Τι αλλάζει σε κατασχέσεις και πλειστηριασμούς

Ο Κώδικας Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων ισχύει από το 1974. Αν ανατρέξει κανείς στις διατάξεις του θα διαπιστώσει ότι ακόμα και σήμερα προβλέπεται η κατάσχεση ζώντων ζώων, «ασυγκόμιστων καρπών», κρεβατιών και καθισμάτων των νοικοκυριών στα οποία γίνεται κατάσχεση, με εξαίρεση όσα κρίνονται απαραίτητα για τη διαβίωση του φορολογούμενου.

Οι διατάξεις αναφορικά με τα μέτρα αναγκαστικής εκτέλεσης -κατασχέσεις και πλειστηριασμοί- τροποποιήθηκαν με τον Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας το καλοκαίρι του 2015, και σήμερα κοινοποιήθηκε μία χαοτική εγκύκλιος οδηγιών από την Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων, με την οποία επιχειρείται να δοθούν κατευθύνσεις ορθής εφαρμογής διατάξεων οι οποίες σε αρκετές περιπτώσεις συγκρούονται με τις αντίστοιχες του ΚΕΔΕ.

Σύμφωνα με την εγκύκλιο του Γ. Πιτσιλή, προκειμένου για την είσπραξη δημοσίων εσόδων υπερισχύουν οι διατάξεις του ΚΕΔΕ καθώς όπως αναφέρεται, «οι διατάξεις του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας εφαρμόζονται εφόσον δεν αντίκεινται στις διατάξεις του παρόντος νομοθετικού διατάγματος [...]».

Έτσι, στην εγκύκλιο παρατίθενται οι μεταβολές που επήλθαν στο Δίκαιο της αναγκαστικής εκτέλεσης με βάση τον Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας και παράλληλα οι διατάξεις του ΚΕΔΕ. Κωδικοποιώντας τις βασικότερες μεταβολές στον Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, η ΑΑΔΕ σημειώνει τη δυνατότητα επιβολής πολλαπλών κατασχέσεων επί του ιδίου πράγματος (όποιος προλάβει πρόλαβε), την πρόβλεψη πλειστηριασμών στην εμπορική αξία, την κατάργηση της περίληψης κατασχετήριας έκθεσης επί κινητών και ακινήτων και θέσπισης αντ' αυτής του αποσπάσματος της κατασχετήριας έκθεσης, νέες προθεσμίες αναφορικά με την ενημέρωση του οφειλέτη και την εκκίνηση της διαδικασίας πλειστηριασμών, την υποχρέωση διαδικτυακής δημοσίευσης (ενημέρωση) μέσα από την ιστοσελίδα δημοσιεύσεων του Δελτίου Δικαστικών Δημοσιεύσεων του αποσπάσματος της κατασχετήριας έκθεσης, με επιμέλεια του δικαστικού επιμελητή, αλλαγές στον τρόπο των πλειστηριασμών.

Μεταξύ των σημαντικότερων αλλαγών στον Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας περιλαμβάνονται:

Ακατάσχετα. Καταργούνται κατηγορίες ακατάσχετων, με αποτέλεσμα να εξαιρούνται πλέον από την κατάσχεση τα πράγματα που είναι απολύτως απαραίτητα για τις στοιχειώδεις ανάγκες διαβίωσης του οφειλέτη και της οικογένειάς του, και προκειμένου για πρόσωπα που με την προσωπική τους εργασία αποκτούν όσα τους χρειάζονται για να ζήσουν, τα πράγματα, τα οποία είναι απαραίτητα για την εργασία τους. Ο ΚΕΔΕ ορίζει στο άρθρο 17 τα ακατάσχετα κινητά πράγματα.

Πολλαπλές κατασχέσεις. Υιοθετείται και στο δίκαιο της (κοινής) αναγκαστικής εκτέλεσης το σύστημα των πολλαπλών κατασχέσεων και ως εκ τούτου, σε αντίθεση με τις μέχρι σήμερα ισχύουσες ρυθμίσεις, επιτρέπεται η δυνατότητα επιβολής πολλαπλών κατασχέσεων επί του ιδίου πράγματος (βλ. παρ. 2 του άρθρου 958 και παρ. 5 του άρθρου 997 του ΚΠολΔ). Στον ΚΕΔΕ προβλέπεται ήδη το σύστημα των πολλαπλών κατασχέσεων τόσο για κινητά όσο και για ακίνητα.

Καλοκαιρινές... διακοπές. Μειώνεται το χρονικό διάστημα κατά το οποίο δεν μπορεί να διεξαχθεί πλειστηριασμός ή αναπλειστηριασμός, από 1 έως 31 Αυγούστου (αντί από 1 Αυγούστου έως 15 Σεπτεμβρίου όπως ίσχυε), εκτός αν πρόκειται για πράγματα που μπορεί να υποστούν φθορά, καθώς και όταν πρόκειται για πλειστηριασμό πλοίων ή αεροσκαφών.

Στην εμπορική τιμή. Τα κατασχεμένα ακίνητα πλέον εκτιμώνται με βάση την εμπορική αξία αυτών κατά τον χρόνο της κατάσχεσης, η οποία ορίζεται και ως τιμή πρώτης προσφοράς, με βάση τον Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας.

Πριν την εν λόγω τροποποίηση ίσχυε η κατ' εκτίμηση αξία από τον δικαστικό επιμελητή ή τον προσληφθέντα πραγματογνώμονα, η οποία δεν υπολειπόταν της αντικειμενικής αξίας όπου ίσχυε και ο προσδιορισμός της τιμής πρώτης προσφοράς γινόταν στα 2/3 της εκτιμηθείσας αξίας ή στην αντικειμενική αξία. Κατ' εφαρμογή της παραγράφου 12 των μεταβατικών διατάξεων του άρθρου ένατου του άρθρου 1 του ν. 4335/2015 εκδόθηκε το π.δ. 59/2016, με το οποίο καθορίστηκε ο τρόπος προσδιορισμού της εμπορικής αξίας του ακινήτου που κατάσχεται σύμφωνα με τον Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας καθώς και το αρμόδιο όργανο προσδιορισμού της αξίας αυτής.

Ο ΚΕΔΕ στη συγκεκριμένη περίπτωση ορίζει ότι εξαιρετικά με τις διατάξεις των παραγράφων 2 και 3 του άρθρου 36 και των παραγράφων 2, 3 και 6 του άρθρου 39 ορίζονται αντίστοιχα, ο προσδιορισμός της αξίας των ακινήτων κατ' εκτίμηση του κατασχόντα ή του πραγματογνώμονα εάν η εκτίμηση αυτών απαιτεί ειδικές γνώσεις και ο προσδιορισμός της τιμής πρώτης προσφοράς στο μισό της εκτιμηθείσας αξίας ή μέχρι και τα 4/5 αυτής ανάλογα με το ύψος οφειλής και κατά τα ειδικότερα οριζόμενα στις διατάξεις αυτές.

Ειδικότερα δε για τα ακίνητα που βρίσκονται σε περιοχή όπου ισχύει το σύστημα του αντικειμενικού προσδιορισμού της αξίας των ακινήτων για τον υπολογισμό του φόρου μεταβίβασης, η τιμή πρώτης προσφοράς, δεν μπορεί να υπολείπεται της αξίας αυτής, όπως ισχύει κατά τον χρόνο επιβολής της κατάσχεσης ή κατά τον χρόνο έκδοσης του προγράμματος πλειστηριασμού αντίστοιχα.

Χωρίς τραπεζικό απόρρητο. Στον Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, προστέθηκε παράγραφος με την οποία «το απόρρητο των κάθε μορφής καταθέσεων σε πιστωτικά ιδρύματα, καθώς και των άυλων μετοχών που καταχωρίζονται στο Σύστημα Άυλων Τίτλων (Σ.Α.Τ.) του Κεντρικού Αποθετηρίου Αξιών δεν ισχύει έναντι του δανειστή που έχει δικαίωμα κατάσχεσης της περιουσίας του δικαιούχου της κατάθεσης ή της μετοχής. Το απόρρητο αίρεται μόνο για τα χρηματικό ποσό που απαιτείται για την ικανοποίηση του δανειστή».

Με την αναφερόμενη ως άνω προσθήκη, εντάσσεται το περιεχόμενο της σχετικής ρύθμισης του άρθρου 24 του ν. 2915/2001 στον ΚΠολΔ, χωρίς όμως να καταργείται η διάταξη αυτή. Το ανωτέρω άρθρο 24 του ν. 2915/2001 ήδη εφαρμοζόταν και για τις κατασχέσεις στα χέρια πιστωτικών ιδρυμάτων στο πλαίσιο της διοικητικής εκτέλεσης, σε συνδυασμό με τις διατάξεις των άρθρων 30, 30Α και 30 Β του ΚΕΔΕ.

Οι τράπεζες άλλωστε ορίζεται ότι οφείλουν να ενημερώνουν για τα ακατάσχετα επιδόματα, βοηθήματα, μισθούς και συντάξεις (1.000 ευρώ) με βάση τα ισχύοντα όρια.