Σε ποιες συντάξεις θα πέσει βαρύς ο πέλεκυς

Μειώσεις σε κύριες και επικουρικές συντάξεις, αύξηση εισφορών και έμμεση απελευθέρωση των ομαδικών απολύσεων περιλαμβάνει το «σκληρό» πακέτο μέτρων της συμφωνίας κυβέρνησης - δανειστών για το συνταξιοδοτικό και τα εργασιακά. Οι ανατροπές εκτιμάται ότι αφορούν τουλάχιστον 2,5 εκατ. πολίτες, 1,1 εκατ. συνταξιούχους και 1,4 εκατ. ασφαλισμένους ελεύθερους επαγγελματίες, αυτοαπασχολούμενους και αγρότες.

Ειδικά στο ασφαλιστικό, οι μειώσεις για κάποιες κατηγορίες κυρίως χαμηλοσυνταξιούχων θα είναι οι μεγαλύτερες που εφαρμόστηκαν από το 2010 και μετά. Παράλληλα, πιθανότατα από το 2018 θα υπάρξουν και νέες αυξήσεις εισφορών στους ελεύθερους επαγγελματίες, καθώς φαίνεται πως πέρασε η απαίτηση -εκφράζεται εδώ και μήνες- των πιστωτών να αλλάξει η βάση υπολογισμού τους.

Στις συντάξεις, οι περικοπές θα εφαρμοστούν τον Ιανουάριο του 2019, σε 1,1 εκατ. συνταξιούχους, θα ανέρχονται κατ’ ανώτατο όριο στο 18% της σύνταξης και θα εφαρμοστούν όχι μόνο σε κύριες αλλά και σε επικουρικές συντάξεις, εφόσον προκύπτουν «προσωπικές διαφορές».

Οι απώλειες θα είναι διαφορετικών ταχυτήτων, θα ξεκινούν από 1 ευρώ και θα φθάνουν έως και τα 300 για τις κύριες και τα 70 ευρώ για τις επικουρικές, ενώ το μαχαίρι πέφτει ακόμη και στις πολύ χαμηλές συντάξεις.

Μάλιστα, ο συνδυασμός των περικοπών στις συντάξεις με τη μείωση του αφορολόγητου ορίου οδηγεί σε απώλεια τουλάχιστον 2 συντάξεων, ανατρέποντας την προσπάθεια για αξιοπρεπή διαβίωση εκατομμυρίων συνταξιούχων.

Το πλαφόν στις περικοπές ορίστηκε τελικά στο 18% και όχι στο 22% όπως προέβλεπε το αρχικό κείμενο της συμφωνίας, τόσο για τις κύριες όσο και για τις επικουρικές, οι οποίες μπήκαν στο μείγμα των μέτρων για να βγει ο λογαριασμός (1% του ΑΕΠ) και να μη χάσουν οι κύριες το σύνολο της προσωπικής τους διαφοράς, που αγγίζει σε ορισμένες περιπτώσεις το 39%.

Στους διπλά χαμένους συγκαταλέγονται περίπου 100.000 συνταξιούχοι, οι οποίοι χάνουν και από την κύρια και από την επικουρική, κατ’ ανώτατο όριο 18% των συντάξεών τους. Περίπου 60.000 από αυτούς θα χάσουν τα περισσότερα, καθώς είναι εκείνοι που εισπράττουν σήμερα σημαντικές προσωπικές διαφορές στην επικουρική τους. Πρόκειται στην πράξη, για επικουρικές που διασώθηκαν πέρυσι καθώς ανήκουν σε συνταξιούχους με σχετικά χαμηλές παροχές (1.300 ευρώ μεικτά από το άθροισμα κύριας και επικουρικής σύνταξης ή 1.170 ευρώ καθαρά).

Βάσει των πρώτων πληροφοριών, το όριο προστασίας των επικουρικών συντάξεων από τις περικοπές του 2016, ήτοι τα 1.300 ευρώ, θα καταργηθεί και θα τεθεί πλαφόν στις μειώσεις των συντάξεων με προσωπικές διαφορές το 18%. Το ίδιο θα ισχύσει και για τις περίπου 1,1 εκατ. κύριες συντάξεις για τις οποίες θα προκύψουν προσωπικές διαφορές.

Σύμφωνα με τον πρώην υπουργό Εργασίας Γιώργο Κουτρουμάνη, μεγάλοι χαμένοι θα είναι όσοι σήμερα λαμβάνουν τα κατώτατα όρια στις κύριες και επικουρικές, όπως για παράδειγμα μητέρες ανηλίκων που συνταξιοδοτήθηκαν με μειωμένη σύνταξη και θα υποστούν το πλαφόν του 18%, αλλά και χιλιάδες άτομα με αναπηρία που λαμβάνουν κατά κανόνα χαμηλές αναπηρικές συντάξεις, οι οποίες επηρεάζονται πολύ από τη μείωση της εθνικής σύνταξης, ανάλογα με το ποσοστό αναπηρίας. Μάλιστα, ο πρώην υπουργός επισημαίνει πως εάν δεν υπάρξει κάποια πρόνοια, το μαχαίρι θα πέσει και στα επιδόματα αναπηρίας, τα οποία υπολογίζονται ως ποσοστό της κύριας σύνταξης.

Μειώσεις θα υπάρξουν και στις συντάξεις χηρείας, με τη σχετική εγκύκλιο να διευκρινίζει ότι θα επανυπολογισθούν μεν με το νέο τρόπο, αλλά δεν θα ισχύσει γι' αυτές το νέο ποσοστό 50% (έναντι συνήθως του 70%).

Στα παραδείγματα που επιμελήθηκε ο δικηγόρος Διονύσης Ρίζος, που ειδικεύεται στα ασφαλιστικά θέματα, φαίνεται η μείωση των συντάξεων, με βάση το πλαφόν του 18% και το ύψος των προσωπικών διαφορών.

Οι ανατροπές δεν φαίνεται να τελειώνουν και για τους ελεύθερους επαγγελματίες, καθώς σύμφωνα με τις πρώτες πληροφορίες φαίνεται πως πέρασε η άποψη των δανειστών να αλλάξει, πιθανότατα από το 2018, η βάση υπολογισμού των εισφορών, ώστε να μην αφαιρούνται από το εισόδημα οι εισφορές του προηγούμενου έτους.

Να σημειωθεί ότι σε ένα από τα προσχέδια της συμφωνίας, οι δανειστές ζητούσαν οι νέες εισφορές να υπολογίζονται στο εισόδημα μετά τις δαπάνες αλλά πριν τις ασφαλιστικές εισφορές του προηγούμενου έτους. Αυτό, στην πράξη, θα οδηγήσει σε μεγάλη αύξηση των εισφορών, καθώς βάσει των πρώτων υπολογισμών θα αύξανε το εισόδημα κατά τουλάχιστον 8%. Μάλιστα, στα κείμενά του το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο ζητεί επίσης η βάση για τις εισφορές κοινωνικής ασφάλισης να μη μειώνεται από τις μεταφερόμενες ζημίες και να μην επιβληθούν εισφορές στα μερίσματα. Σύμφωνα με πληροφορίες, οι αλλαγές θα γίνουν, θα εφαρμοστούν όμως σταδιακά, με κάποιες «εκπτώσεις» για τα δύο πρώτα χρόνια, αρχής γενομένης από το 2018.

«Πάγος» και στα εργασιακά

«Παγωμένες» διατηρεί και η νέα συμφωνία με τους δανειστές τις αρχές της επεκτασιμότητας και της ευνοϊκότερης ρύθμισης των συλλογικών συμβάσεων, τουλάχιστον έως το τέλος του προγράμματος. Την ίδια στιγμή, στον τομέα των ομαδικών απολύσεων προβλέπεται τελικά η κατάργηση της προέγκρισης όχι μόνο για τον εκάστοτε υπουργό Εργασίας (υπουργικό βέτο) αλλά και για το Ανώτατο Συμβούλιο Εργασίας (ΑΣΕ). Η νέα διαδικασία προβλέπει, σύμφωνα με τις πρώτες πληροφορίες, όχι δυνατότητα απόρριψης από το ΑΣΕ αλλά έλεγχο ότι τηρούνται όλες οι απαραίτητες νομοθετημένες διαδικασίες.

Στο αρχικό κείμενο, παρέμεναν μάλιστα ανοικτά δύο πολύ σημαντικά θέματα, για να αντιμετωπιστούν από τις επόμενες αξιολογήσεις ως προαπαιτούμενα. Δεν είναι άλλα από την αύξηση του ελάχιστου ποσοστού που θα απαιτείται για να ληφθεί απόφαση για απεργία από πρωτοβάθμια σωματεία (50%) καθώς και την αναθεώρηση του ισχύοντος πλαισίου για τη διαιτησία.