Στο... παρά πέντε γλιτώσαμε το μπλακ άουτ τον Γενάρη

Χάρη και στην "καλή μας τύχη" αποφεύχθηκε το μπλακ άουτ στο ηλεκτρικό σύστημα της χώρας τον Ιανουάριο.

Με αυτή τη φράση ο πρόεδρος της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας Νίκος Μπουλαξής θέλησε να αποδώσει τη σοβαρότητα του «προβλήματος ενεργειακής επάρκειας» που αντιμετώπισε η Ελλάδα πριν από περίπου δύο μήνες και το οποίο δεν ήταν απλά συγκυριακό: «Το πρόβλημα ενεργειακής επάρκειας το έχουμε μπροστά μας», σημείωσε χαρακτηριστικά.  

Ο κ. Μπουλαξής, ο οποίος σπανίως μιλάει και εμφανίζεται δημόσια, έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου για την ενεργειακή ασφάλεια κατά τη διάρκεια εκδήλωσης του ΙΕΝΕ με θέμα την «ασφάλεια του ενεργειακού συστήματος». Απαρίθμησε επτά λόγους για τους οποίους «φτάσαμε στα όρια της κόκκινης γραμμής», όπως είπε χαρακτηριστικά και παρουσίασε μέτρα καθώς «η ενεργειακή υποδομή της αγοράς δεν μπόρεσε να ανταποκριθεί στις όχι και τόσο εξωπραγματικές συνθήκες».

Παρόντες στην εκδήλωση του ΙΕΝΕ ήταν όλοι οι εκπρόσωποι της ενεργειακής κοινότητας, πλην του ΔΕΣΦΑ. Στην εκδήλωση, ΔΕΗ, ΑΔΜΗΕ, ΔΕΠΑ, στελέχη των ανεξάρτητων παραγωγών ρεύματος, των εμπόρων, του ΔΕΔΔΗΕ, της ΕΔΑ Αττικής κ.λπ. επιδίωξαν να αποτυπώσουν τα αίτια της κατάστασης στην οποία βρέθηκε η αγορά, μέσα από συζήτηση που συντόνισε ο καθηγητής Παντελής Κάπρος.

Το εντυπωσιακό στοιχείο όπως αποκαλύφθηκε από τις τοποθετήσεις των εμπλεκομένων στην αγορά ήταν πως οι αρμόδιοι διαχειριστές δεν είχαν αντιληφθεί τη σοβαρότητα της κατάστασης, η οποία άρχισε να φαίνεται από τον περασμένο Σεπτέμβριο. Όταν ένα ντόμινο αρνητικών εξελίξεων άρχισε να ξεκινά από τον περιορισμό της παραγωγής ρεύματος των πυρηνικών εργοστασίων της Γαλλίας και συνεχίστηκε συμπαρασύροντας, σε συνδυασμό και με την επιδείνωση των καιρικών συνθηκών, τα ενεργειακά συστήματα της Κεντρικής και Νοτιοανατολικής Ευρώπης.

Επτά αιτίες

Ο πρόεδρος της ΡΑΕ, αφού διευκρίνισε ότι «τα αίτια διερευνώνται από την Αρχή, για την απόδοση ευθυνών αλλά και για τον ανασχεδιασμό της αγοράς», περιέγραψε τους λόγους:

1. Η αδυναμία κάλυψης της ζήτησης φυσικού αερίου δεν κάλυψε τις ανάγκες ηλεκτροπαραγωγής. Το φυσικό αέριο αποδείχθηκε πυλώνας για το σύστημα ηλεκτροδότησης.

2. Το σημερινό μοντέλο της αγοράς φυσικού αερίου αποδείχθηκε ανεπαρκές, με το πρόβλημα επάρκειας του καυσίμου. Δεν έγινε έγκαιρος εφοδιασμός της Ρεβυθούσας, η οποία κάλυπτε σε ημερήσια βάση το 50% των αναγκών. Πολλά αφέθηκαν στις διμερείς συμβάσεις και στη βούληση των «παικτών».

Η ζημιά του εισαγωγέα αερίου μετακυλίσθηκε στους πελάτες. Οι μεγάλοι πελάτες φυσικού αερίου δεν αναζήτησαν εναλλακτικές λύσεις, ενώ υπήρχε αδυναμία ελέγχου των ρυθμών κατανάλωσης. «Όλη η χώρα ανέμενε μέρα με τη μέρα ένα πλοίο με φορτίο LNG από το Αλγέρι», σημείωσε χαρακτηριστικά ο κ. Μπουλαξής και συνέχισε: «Οι υποδομές αερίου κρίνονται ανεπαρκείς για να αντιμετωπίσουν την αιχμιακή ζήτηση καθώς και τα σημεία εισόδου έφτασαν στα τεχνικά τους όρια». Το Σιδηρόκαστρο είχε ημερησίως εισαγωγές ποσοτήτων 108.000 MWh, η Ρεβυθούσα 150.000 MWh και ο Έβρος από την Τουρκία 26.000 MWh για να καλυφθεί ζήτηση 270.000 - 280.000 MWh. Η τρίτη δεξαμενή της Ρεβυθούσας δεν θα είναι έτοιμη πριν το τέλος του 2017, ενώ ο αγωγός TAP πριν το 2020.

3. Η έξοδος από το σύστημα λιγνιτικών μονάδων παραγωγής ρεύματος. Ο πρόεδρος της ΡΑΕ διερωτήθηκε: «Ήταν ατυχής ο προγραμματισμός συντήρησης μονάδων σε τέτοια περίοδο;».

4. Οι ΑΠΕ δεν απέδωσαν λόγω των καιρικών συνθηκών. Η δημιουργία αποθηκευτικών μονάδων θα μπορούσε να συμβάλει.

5. Η εναλλακτική τροφοδοσία των μονάδων παραγωγής ρεύματος από φυσικό αέριο αποδείχτηκε κατώτερη του μετρίου. Σύμφωνα με τον πρόεδρο της ΡΑΕ, οι μονάδες πρέπει να έχουν αυτονομία πέντε ημερών: Είτε με τη χρήση ντίζελ είτε με τη δυνατότητα αποθήκευσης φυσικού αερίου (Ρεβυθούσα). Σύμφωνα με τον ίδιο, δεν είχε προβλεφθεί η υποχρέωση αποζημίωσης για τις εναλλακτικές χρήσεις, κάτι που καθορίστηκε στη συνέχεια από το τέλος εφοδιασμού και την επιβάρυνση των προμηθευτών ρεύματος.

Ο κ. Μπουλαξής είπε ότι υπήρξε ομάδα μονάδων φυσικού αερίου που υποστήριξε ότι είχε ζητήσει αποθηκευτικό χώρο στη Ρεβυθούσα, αλλά ο ΔΕΣΦΑ δεν έδωσε, και μία ομάδα που είχε κάνει πρόβλεψη για ντίζελ.

6. Η λειτουργία της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας δεν αντανακλά το πρόσθετο κόστος φυσικού αερίου στις τιμές ρεύματος. Επιπρόσθετα, τον Ιανουάριο οι τιμές ανέβηκαν καθώς επηρεάστηκαν από τα υδροηλεκτρικά, λόγω της μείωσης της στάθμης του ταμιευτήρα.Έχουν καταγγελθεί επίσημα κι ανεπίσημα κι άλλες πρακτικές, οι οποίες διερευνώνται.

7. Συνέβαλαν τα μέτρα της διακοψιμότητας του φυσικού αερίου και του ηλεκτρισμού; διερωτήθηκε ο πρόεδρος της ΡΑΕ, τονίζοντας ότι τα λιγνιτωρυχεία εξαιρέθηκαν από αυτά τα μέτρα.

Μέτρα

Ο κ. Μπουλαξής ανήγγειλε σειρά μέτρων όπως:

1. Η λειτουργία ανταγωνιστικών αγορών ηλεκτρικής ενέργειας «ενδοημερήσια», «αγορά εξισορρόπησης» κ.λπ. Οι Κώδικες θα είναι φέτος έτοιμοι και το 2018 θα λειτουργήσουν.

2. Εισαγωγή διμερών προθεσμιακών συμβάσεων, με περιορισμούς για τη ΔΕΗ.

3. Οδικός χάρτης για τη δημιουργία target model και στο φυσικό αέριο.

4. Προώθηση υποδομών όπως τρίτη δεξαμενή Ρεβυθούσας, αγωγοί TAPκαι IGB, υπόγεια αποθήκη Καβάλας, σταθμός υγροποιημένου αερίου στην Αλεξανδρούπολη.

5. Υποχρεωτική χρήση εναλλακτικού καυσίμου και για τις μονάδες εκείνες που δεν υπάρχει πρόβλεψη στις άδειές τους.

6. Ενοικίαση πλοίου στη Ρεβυθούσα.

Παράγοντες αγοράς

Στην προβληματική λειτουργία της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, του ΗΕΠ απέδωσαν οι περισσότεροι εκπρόσωποι των ιδιωτικών εταιριών την ενεργειακή κρίση καθώς και στον μη έγκαιρο προγραμματισμό. Όπως υποστήριξαν οι Οριακές Τιμές του Συστήματος ήταν χαμηλές και δεν σηματοδοτούσαν την κρίση, με αποτέλεσμα να αγοράζεται ενέργεια στα 50 ευρώ ανά MWh και να πωλείτο, όπως είπε χαρακτηριστικά ο εκπρόσωπος του ΕΣΕΠΗΕ (έμποροι και προμηθευτές ρεύματος) Κωνσταντίνος Αθανασιάδης, στη Βουλγαρία που είχε τιμή 120 ευρώ ανά  MWh και στην Ουγγαρία με 150 ευρώ ανά MWh.

Ο γενικός διευθυντής της ΗΡΩΝ Θερμοηλεκτρική Δημήτρης Γεωργαντώνης έκανε λόγο για χειραγώγηση των τιμών προς τα κάτω, με αποτέλεσμα να ευνοούνται οι εξαγωγές. Από την πλευρά του, o Διαχειριστής Ενέργειας της Protergia Γιάννης Γιαννακόπουλος απέδωσε το πρόβλημα στις λιγότερες κατά 700.000 MWh εισαγωγές ρεύματος που είχε ανάγκη το σύστημα, ενώ υποστήριξε ότι οι συνθήκες ζήτησης δεν ήταν πρωτόγνωρες.

Άποψη με την οποία δεν συμφώνησε ο διευθυντής Διαχείρισης Ενέργειας της ΔΕΗ Ανδρέας Μηταφίδης, ο οποίος επιπλέον σημείωσε ότι η εταιρία πλήρωσε το ντίζελ τις ημέρες του Ιανουαρίου με 35 εκατ. ευρώ.