Τουρισμός: Η χρυσή «τούρτα» και τα 30 πάρτι της Κυριακής

Θετικά αλλά και με επιφυλακτικότητα υποδέχθηκαν οι επιχειρηματίες και επαγγελματίες  του τουρισμού το κεφάλαιο της συμφωνίας κυβέρνησης-θεσμών που προβλέπει τη λειτουργία όλων ανεξαιρέτως των εμπορικών καταστημάτων των τουριστικών περιοχών τις Κυριακές, κατά την περίοδο Μαΐου-Οκτωβρίου.

Παράγοντες της αγοράς χαρακτηρίζουν «ημι-απελευθέρωση» αλλά, ταυτόχρονα, αποφασιστικό βήμα τη λειτουργία όλων των καταστημάτων στο εξάμηνο Μαΐου-Οκτωβρίου. Περίοδο, όπως εξηγούν, κατά την οποία φθάνει στην Ελλάδα σχεδόν το σύνολο των ξένων τουριστών που κατευθύνονται στους δημοφιλείς παραθεριστικούς (αλλά και εποχικούς) προορισμούς της χώρας.

Όπως επισημαίνουν, ωστόσο, τα καταστήματα λειτουργούν ήδη όλες τις μέρες (και τις Κυριακές) μέχρι αργά το βράδυ κατά τη διάρκεια της τουριστικής περιόδου. Οι μόνες επιχειρήσεις που δεν μπορούσαν να λειτουργούν τις Κυριακές με το υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο, επισημαίνουν, δεν είναι τα μικρά καταστήματα αλλά οι «μεγάλοι» της αγοράς, που καταλαμβάνουν επιφάνεια άνω των 250 τ.μ.

Ο υπουργός Οικονομίας Δ. Παπαδημητρίου ήταν σαφής για το βασικό πεδίο εφαρμογής του μέτρου, αναφέροντας τις περιοχές των Δήμων Αθήνας, Πειραιά και Θεσσαλονίκης, την υπό διαμόρφωση αθηναϊκή Ριβιέρα από τον Πειραιά μέχρι το Σούνιο και την ευρύτερη περιοχή του αεροδρομίου (όπου λειτουργούν εκπτωτικά χωριά και μεγάλα εμπορικά κέντρα).

Η ραγδαία ανάπτυξη της τουριστικής κίνησης προς την Αθήνα αλλά και της διοργάνωσης συνεδρίων στην πρωτεύουσα αποτελεί, εξηγούν παράγοντες του χώρου, τη βάση για τη δημιουργία ενός κοινού «μετώπου» ισχυρών επιχειρηματικών συμφερόντων. Πρόκειται, όπως λένε, για ομίλους που δραστηριοποιούνται στους χώρους του τουρισμού, του λιανεμπορίου και της εστίασης.

Ρόλο «συγκολλητικής» ουσίας, εξηγούν οι ίδιες πηγές, για την άτυπη συμμαχία των συγκεκριμένων ομίλων αποτελεί  ο τουρισμός πόλεων (city breaks) και η διοργάνωση συνεδρίων. Δύο ανερχόμενα ειδικά τουριστικά προϊόντα τα οποία ενεργοποιούν μεγάλα τμήματα της τοπικής αγοράς και παράγουν μεγάλους τζίρους. Οι δύο συγκεκριμένες θεματικές μορφές τουρισμού αποτέλεσαν διαχρονικό αίτημα των φορέων του τουρισμού, σε μια προσπάθεια να αυξηθούν τα έσοδα από τον τουρισμό.

Ο Σύνδεσμος Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ) έχει τοποθετηθεί υπέρ της λειτουργίας των καταστημάτων όλες τις Κυριακές του χρόνου τουλάχιστον στην Αθήνα, στη Θεσ/νίκη και στους βασικούς τουριστικούς προορισμούς της χώρας. Με σχετική του δήλωση για το θέμα, τον Νοέμβριο του 2013, προέτρεπε τους Περιφερειάρχες να αποφασίσουν, συνυπολογίζοντας τη δυναμική του ελληνικού τουρισμού. Όπως ανέφερε χαρακτηριστικά: «Είναι αδύνατο να ζητάμε από τους τουρίστες να γνωρίζουν ποιες είναι οι επτά Κυριακές του χρόνου που θα μπορούν να βρουν τα καταστήματα ανοικτά στη χώρα μας και να προσπαθούμε με αυτόν τον τρόπο να δημιουργήσουμε προϊόντα city breaks και συνεδριακού τουρισμού. Κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει σε καμία από τις σύγχρονες ευρωπαϊκές χώρες. Τουλάχιστον η Αθήνα, η Θεσσαλονίκη και οι υπόλοιποι βασικοί τουριστικοί προορισμοί θα πρέπει να διατηρούν τα καταστήματά τους ανοιχτά όλες τις Κυριακές του χρόνου».

Η επιδίωξη της ανάπτυξης του τουρισμού πόλης (City Break) στην Αθήνα αποτέλεσε τη βάση για τη θέση που έχει διαμορφώσει  για το θέμα η Ένωση Ξενοδόχων Αθήνας, Αττικής, Αργοσαρωνικού. Σύμφωνα με όσα ανέφερε στο Euro2day.gr ο πρόεδρος της ΕΞΑΑΑ Αλέξανδρος Βασιλικός, «Πάγια θέση μας είναι πως, εφόσον θέλουμε να ενισχύσουμε το city break στην Αθήνα και γνωρίζοντας πως το shopping αποτελεί αναπόσπαστο μέρος του, δεν μπορούμε να έχουμε την απαίτηση ο οποιοδήποτε δυνητικός επισκέπτης να ψάξει ποιες  επτά Κυριακές του χρόνου (σ.σ. όπως ισχύει σήμερα) είναι ανοιχτά τα καταστήματα στην πόλη».

City breaks και συνέδρια αποτελούν δύο χρυσοφόρα «πιάτα» από τα οποία πολλοί προσδοκούν να αποσπάσουν μερίδια. Το… μενού τζίρου που ετοιμάζεται στην Αθήνα για τα επόμενα χρόνια «φωτογράφισε» ο δήμαρχος Αθηναίων Γ. Καμίνης πριν από λίγες μέρες. Όπως ανέφερε χαρακτηριστικά, την τελευταία τετραετία οι ξένοι επισκέπτες της Αθήνας αυξήθηκαν κατά 2 εκατ., φθάνοντας το 2016 στο ιστορικό ρεκόρ των 4,5 εκατ. επισκεπτών (400.000 περισσότεροι από το 2015, + 8%).

Στη διετία 2014-2015, ταυτόχρονα, η Αθήνα αναρριχήθηκε 25 θέσεις στην παγκόσμια κατάταξη οργάνωσης συνεδρίων. Η Αθήνα, μάλιστα, προσελκύει τα περισσότερα συνέδρια που οργανώνονται στην Ελλάδα. Σύμφωνα με τον Γ. Καμίνη, το 2015 η πρωτεύουσα φιλοξένησε το 57% των συνεδρίων που διοργανώθηκαν στη χώρα μας και ο τζίρος που διοχετεύθηκε στην αγορά της πόλης υπολογίζεται σε 51 εκατ. ευρώ. Κι όταν κάθε σύνεδρος υπολογίζεται ότι  δημιουργεί τζίρο 2.000 ευρώ, το δέλεαρ γίνεται πιο ευδιάκριτο…

Ποιοι, όμως, θα επωφεληθούν από την αύξηση των city breaks και των συνεδρίων στην Ελλάδα; Οι υποστηρικτές των δύο συγκεκριμένων μορφών τουρισμού υποστηρίζουν πως τα οφέλη διαχέονται στο σύνολο της αγοράς. Παράγοντες του χώρου, ωστόσο, επισημαίνουν πως κερδισμένοι θα είναι κατά κύριο λόγο μεγάλα ξενοδοχεία τεσσάρων και πέντε αστέρων και οι επιχειρήσεις που αποτελούν τη νέα gourmet «βιτρίνα» της πρωτεύουσας. Αυτά, κατά κύριο λόγο και όχι αποκλειστικά, σε ό,τι αφορά στη διοργάνωση συνεδρίων.

Ξενοδοχεία τριών αστέρων, ιδιοκτήτες διαμερισμάτων που τα νοικιάζουν σε τουρίστες μέσα από πλατφόρμες όπως η Airbnb, μικρότεροι χώροι εστίασης (ταχυφαγεία, μικρά εστιατόρια, καφέ και μπαρ), σούπερ μάρκετ αλλά και χώροι εστίασης σε πόλους που έχουν δημιουργηθεί γύρω από σταθμούς του μετρό.

«Το θέμα είναι λεπτό αλλά για τις πόλεις που θέλουν να αναπτύξουν τουρισμό πόλεων, θα πρέπει να παραδεχθούμε πως η λειτουργία των καταστημάτων τις Κυριακές αποτελεί πλεονέκτημα» λέει στο Euro2day.gr ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας Συνδέσμων Τουριστικών και ταξιδιωτικών Γραφείων (FedHATTA) Λύσανδρος Τσιλίδης. Επισημαίνοντας, ταυτόχρονα, τις εύλογες ανησυχίες για το αν θα αντέξουν όλοι από τη λειτουργία των επιχειρήσεων τις Κυριακές.

Άλλοι παράγοντες της αγοράς, την ίδια στιγμή, αναρωτιούνται πώς θα διαχυθούν περισσότερα έσοδα στην αγορά, με δεδομένο ότι, για παράδειγμα, οι επιβάτες κρουαζιέρας είναι ταξιδιώτες all inclusive και δαπανούν ελάχιστα. Όπως και οι ταξιδιώτες που χρησιμοποιούν καταλύματα της Airbnb. Το πολύ χρήμα, υποστηρίζουν, θα μοιραστούν μεγάλα ξενοδοχεία, υψηλού προφίλ εστιατόρια και μπαρ και μεγάλα εμπορικά κέντρα (σε ό,τι αφορά  στον συνεδριακό τουρισμό).

Στον αντίποδα, λένε, οι χαμηλότερου (σε σύγκριση με τους συνέδρους) εισοδηματικού προφίλ ταξιδιώτες των city breaks αναζητούν τις χαμηλές τιμές και κατευθύνονται σε αντίστοιχα μαγαζιά. Αυτά με τη σειρά τους, για να επιβιώσουν στον ανταγωνισμό κρατώντας χαμηλά τις τιμές τους, ψαλιδίζουν τα λειτουργικά τους κόστη και κυρίως τις αμοιβές των εργαζομένων.

Επιχειρηματίες του τουρισμού επεσήμαναν στο Euro2day.gr την πρακτική πολλών εργοδοτών να αξιοποιούν σχετικές διατάξεις που προβλέπουν πως δεν είναι υποχρεωμένοι να καταβάλλουν την προσαύξηση 75% για απασχόληση τις Κυριακές, εφόσον απασχολούν τον υπάλληλο λιγότερο από έξι ώρες.

Έτσι, υποστηρίζουν, τους απασχολούν 5 ώρες και 45 λεπτά ή τους υποχρεώνουν να δεχθούν ότι απασχολούνται τόσο ενώ δουλεύουν οκτάωρο ή και περισσότερο. Με αυτό τον τρόπο έχουν τη δυνατότητα να τους απασχολούν κανονικά την Κυριακή, χωρίς να καταβάλλουν πρόσθετη αμοιβή και σε αντάλλαγμα να τους προσφέρουν ρεπό σε άλλη μέρα της εβδομάδας.

Ο πρόεδρος της Συνομοσπονδίας Επιχειρηματικών Τουριστικών Καταλυμάτων Ελλάδας (ΣΕΤΚΕ) Π. Τοκούζης επισημαίνει πως τα εποχικά καταστήματα, με αποφάσεις των Περιφερειών, λειτουργούν καθημερινά κατά τη διάρκεια της τουριστικής περιόδου και μάλιστα μέχρι αργά το βράδυ. 

«Θεωρώ πως δεν θα ωφελήσει σε τίποτα το άνοιγμα και τις Κυριακές των καταστημάτων που λειτουργούν όλο τον χρόνο. Αντιθέτως θα δημιουργήσουν πρόβλημα τόσο στους ιδιοκτήτες όσο και στους εργαζόμενους»

Την ανάγκη να υπάρχουν καταστήματα ανοιχτά τις  Κυριακές, ώστε να διευκολύνονται οι ταξιδιώτες που πραγματοποιούν εκδρομές με τουριστικά  λεωφορεία τα Σαββατοκύριακα σε όλη τη χώρα, επισημαίνει ο πρόεδρος της Γενικής Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Επιχειρήσεων Τουρισμού (ΓΕΠΟΕΤ) Κ. Παλασκώνης.

Επιβεβλημένη τη λειτουργία των καταστημάτων όλες τις Κυριακές του χρόνου σε μικρούς προορισμούς όπως τα Καλάβρυτα θεωρεί ο πρόεδρος της Ένωσης Ξενοδόχων της περιοχής Κ. Δαφαλιάς. Κι αυτό, όπως εξηγεί, καθώς περιοχές όπως τα Καλάβρυτα προσελκύουν κυρίως επισκέπτες του Σαββατοκύριακου.

Σε μικρούς τουριστικούς προορισμούς όπως η Κέα, το άνοιγμα των καταστημάτων καθημερινά κατά τη διάρκεια της τουριστικής περιόδου αποτελεί πάγια πρακτική, λέει στο Euro2day.gr ο δήμαρχος του νησιού και τέως πρόεδρος του Συνδέσμου Τουριστικών και Ταξιδιωτικών Γραφείων Ελλάδας (ΗΑΤΤΑ) Γ. Ευαγγέλου.

Υπέρ της λειτουργίας των καταστημάτων την Κυριακή αλλά με παράλληλη παροχή κινήτρων προς τους εργαζόμενους τάσσεται η πρόεδρος της Ένωσης Ξενοδόχων Κω Κωνσταντίνα Σβύνου.

«Με  όλο τον σεβασμό στο δικαίωμα του εργαζόμενου στην κυριακάτικη ανάπαυλα, σε τουριστικές περιοχές είναι επιθυμητή η λειτουργία των καταστημάτων όλες τις ημέρες. Άλλωστε στα τουριστικά θέρετρα κατά τη διάρκεια της τουριστικής περιόδου δεν υπάρχουν αργίες. Οφείλουμε να δίνουμε την εικόνα ενός προορισμού ζωντανού, με δυνατότητες και επιλογές, και αυτό δεν γίνεται με κλειστά εμπορικά καταστήματα. Ας σκεφτούμε, παράλληλα, την προσπάθεια περιοχών να καταστούν δημοφιλείς ως city break προορισμοί. Αυτό προϋποθέτει τη λειτουργία των καταστημάτων και τις Κυριακές. Πιστεύω πως με παράλληλες πολιτιστικές δράσεις από την τοπική αυτοδιοίκηση αλλά και με άλλες αντίστοιχες ενέργειες, οι Κυριακές μπορούν να μετατραπούν σε μικρές "γιορτές" για κάθε τουριστικό προορισμό. Και πάντα με ειδικά κίνητρα προς τον εργαζόμενο, προκειμένου να επιβραβευτεί για την προσπάθειά του».