Τα πέντε μηνύματα του ΔΝΤ για τις ελληνικές τράπεζες

Τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια θα πρέπει να μειωθούν γρήγορα και ουσιαστικά για επιτραπεί η χρηματοδότηση και η ανάπτυξη της οικονομίας, τονίζει το ΔΝΤ στην έκθεσή του για την ελληνική οικονομία (άρθρο 4).

Αυτό απαιτεί οι προσπάθειες να ενταθούν και να εφαρμοστεί πλήρως το νομικό πλαίσιο των αναδιαρθρώσεων χρέους και να ενισχυθούν τα εποπτικά εργαλεία. Ταυτόχρονα, η διακυβέρνηση των τραπεζών πρέπει να ενισχυθεί περαιτέρω και να εξαλειφθούν το συντομότερο δυνατόν οι έλεγχοι κεφαλαίων, χωρίς ωστόσο να διαταραχθεί η χρηματοπιστωτική σταθερότητα.

Αξιοσημείωτο είναι ότι το ΔΝΤ διατηρεί την παραδοχή που εισήγαγε το Μάιο στο βασικό του σενάριο για την ανάλυση χρέους ότι θα πρέπει να υπάρχει ένα κεφαλαιακό μαξιλάρι ασφαλείας της τάξεως των 10 δισ. ευρώ ή 5,5% του ΑΕΠ του 2016 για τις ελληνικές τράπεζες για την κάλυψη πιθανών αναγκών υποστήριξης, δεδομένων των κινδύνων στην ποιότητα του ενεργητικού και της χαμηλής προοπτικής της κερδοφορίας.

Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι, παρά τις διαδοχικές ανακεφαλαιοποιήσεις, συνολικά 43 δισ. ευρώ ή το 25% περίπου του χρέους ως προς ΑΕΠ από το 2010, οι ισολογισμοί των τραπεζών παραμένουν ευάλωτοι από το υψηλό επίπεδο των μη εξυπηρετούμενων δανείων και του γεγονότος ότι το ήμισυ του κεφαλαίου των τραπεζών που αποτελείται από αναβαλλόμενες φορολογικές απαιτήσεις.

Τα βασικά σημεία του ΔΝΤ για τον τραπεζικό κλάδο:

Το νομικό πλαίσιο για την αναδιάρθρωση του χρέους: Ζητούμενο είναι μια αποτελεσματική διαδικασία διαπραγμάτευσης της αναδιάρθρωσης των δανείων και την αποκατάσταση της κουλτούρας πληρωμών.
Για το σκοπό αυτό, οι αρχές θα πρέπει να διασφαλίσουν ότι οι πρόσφατα θεσμοθετημένες αποφάσεις θα πρέπει να τεθούν σε πλήρη λειτουργία, συμπεριλαμβανομένης της ίδρυσης του επαγγέλματος συνδίκου πτώχευσης και τη διευκόλυνση των πλειστηριασμών.

Λαμβάνοντας υπόψη τις αδυναμίες του δικαστικού συστήματος, το πτωχευτικό δίκαιο είναι πιθανόν ανεπαρκές για την αντιμετώπιση του προβλήματος της μαζικής υπερχρέωσης που αντιμετωπίζει η Ελλάδα. Οι αρχές πρέπει συνεπώς αναδιοργανώσουν το πλαίσιο διευθέτησης εκτός δικαστηρίου (σ.σ. εξωδικαστικός συμβιβασμός) που θα επιτρέψει την αναδιάρθρωση του χρέους. «Γενικές λύσεις» για όλους τους τομείς θα πρέπει να αποφευχθούν καθώς ενθαρρύνουν τον ηθικό κίνδυνο και δεν παρέχουν αποτελεσματικές και διαρκείς λύσεις που να αποκαθιστούν τη βιωσιμότητα του δανειολήπτη.

Το εποπτικό πλαίσιο των NPLs: Ακόμα και αν τα προαναφερθέντα νομικά εργαλεία είναι πλήρως διαθέσιμα, οι τράπεζες θα χρειάζονται κίνητρα για να κάνουν πλήρη χρήση τους. Η Τράπεζα της Ελλάδα, μαζί με τον Ενιαίο Εποπτικό Μηχανισμό (SSM) θα πρέπει να καταστήσουν πλήρως λειτουργικό ένα πλαίσιο για τον καθορισμό των στόχων των μη εξυπηρετούμενων δανείων και να παρακολουθούν τις στρατηγικές και τις επιδόσεις των τραπεζών έναντι αυτών των στόχων, παρόμοια με ότι έγινε στην Ιρλανδία και την Κύπρο. 24 τρέχουσες στρατηγικές των τραπεζών συνεπάγεται μείωση της

Η οπισθοβαρής μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων που προβλέπεται δεν φαίνεται συνεπής με τις φιλόδοξες εκτιμήσεις για τις επενδύσεις και την ανάπτυξη, οι οποίες απαιτούν πιο ταχεία μείωση. Η ΤτΕ μαζί με τον SSM θα πρέπει να επανεξετάσει τις στρατηγικές και τους στόχους των τραπεζών και να διασφαλίσουν ότι είναι αξιόπιστες και αρκετά φιλόδοξες. Οι στρατηγικές αυτές θα πρέπει να επικεντρώνονται σε μέτρα βιώσιμης αναδιάρθρωσης αντί των βραχυπρόθεσμων μέτρων που είναι ο κανόνας μέχρι τώρα προκειμένου να ενισχυθεί η για λειτουργική ικανότητα των τραπεζών να αντιμετωπίσουν τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια αποφασιστικά.

Κεφαλαιοποίηση: Η έκταση του προβλήματος των μη εξυπηρετούμενων δανείων σε συνδυασμό με την αβεβαιότητα όσον αφορά την αποτελεσματικότητα του νομικού πλαισίου δείχνει εκ των προτέρων ότι τα μέτρα για τη μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων κατά πάσα πιθανότητα θα είναι δαπανηρά από άποψη κεφαλαίων. Η πρόσφατη απελευθέρωση της πώλησης των μη εξυπηρετούμενων δανείων θα παρέχει μια πρώτη δοκιμή της αγοράς στο θέμα αυτό (σ.σ. δεν έχουν γίνει ακόμα πωλήσεις δανείων ώστε να υπάρχει ένδειξη για τις τιμές πώλησης). Οι αρχές θα πρέπει να διασφαλίσουν ότι τα κεφάλαια παραμένουν κατάλληλα μεσοπρόθεσμα για να διευκολυνθεί η ταχεία μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων.

Μεσοπρόθεσμα, οι πολιτικές θα πρέπει να επικεντρωθούν στην παροχή πιστώσεων προς την οικονομία. Οι αρχές θα πρέπει να αναπτύξουν πολιτικές που να διοχετευθούν τις καταθέσεις σε πιο παραγωγικές χρήσεις.
Η διακυβέρνηση πρέπει επίσης να ενισχυθεί: Οι αποφάσεις δανειοδότησης και αναδιάρθρωσης θα πρέπει να λαμβάνονται σύμφωνα με τις εμπορικές αρχές, χωρίς αδικαιολόγητες πολιτικές παρεμβάσεις. Αυτό είναι το κλειδί για την μακροχρόνια βιωσιμότητα του τραπεζικού τομέα και η επιτυχία της οικονομικής ανάκαμψης.

Οι αρχές θα πρέπει, επομένως, να εφαρμόσουν τα σχέδιά τους για την πλήρη ανασύσταση των συμβούλιων των τραπεζών με βάση τα αναθεωρημένα κριτήρια επιλεξιμότητας σύμφωνα με συνετές εσωτερικές πρακτικές. Θα πρέπει να ξεριζωθούν οι συνδέσεις μεταξύ των τραπεζών, πολιτικών και ισχυρών συμφερόντων. Μεσοπρόθεσμα, οι αρχές θα πρέπει επίσης να αποεπενδύσουν τα μερίδια τους στις τράπεζες σε έγκριτα διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα για να λάβουν τα πλεονεκτήματα της διεθνούς τραπεζικής τεχνογνωσία και την ελαχιστοποίηση των ενδεχόμενων υποχρεώσεων του κράτους.

Τα capital controls

Οι έλεγχοι κεφαλαίων θα πρέπει να εξαλειφθούν το συντομότερο δυνατόν αλλά με συνετό τρόπο, διατηρώντας παράλληλα τη οικονομική σταθερότητα. Οι αρχές θα πρέπει να στοχεύουν στην πλήρη εξάλειψή τους λαμβάνοντας υπόψη την εμπιστοσύνη, τη συνέχεια στην επιστροφή των καταθέσεων και την ομαλοποίηση των συνθηκών χρηματοδότησης αλλά και την πρόοδο στην κατεύθυνση επίλυσης των NPLs. Για να διαφυλαχθεί η χρηματοπιστωτική σταθερότητα, η Τράπεζα της Ελλάδα, με την υποστήριξη της ΕΚΤ, πρέπει να διασφαλίσει την τραπεζική ρευστότητα για να αντιμετωπίσουν την πιθανότητα αυξημένης εκροών, συμπεριλαμβανομένης και της πιο αργής επιστροφής του ELA.

To… συμπέρασμα

Οι Ελληνικές αρχές σε γενικές γραμμές συμφώνησαν με τις παραπάνω προτεραιότητες, αν και υπήρξαν ανησυχίες ότι η μεταρρύθμιση της τραπεζικής διακυβέρνησης «πηγαίνει πολύ μακριά». Συμφώνησαν με την ανάγκη για την αντιμετώπιση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, αλλά θεώρησαν ότι μια πιο σταδιακή μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων θα είναι περισσότερο εφικτή και σκόπιμη.

Παρέμειναν δεσμευμένοι για την περαιτέρω βελτίωση του νομικού πλαισίου της αναδιάρθρωση του χρέους και την ενίσχυση της εποπτείας των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Ωστόσο, οι αρχές θεώρησαν ότι οι γενικές λύσεις (και όχι οι προσαρμοσμένες –tailor made-) μπορεί να ταιριάζουν καλύτερα με το μεγάλο αριθμό των μικρών οφειλετών, δεδομένων των περιορισμών. Όσον αφορά τη διακυβέρνηση, θεωρούν το ισχύον πλαίσιο για την επιλογή των μελών των τραπεζικών συμβουλίων υπερβολικά περιοριστικό.

Οι αρχές συμφώνησαν ότι ένας χάρτης πορείας θα είναι χρήσιμος για την καθοδήγηση προς την απελευθέρωση των ελέγχων κεφαλαίων και στη βάση αυτή έχουν ζητήσει την έγκριση απόσυρσης στους προσωρινούς συναλλαγματικούς περιορισμούς, τις οποίες προτίθενται να αφαιρέσουν το συντομότερο και μόλις οι συνθήκες το επιτρέψουν.