Τσακαλώτος: Μόνο αν βγούμε στις αγορές θα μπορούμε να σταθούμε στα πόδια μας

Με καλή θέληση όλων των πλευρών μπορούμε να καταλήξουμε σε μία συμφωνία στο Eurogroup του Ιουνίου, η οποία να παρέχει σαφήνεια στο θέμα του ελληνικού  χρέους, έτσι ώστε να εξασφαλίσουμε ότι η ελληνική οικονομία συνεχίζει να οικοδομεί πάνω στην πορεία της προς συνολική ανάκαμψη, υπογραμμίζει ο υπουργός Οικονομικών Ευκλείδης Τσακαλώτος σε συνέντευξή του στη Handelsblatt. 

Οπως αναφέρει, η Γερμανία και το ΔΝΤ πρέπει τώρα να παράσχουν σαφήνεια σχετικά με την ελάφρυνση του χρέους, προκειμένου να δώσουν ένα οριστικό μήνυμα στις αγορές ότι κανένας επενδυτής δεν χρειάζεται να φοβάται να επενδύσει στην Ελλάδα.

«Δεν είναι επιτέλους καιρός να σταματήσουν οι αναβολές; Δεν είναι καιρός το ΔΝΤ να ξεκαθαρίσει τη θέση του;» σημειώνει ο υπουργός Οικονομικών, προσθέτοντας ότι είναι καιρός η Ευρώπη να αποδείξει ότι μπορεί να ανταποκριθεί στις προκλήσεις αποτελεσματικά και έγκαιρα.  

Οσον αφορά στις συντηρητικές προβλέψεις του ΔΝΤ για την ανάπτυξη, σημειώνει ότι θα ήταν παράλογο, μια τέτοια μακροπρόθεσμη πρόβλεψη να οδηγήσει σε ένα αδιέξοδο τον Ιούνιο, όταν στην πραγματικότητα είμαστε τόσο κοντά σε μια λύση.

Σε σχέση με τη συμμετοχή της χώρας στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ, αφού υπογραμμίζει ότι η ΕΚΤ «όπως και ο Κύριος, αποφασίζει κατά μυστήριο τρόπο», σημειώνει ότι εκτιμά ιδιαίτερα ότι η απόφαση βρίσκεται αποκλειστικά στη διακριτική ευχέρεια της κεντρικής τράπεζας. 

Τονίζει δε ότι είναι κρίσιμο το σήμα από ΕΚΤ για να ανακτήσει η χώρα πρόσβαση στις αγορές. «Μόνο όταν υπάρξει τέτοια πρόσβαση θα είμαστε σε θέση να σταθούμε ξανά στα πόδια μας», αναφέρει χαρακτηριστικά, προσθέτοντας ότι έτσι η Ελλάδα θα μπορέσει πιο εύκολα να αποπληρώσει τους πιστωτές της πλήρως και εγκαίρως. 

Η συνέντευξη Τσακαλώτου στη Handelsblatt

Υπουργέ, δεν έχετε κρύψει την απογοήτευσή σας για την αποτυχία του ΔΝΤ και των ευρωπαϊκών θεσμών να συμφωνήσουν σε ένα πρόγραμμα που θα περιλαμβάνει την ελάφρυνση του χρέους για την Ελλάδα, παρά τα μέτρα που έχετε λάβει για να εκπληρώσετε τους όρους. Θα τα αποσύρετε όλα ή ορισμένα από αυτά τα μέτρα, εάν δεν επρόκειτο να επιτευχθεί συμφωνία, όπως επεσήμανε ο πρωθυπουργός στο κοινοβούλιο;

Θα ήταν ομολογουμένως κάπως παράξενο να υπάρχει ένα συνολικό πακέτο μεταρρυθμίσεων με το οποίο έχει συμφωνήσει ΔΝΤ και την ίδια στιγμή το τελευταίο να αρνείται να συμμετάσχει σε αυτό καθαυτό το πρόγραμμα. Και όπως είναι γενικώς παραδεκτό, το πακέτο μεταρρυθμίσεων περιείχε μία σειρά από επώδυνα και πολιτικά δύσκολα μέτρα. Υπάρχει γενική ομολογία, συμπεριλαμβανομένου και του ΟΟΣΑ, για την έκταση και το βάθος των μεταρρυθμίσεων που έχουν γίνει. Κατά συνέπεια, δεν είμαι απαισιόδοξος ως προς το μέλλον. Πιστεύω ότι με καλή θέληση όλων των πλευρών μπορούμε να καταλήξουμε σε μία συμφωνία στο Eurogroup του Ιουνίου, η οποία να παρέχει σαφήνεια στο θέμα του ελληνικού χρέους, έτσι ώστε να εξασφαλίσουμε ότι η ελληνική οικονομία συνεχίζει να οικοδομεί πάνω στην πορεία της προς συνολική ανάκαμψη.

Όμως το ΔΝΤ παραμένει επιφυλακτικό ως προς τη συμμετοχή του.

Η μορφή της συμμετοχής του ΔΝΤ έχει σημασία μόνο στον βαθμό που δεν αποτελεί εμπόδιο στην επίτευξη μιας συνολικής συμφωνίας, η οποία να είναι αξιόπιστη για την κοινωνία, τις αγορές και τους πιστωτές. Αλλά προτιμάμε τη συμμετοχή με τρόπο που να μην τίθεται σε κίνδυνο η ακεραιότητα του Ταμείου ή του ελληνικού προγράμματος.

Πόσο σημαντική είναι η ελάφρυνση του χρέους για την Ελλάδα, δεδομένου ότι τα επιτόκια δανεισμού από τον επίσημο τομέα (σ.σ. θεσμούς/πιστωτές) που έχετε λάβει, είναι αρκετά χαμηλά και οι ωριμάνσεις έχουν επιμηκυνθεί σημαντικά;

Το πακέτο των μέτρων για το χρέος, που τέθηκαν κατά το περασμένο Eurogroup και πρόκειται να εφαρμοστούν κατά την επιτυχή ολοκλήρωση του προγράμματος, δεν είναι αμελητέο. Όμως θα μπορούσαν να γίνουν παραπάνω πράγματα. Τα μεσοπρόθεσμα μέτρα για το χρέος χτίζουν πάνω στα βραχυπρόθεσμα μέτρα όπως αυτά συμφωνήθηκαν τον Μάιο του 2016. Το πρόβλημα ήταν ότι το ΔΝΤ θεωρεί ότι το συνολικό πακέτο των μέτρων της ελάφρυνσης του χρέους που έχει παρουσιαστεί ως τώρα δεν επαρκεί για τη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους.

Τι επρόκειτο λοιπόν να γίνει με αυτή την εξέλιξη; Να έχουμε συμφωνήσει με το ΔΝΤ ένα πακέτο μεταρρυθμίσεων προνομοθετημένων στο ελληνικό κοινοβούλιο, χωρίς να έχουμε παράλληλα τη σύμφωνη γνώμη του ΔΝΤ για τη βιωσιμότητα του χρέους. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να είχε ληφθεί από τις αγορές ως αρνητικό σήμα, με αποτέλεσμα να βλάψει τις επενδυτικές και αναπτυξιακές προοπτικές μας και ενδεχομένως να αποδυναμώσει τις προοπτικές για ένα βελτιωμένο περιβάλλον πιστωτικής επέκτασης που παρέχεται από το τραπεζικό μας σύστημα.

Το ΔΝΤ χρησιμοποιεί ένα σενάριο ανάπτυξης της τάξης του 1% για τα επόμενα 40 χρόνια. Αν δεν ισχύει κάτι τέτοιο, ποιο σενάριο θα μπορούσε να είναι ρεαλιστικότερο;

Μοιάζει υπερβολικά απαισιόδοξο, εκτός κι αν δίνει μία πολύ αρνητική αποτίμηση για το σύνολο των μεταρρυθμίσεων που έχουμε πραγματοποιήσει. Και δεδομένου ότι το ΔΝΤ συμμετείχε στη διαπραγμάτευση και στον σχεδιασμό αυτών των μέτρων, μια τέτοια εκτίμηση θα ήταν, το λιγότερο, ιδιάζουσα.

Σε άλλο έγγραφο, το ΔΝΤ προβλέπει ότι το ποσοστό ανεργίας στην Ελλάδα δεν θα υποχωρήσει κάτω από 10% πριν από το 2050, δηλαδή 33 χρόνια από τώρα. Αν και βέβαια καταλαβαίνω την ανάγκη για μια τέτοια άσκηση, όλοι πρέπει να κατανοήσουν και τα όριά της. Σε κάθε περίπτωση, το παράλογο θα ήταν μια τέτοια μακροπρόθεσμη πρόβλεψη να οδηγήσει σε ένα αδιέξοδο τον Ιούνιο, όταν στην πραγματικότητα είμαστε τόσο κοντά σε μια λύση.

Η Γενική Διευθύντρια του ΔΝΤ Κριστίν Λαγκάρντ έχει κάνει μία συμβιβαστική πρόταση. Το ΔΝΤ θα μπορούσε να εγκρίνει ένα πρόγραμμα επί της αρχής, αλλά να μην εκταμιεύσει χρήματα πριν συμφωνηθεί η εξειδίκευση της ελάφρυνσης του χρέους. Οι συζητήσεις θα αναβάλλονταν. Υπάρχει πιθανότητα να συμφωνήσετε μια τέτοια ρύθμιση στο επόμενο Eurogroup;

Η αναβλητικότητα στη λήψη αποφάσεων χαρακτηρίζει την Ευρώπη υπερβολικά συχνά -και αυτό δεν αποτελεί ελκυστικό χαρακτηριστικό ούτε της ΕΕ ούτε της Ευρωζώνης. Το Μνημόνιο Κατανόησης που υπεγράφη από την Ελλάδα και τους Ευρωπαίους εταίρους της το καλοκαίρι του 2015 προέβλεπε τη συμμετοχή του ΔΝΤ στο πρόγραμμα. Το θέμα με το ελληνικό χρέος δεν είναι καινούργιο. Τώρα, μετά από σχεδόν δύο χρόνια ισχύος αυτού του προγράμματος, και με μόλις δεκατέσσερις μήνες να απομένουν ως το τέλος του, δεν είναι επιτέλους καιρός να σταματήσουν οι αναβολές; Δεν είναι καιρός για το ΔΝΤ να ξεκαθαρίσει τη θέση του; Δεν είναι καιρός να αποδείξουμε ότι η Ευρώπη μπορεί να ανταποκριθεί στις προκλήσεις της με αποτελεσματικά και έγκαιρα;

Νιώθετε συμπιεσμένοι ανάμεσα σε δύο ελέφαντες, τη Γερμανία και το ΔΝΤ; Είστε εταίροι σε αυτές τις διαπραγματεύσεις, ή πρέπει να περιμένετε να συμφωνήσουν;

Νομίζω ότι τώρα είναι σαφές σε κάθε αντικειμενικό παρατηρητή ότι η Ελλάδα έχει εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της με υπευθυνότητα. Η Γερμανία και το ΔΝΤ πρέπει τώρα να παράσχουν σαφήνεια σχετικά με την ελάφρυνση του χρέους, προκειμένου να δώσουν ένα οριστικό μήνυμα στις αγορές ότι κανένας επενδυτής δεν χρειάζεται να φοβάται να επενδύσει στην Ελλάδα. Και στον ελληνικό λαό ότι μπορούν τελικά να αντιμετωπίσουν το μέλλον με κάποια αισιοδοξία. Σε κάθε περίπτωση έχουμε ομάδες εμπειρογνωμόνων έτοιμες να εργαστούν και να συζητήσουμε με όλα τα μέρη που συμμετέχουν στις διαπραγματεύσεις για να διευκρινίσουμε τι είναι και τι δεν είναι αποδεκτό για εμάς.

Θα ήταν σημαντικό για εσάς να συμπεριληφθείτε στο πρόγραμμα αγοράς ομολόγων της ΕΚΤ;

Πολύ σημαντικό. Καταλαβαίνω γιατί στη Γερμανία υπάρχει τόσος σκεπτικισμός σχετικά με την ποσοτική χαλάρωση (QE), όταν τα επιτόκια είναι τόσο χαμηλά και ως εκ τούτου οι επενδυτικές ευκαιρίες για τα συνταξιοδοτικά ταμεία και άλλους επενδυτές είναι τόσο λίγες. Αλλά στην Ελλάδα έχουμε το αντίθετο πρόβλημα στην πραγματική οικονομία, με σημαντικά υψηλότερα επιτόκια και έλλειψη ρευστότητας (κυρίως για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις). Πιστεύουμε ότι το QE θα μας χρησιμεύσει ως ένα πολύ θετικό και εξαιρετικά ορατό σημάδι, ώστε να αντιμετωπίσουμε αυτό το ζήτημα και θα βοηθήσει, επίσης, τις συστημικές τράπεζες να αντιμετωπίσουν τα προβλήματά τους με τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια. Μπορεί να επιτρέψει στην Ελλάδα να εξασφαλίσει περισσότερο προσιτό κόστος χρηματοδότησης όταν επιστρέψει στις ιδιωτικές κεφαλαιαγορές.

Και γιατί το θεωρείτε τόσο σημαντικό;

Η πρόσβαση στις αγορές σημαίνει τη μείωση του κόστους και του μεγέθους σε οποιαδήποτε μελλοντικά μέτρα απομείωσης του χρέους. Μόνο όταν υπάρξει τέτοια πρόσβαση θα είμαστε σε θέση να σταθούμε ξανά στα πόδια μας. Ποιο είναι το νόημα ενός προγράμματος οικονομικής βοήθειας, εάν στόχος δεν είναι η χώρα τελικά να το ολοκληρώσει επιτυχώς; Ούτως ή άλλως, όσο πιο γρήγορα η Ελλάδα καταφέρει να επιστρέψει με επιτυχία στις αγορές, τόσο πιο εύκολα θα μπορέσει να αποπληρώσει τους πιστωτές της πλήρως και εγκαίρως. Αναμφισβήτητα αυτό θα ήταν «μουσική στα αυτιά» κάθε Ευρωπαίου φορολογούμενου!

Θεωρείτε ότι υπάρχει πιθανότητα η Ελλάδα να συμπεριληφθεί στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης, χωρίς μία νέα ανάλυση βιωσιμότητας χρέους από το ΔΝΤ;

Όπως έχω ξαναπεί, η ΕΚΤ, όπως ο Κύριος ημών, αποφασίζει κατά μυστήριον τρόπο. Τούτου λεχθέντος εκτιμούμε ιδιαίτερα ότι η απόφαση ως προς το εάν η Ελλάδα θα συμπεριληφθεί στο πρόγραμμα της ποσοτικής χαλάρωσης βρίσκεται αποκλειστικά στη διακριτική ευχέρεια της ΕΚΤ. Καταλαβαίνουμε περαιτέρω ότι η ΕΚΤ θα διεξάγει τη δική της αξιολόγηση για τη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους, μόλις διευκρινιστούν τα μέτρα ελάφρυνσης χρέους, στο Eurogroup του Ιουνίου, και ότι αυτή η αξιολόγηση είναι εντελώς ανεξάρτητη από την ανάλυση του ΔΝΤ. Δεν πρέπει να ζητούμε τίποτε λιγότερο από ένα ευρωπαϊκό θεσμικό όργανο, ειδικά από ένα που έχει επιφορτιστεί να διασφαλίσει την επιτυχή μετάδοση της νομισματικής πολιτικής σε όλα τα κράτη μέλη της Ευρωζώνης.

Πώς θα μπορούσε να μοιάζει μία ρεαλιστική λύση στο σημερινό αδιέξοδο στη διαπραγμάτευση;

Υπάρχει άραγε κάποιος που να θέλει την αποτυχία του ελληνικού προγράμματος; Είμαστε τόσο κοντά στην ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας, που θα ήταν αποτυχία για όλη την Ευρωζώνη να μην εκμηδενιστεί η πιθανότητα άλλης μίας ελληνικής κρίσης. Η ελληνική κυβέρνηση, και ακόμη περισσότερο ο ελληνικός λαός, έχουν κάνει αυτό που τους αναλογεί. Είναι η ώρα όλες οι πλευρές να αναλάβουν τις ευθύνες τους προς όφελος της ευρωπαϊκής υπόθεσης στο σύνολό της. Χρειαζόμαστε μία σαφή και αποφασιστική λύση στο επερχόμενο Eurogroup του Ιουνίου, που θα επιτρέπει στην Ελλάδα να γυρίσει σελίδα από το παρελθόν και να κινηθεί πειστικά προς ένα καλύτερο μέλλον.

Τι θα περιείχε μία τέτοια λύση;

Σαφήνεια για το ελληνικό χρέος -και δεν είναι κάτι που απαραίτητα πρέπει να γίνει τώρα, πρέπει όμως να αποφασιστεί τώρα-, η οποία θα δείχνει στους επενδυτές τι μπορούν να αναμένουν, προκειμένου να εισέλθει η Ελλάδα σε μια πορεία βιώσιμου χρέους στα επόμενα χρόνια. Αν υπάρχει καλή θέληση, τότε η επιδίωξη μιας τέτοιας λύσης δεν αποτελεί κάτι που υπερβαίνει τα όρια της ανθρώπινης ευφυΐας.