Τα ψιλά γράμματα των φορολογικών μέτρων

Το τίμημα για την ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης είναι σκληρό, σε όρους λιτότητας. Από τα 3,6 δισ. ευρώ των πρόσθετων μέτρων που γνωρίζαμε πριν κατατεθεί το πολυνομοσχέδιο στη Βουλή, φτάσαμε στα 4,6 δισ. ευρώ στη διετία 2019-20, ποσό το οποίο διευρύνεται σε 4,924 δισ. ευρώ στην πλήρη ανάπτυξη των μέτρων το 2021.

Συνακόλουθα, ο ρυθμός ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας προσαρμόζεται σε χαμηλότερα από τα έως τώρα προβλεπόμενα επίπεδα, με τη μέγιστη δυναμική να αναπτύσσεται -σύμφωνα με τις προβλέψεις του Μεσοπρόθεσμου Προγράμματος- το 2019, όταν αναμένεται 2,6%. Ακόμα και αυτή η επίδοση είναι οριακά χαμηλότερη από τη μέχρι πρότινος προβλεπόμενη επέκταση του ΑΕΠ για φέτος. Αντί για 2,7% που προέβλεπε ο προϋπολογισμός, το Μεσοπρόθεσμο βάζει τον πήχη στο 1,8% για φέτος.

Τα πρωτογενή πλεονάσματα όμως παραμένουν στο ύψος τους. Διασφαλισμένα και με το παραπάνω θεωρούνται από το υπουργείο Οικονομικών, όπως φαίνεται στο Μεσοπρόθεσμο, πλεονάσματα 3,5% του ΑΕΠ σε όρους προγράμματος, αγγίζοντας μάλιστα το 4% του ΑΕΠ το 2021.

Αν οι προβλέψεις αυτές επιβεβαιωθούν, ενεργοποιούνται τα αντίμετρα. Αν όχι, μένει μόνο η λιτότητα. Τον πρώτο λόγο στις εκτιμήσεις των πρωτογενών πλεονασμάτων, όπως ορίζεται σε σχετικό άρθρο του πολυνομοσχεδίου, θα τον έχει το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.

Σε διατάξεις μάλιστα οι οποίες αφορούν στην ενεργοποίηση των αντίμετρων αφήνεται να εννοηθεί ότι η μείωση του αφορολόγητου μπορεί όχι απλώς να έρθει νωρίτερα -το 2019 αντί για το 2020- αλλά να είναι και ακόμα μεγαλύτερη.

Αντίστοιχα, αν οι προβλέψεις για υπέρβαση ακόμα και των στόχων πλεονασμάτων μετά την ενεργοποίηση των αντίμετρων επιβεβαιωθούν, τότε στο νομοσχέδιο αφήνεται ανοιχτό το ενδεχόμενο πρόσθετων φοροελαφρύνσεων.

Τα μέτρα βρέξει, χιονίσει

Το πιο σκληρό μέτρο του επικαιροποιημένου Μνημονίου αφορά αναμφίβολα στους συνταξιούχους, με μείωση έως 18% στις κύριες και έως 18% στις επικουρικές (αφού συνυπολογιστεί η περικοπή του 2016), με παράλληλη πρόβλεψη «παγώματος» των συντάξεων (μετά τις περικοπές) έως το 2022. Από τις τσέπες των συνταξιούχων θα βγουν 2,5 δισ. ευρώ.

Το επόμενο μεγάλο μαχαίρι έρχεται στο αφορολόγητο, τσακίζοντας τα χαμηλότερα εισοδηματικά στρώματα των μισθωτών, συνταξιούχων και αγροτών. Ο πρόσθετος φόρος φτάνει έως και τα 650 ευρώ, ενώ φόρο εισοδήματος θα πληρώνουν πλέον ακόμα και οι εργαζόμενοι-συνταξιούχοι των 500-600 ευρώ. Η απόδοση της «μεταρρύθμισης» φτάνει τα 1,920 δισ. ευρώ. Τόσα θα βγουν από τις τσέπες μισθωτών, συνταξιούχων και αγροτών.

Το νομοσχέδιο προβλέπει ότι η έκπτωση φόρου ψαλιδίζεται ως εξής:

• Σε 1.250 ευρώ από 1.900 ευρώ που ισχύει σήμερα για φορολογούμενο χωρίς εξαρτώμενα τέκνα, εφόσον το εισόδημά του δεν υπερβαίνει τις 20.000 ευρώ.

• Σε 1.300 ευρώ από 1.950 ευρώ για φορολογούμενο με ένα εξαρτώμενο τέκνο.

• Σε 1.350 ευρώ από 2.000 ευρώ σήμερα για φορολογούμενο με δύο εξαρτώμενα τέκνα και

• Σε 1.450 ευρώ από 2.100 ευρώ για φορολογούμενο με τρία ή περισσότερα παιδιά.

Ο περιορισμός της έκπτωσης φόρου διαμορφώνει πλέον το αφορολόγητο (από το 2020) σε 5.700-6.600 ευρώ.

Τα σκληρά μέτρα δεν εξαντλούνται σε αφορολόγητο και συντάξεις. Το νομοσχέδιο προβλέπει:

1. Φόρο έως και 45% για τα εισοδήματα από βραχυχρόνιες μισθώσεις κατοικιών (Airbnb) αναδρομικά από την 1η Ιανουαρίου 2017.

2. Ενιαίο τέλος διανυκτέρευσης 0,5 ευρώ για όλα τα ενοικιαζόμενα δωμάτια ανεξαρτήτως αριθμού κλειδιών (από την 1η Ιανουαρίου 2018).

3. Κατάργηση της έκπτωσης φόρου ιατρικών δαπανών.

4. Κατάργηση της έκπτωσης 1,5% κατά τον υπολογισμό της μηνιαίας παρακράτησης φόρου.

5. Πλαφόν 58 εκατ. ευρώ (από 105 εκατ. ευρώ φέτος) στο επίδομα θέρμανσης από το 2018.

6. Πλειστηριασμούς ακινήτων στις εμπορικές αξίες. Αν μέχρι σήμερα ένα ακίνητο έβγαινε σε πλειστηριασμό από οποιονδήποτε άλλο εκτός από το δημόσιο, ο πλειστηριασμός γινόταν με βάση το δίκαιο της διοικητικής εκτέλεσης, επομένως πλειστηριασμοί στην εμπορική αξία. Αν ο επισπεύδων ήταν το δημόσιο και η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων, εφαρμογή είχαν οι διατάξεις του Κώδικα Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων, με τιμή πρώτης προσφοράς στα δύο τρίτα της αντικειμενικής. Η κατάσταση τώρα αλλάζει καθώς εναρμονίζεται το δίκαιο της διοικητικής εκτέλεσης με το δίκαιο της αναγκαστικής εκτέλεσης ως προς τον ορισμό της τιμής πρώτης προσφοράς του ακινήτου που εκπλειστηριάζεται, η οποία πλέον είναι η εμπορική αξία αυτού.

Τα αντίμετρα

Τα περιβόητα αντίμετρα, από την άλλη πλευρά, τελούν υπό την αίρεση του ΔΝΤ. Αν το Ταμείο εκτιμήσει ότι τα νούμερα βγαίνουν, το 2019 θα τεθεί σε εφαρμογή ένα πακέτο μέτρων για κοινωνική προστασία και αύξηση της απασχόλησης.

Υπό την ίδια προϋπόθεση, το 2020 θα μειωθεί ο πρώτος συντελεστής στην κλίμακα φορολογίας εισοδήματος φυσικών προσώπων από το 22% στο 20%, θα μειωθεί ο συντελεστής φορολόγησης κερδών των επιχειρήσεων από το 29% στο 26% και η ειδική εισφορά αλληλεγγύης θα επιβάλλεται με νέα κλίμακα σε εισοδήματα άνω των 30.000 ευρώ.

Οι μειώσεις στον ΕΝΦΙΑ αποδεικνύονται σαφώς κατώτερες των αρχικών προσδοκιών που είχε καλλιεργήσει η κυβέρνηση. Προβλέπεται μείωση 30% για όσους επιβαρύνονται με ΕΝΦΙΑ και συμπληρωματικό φόρο έως 700 ευρώ, με την πρόβλεψη ότι η μέγιστη έκπτωση δεν μπορεί να υπερβαίνει τα 70 ευρώ. Πρακτικά λοιπόν, το 30% γίνεται 10% για όσους έχουν ΕΝΦΙΑ 700 ευρώ και αυτό υπό αίρεση για το 2020.