Γιατί δεν «βγαίνει» η εξίσωση των ιδιωτικοποιήσεων

Η κυβέρνηση μπορεί να πετύχει άνετα τους φετινούς στόχους των ιδιωτικοποιήσεων, για έσοδα ύψους 1,9 δισ. ευρώ, αν υπογράψει μέχρι τέλος του έτους την 20ετή επέκταση της σύμβασης παραχώρησης του αεροδρομίου «Ελευθέριος Βενιζέλος» και ολοκληρώσει την πώληση του ΟΛΘ.

Μαζί με τα περίπου 1,3 δισ. ευρώ που έχουν συγκεντρωθεί μέχρι σήμερα, οι δύο νέες ιδιωτικοποιήσεις οδηγούν σε έσοδα περί τα 2,2 δισ. ευρώ, πάνω από το  στόχο των 1,9 δισ. του συμπληρωματικού μνημονίου. Με την πώληση της ΤΡΑΙΝΟΣΕ (45 εκατ. ευρώ), που αναμένεται εντός του φθινοπώρου, ο στόχος υπερκαλύπτεται.

Την ίδια στιγμή, όμως, φαντάζει αδύνατη η άντληση άλλων 2,5 δισ. ευρώ μέσα στο 2018 όπως έχει συμφωνήσει η Ελλάδα με τους δανειστές, καθώς τον τελευταίο χρόνο δεν έχει προχωρήσει κανένας νέος μεγάλος διαγωνισμός. Απλώς ολοκληρώνονται οι προηγούμενοι, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, επειδή υποτίθεται θα ενεργοποιηθεί το υπερταμείο (ΕΕΣΥΠ), που παραμένει σε βαθύ λήθαργο. Όσο για τα καλά νούμερα, το 2017 στηρίζονται σε μία και μόνη παραχώρηση, τη συμφωνία με τη γερμανική Fraport για τα 14 περιφερειακά αεροδρόμια έναντι 1,23 δισ. ευρώ.

Το Ταμείο Ιδιωτικοποιήσεων (ΤΑΙΠΕΔ) μπορεί να προσλαμβάνει συμβούλους, αλλά νέες προκηρύξεις δεν βλέπουμε. Ακόμα και διαγωνισμοί που υποτίθεται πως θα έβγαιναν εδώ και δύο-τρία χρόνια, όπως η παραχώρηση της Εγνατίας Οδού, είναι δύσκολο να ξεκινήσουν μέσα στο 2017 και ακόμα πιο δύσκολο να ολοκληρωθούν εντός του 2018.

Από υπολογισμούς προκύπτει πως του χρόνου δε μπορούν να συγκεντρωθούν περισσότερα από ένα δισ. ευρώ. Ακόμα και αν γίνει το «θαύμα» και ολοκληρωθεί μέσα στον χρόνο ο διαγωνισμός για την Εγνατία Οδό. Μόνο εάν πωληθούν τα ποσοστά του δημοσίου σε εισηγμένες ενεργειακές ΔΕΚΟ (ΕΛΠΕ, ΔΕΗ) μπορούν να υπάρξουν κάποια έσοδα, αλλά κάτι τέτοιο θεωρείται αδύνατο. Η κυβέρνηση έχει ξεκάθαρη αρνητική στάση, με δεδομένες και τις χαμηλές αποτιμήσεις στο Χ.Α.

Από πού προσδοκά σοβαρά έσοδα ιδιωτικοποιήσεων η κυβέρνηση για τον επόμενο χρόνο; Από την ολοκλήρωση της διαδικασίας πώλησης του 66% του ΔΕΣΦΑ («τουλάχιστον 200 εκατ. ευρώ» λένε στην κυβέρνηση), από την πρώτη δόση του Ελληνικού (300 εκατ. ευρώ) και από το οικονομικό κλείσιμο του οποίου σχεδόν σίγουρα δεν θα ολοκληρωθεί φέτος. Ακόμα και εάν ολοκληρωθεί ο διαγωνισμός παραχώρησης της Εγνατίας Οδού (αν προκηρυχθεί...) μέσα στο 2018, πάλι ο στόχος των 2,5 δισ. ευρώ δεν επιτυγχάνεται.

Το δυστύχημα είναι πως οι δανειστές γνώριζαν τις δυσκολίες επίτευξης των στόχων εσόδων από τις ιδιωτικοποιήσεις, αφού τα είχε επισημάνει από την πρώτη στιγμή το ΔΝΤ. Το Ταμείο στις προβλέψεις του ήταν μάλιστα εξαιρετικά αρνητικό καθώς ανέφερε πως το 2017 τα έσοδα από ιδιωτικοποιήσεις θα είναι 300 εκατ. ευρώ (θα είναι 2 δισ. ευρώ) και το 2018 θα φτάσουν τα 600 εκατ. ευρώ.

Οπως επισημαίνεται στην τελευταία έκθεση του ΔΝΤ, «προβλέπεται πως τα έσοδα από την πώληση περιουσιακών στοιχείων θα προσεγγίσουν τα δύο δισ. ευρώ μεταξύ 2017 και 2030 (1,1% του ΑΕΠ του 2016).

Οι συγκεκριμένες προβλέψεις είναι ρεαλιστικές, με δεδομένη τη δυσκολία της Ελλάδας να καλύψει τους στόχους ιδιωτικοποιήσεων στα προηγούμενα προγράμματα. Επιπλέον, όπως επισημάνθηκε νωρίτερα, παρά τις πολύ μεγάλες κεφαλαιακές ενισχύσεις από το 2010, το δημόσιο δεν ήταν σε θέση να ανακτήσει την επένδυσή του στις τράπεζες, το αντίστροφο, μετά και την τελευταία ανακεφαλαιοποίηση, η συμμετοχή του δημοσίου στον τραπεζικό κλάδο περιορίστηκε σε περίπου 20% (από περίπου 60%). Ως αποτέλεσμα, το Ταμείο δεν προσδοκά κάποια αξιόλογα έσοδα από ιδιωτικοποιήσεις τραπεζών».

Διαφορετική άποψη έχουν οι ευρωπαϊκοί θεσμοί, οι οποίοι γνώριζαν την περιορισμένη συγκομιδή του προγράμματος ιδιωτικοποιήσεων μέσω του οποίου είχαν αντληθεί μόλις 300 εκατ. ευρώ το 2015 και 500 εκατ. ευρώ το 2016. Χάρη στη Fraport και στα περιφερειακά αεροδρόμια εκτινάχθηκαν τα έσοδα τη φετινή χρονιά.

Οι Ευρωπαίοι, όμως, επέμεναν! Στην Εκθεση Συμμόρφωσης της Κομισιόν του Ιουνίου 2017 αναφέρεται πως «τα συνολικά έσοδα ιδιωτικοποιήσεων από πώληση τραπεζικών και μη τραπεζικών περιουσιακών στοιχειών εκτιμώνται κοντά στα 17 δισ. ευρώ μέχρι το 2060, τα 13 δισ. από τα οποία θα προέρχονται από την ιδιωτικοποίηση μη τραπεζικών assets. Οι συγκεκριμένες προβλέψεις βασίζονται σε ήδη συμφωνημένες πωλήσεις και παραχωρήσεις».

Προστίθεται, επίσης, ότι «δεν προβλέπεται κάποια νέα ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών και εκτιμάται πως περισσότερα από τα δύο τρίτα των κεφαλαίων που χρησιμοποιήθηκαν για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών το 2015 μπορούν να ανακτηθούν από την ιδιωτικοποίηση τραπεζικών assets (4,5 δισ. ευρώ), τα 2 δισ. από τα οποία έχουν ήδη επιστραφεί τον Φεβρουάριο του 2017». Με βάση τις ίδιες προβλέψεις έγιναν και τα σενάρια βιωσιμότητας του χρέους από τους Ευρωπαίους δανειστές.

Είναι πλέον εμφανές πως οι προβλέψεις ήταν αισιόδοξες. Πολύ αισιόδοξες.