοι αφορούσαν 9.025 εργαζόμενους και εντοπίστηκαν να θίγονται οι 920 ή ποσοστό 10,19%. Αδήλωτοι βρέθηκαν 282 εργαζόμενοι και μερικώς δηλωμένοι 638, εκ των οποίων οι 535 δούλευαν με μερική ή εκ περιτροπής εργασία.

Ο ΣΕΒ, στην πρόσφατη ειδική έκδοση θέτει ως στόχο ένα νέο αναπτυξιακό υπόδειγμα ανοιχτών και ανταγωνιστικών αγορών και προτείνει μεταξύ άλλων τον επανασχεδιασμό του μηχανισμού ελέγχων αλλά και του συστήματος κυρώσεων των ποινών. Ζητεί επίσης την πλήρη αξιοποίηση ενός ολοκληρωμένου πληροφοριακού συστήματος, την οργανωτική και οικονομική αυτοτέλεια του ΣΕΠΕ, την υποχρεωτική καταβολή μισθών και εισφορών για όλες τις επιχειρήσεις μέσω τραπεζικών λογαριασμών, την έκδοση νέου εσωτερικού κανονισμού λειτουργίας του ΣΕΠΕ καθώς και σαφή περιγραφή των καθηκόντων του και ενίσχυση της διαφάνειας.

Αναλυτικά, σχετικές δράσεις πρέπει να υπάρξουν, σύμφωνα με τον Σύνδεσμο, στις ακόλουθες κατευθύνσεις:

1. Πλήρης αξιοποίηση ενός ολοκληρωμένου πληροφοριακού συστήματος, με τη συμπλήρωση κενών, την αναβάθμιση των λειτουργιών και της διασύνδεσης των ήδη υφιστάμενων συστημάτων.

2. Οργανωτική και οικονομική αυτοτέλεια του ΣΕΠΕ, ώστε να θωρακιστεί διοικητικά, να ενδυναμωθεί η ικανότητα προγραμματισμού και να υπάρξει διασύνδεση στόχων και ανταμοιβής.

3. Σύνδεση της εθνικής στρατηγικής της χώρας για την υγεία και ασφάλεια της εργασίας με τις επιχειρησιακές δυνατότητες του ΣΕΠΕ.

4. Αποδέσμευση των επιθεωρητών εργασίας από τις διοικητικές υποχρεώσεις και αντίστοιχη δημιουργία επαρκώς στελεχωμένης, με αξιοκρατία και χωρίς υπερβολές, και με επαρκή υποστήριξη σε υλικοτεχνικές υποδομές διοικητικής υπηρεσίας.

5. Πιστοποίηση των δομών του ΣΕΠΕ καθώς και των επιθεωρητών.

6. Υποχρεωτική καταβολή μισθών και εισφορών για όλες τις επιχειρήσεις μέσω τραπεζικών λογαριασμών που διασυνδέονται με ελεγκτικούς μηχανισμούς και ασφαλιστικά ταμεία.

7. Προγράμματα συνεχούς εκπαίδευσης των επιθεωρητών και υποστήριξή τους με σύγχρονες υλικοτεχνικές υποδομές.

8. Έκδοση λειτουργικού εσωτερικού κανονισμού λειτουργίας του ΣΕΠΕ και σαφή περιγραφή των καθηκόντων.

9. Ενίσχυση διαφάνειας, με τακτική δημοσιοποίηση, σύμφωνα με ετήσιο ημερολόγιο ανακοινώσεων, πρωτογενών στοιχείων καθώς και εκθέσεων ανάλυσης αυτών, που να σχετίζονται με τους ελέγχους και τα αποτελέσματα αυτών.

10. Διασφάλιση της οικονομικής ανταποδοτικότητας και βιωσιμότητας του φορολογικού και ασφαλιστικού συστήματος, καθώς και της συνταξιοδοτικής δικαιοσύνης και εξέταση σημαντικής μείωσης ασφαλιστικών εισφορών, κυρίως μέσω κατάργησης επιβαρύνσεων πέραν των εισφορών για υγεία και σύνταξη καθώς και εκλογίκευσης της έντονης προοδευτικότητας των φορολογικών συντελεστών.

11. Αξιολόγηση θεσμού εργόσημου, με στόχο την ενίσχυση της λειτουργικότητας του θεσμού.

12. Ενεργοποίηση και αξιοποίηση των ενοποιημένων βάσεων δεδομένων και εφαρμογή ενός ενοποιημένου συστήματος για τη δραστική βελτίωση της είσπραξης των ασφαλιστικών εισφορών. Στόχος η ολική ψηφιοποίηση των δημοσίων υπηρεσιών. Αναβάθμιση του συστήματος ΗΛΙΟΣ και δημοσιοποίηση ακόμα πιο αναλυτικών στοιχείων (όπως τα έσοδα).

13. Προώθηση της συνεργασίας των εθνικών αρχών με τις Ευρωπαϊκές αρχές και τη Διεθνή Οργάνωση Εργασίας (ILO) σε διάφορα πεδία πολιτικής και διευκόλυνση της εφαρμογής μέτρων και δράσεων για την καταπολέμηση της αδήλωτης εργασίας. Αξιοποίηση της Ευρωπαϊκής Πλατφόρμας για την καταπολέμηση της αδήλωτης εργασίας.

14. Κωδικοποίηση και απλοποίηση της εργατικής νομοθεσίας, με στόχο την ασφάλεια δικαίου, τη δημιουργία κατάλληλου περιβάλλοντος για ανάπτυξη και ισχυροποίηση του Κοινωνικού Διαλόγου και την ουσιαστική συμβολή στην αναπτυξιακή-επενδυτική προσπάθεια της χώρας.