Τέσσερις συν μία ανατροπές στο ασφαλιστικό

Μία ακόμη χρονιά, το 2017, χαρακτηρίζεται από τους ειδικούς έτος ασφαλιστικού, καθώς οι πρόσφατες αλλά και παλαιότερες μεταρρυθμίσεις οδηγούν από την αρχή κιόλας της νέας χρονιάς σε τέσσερις ανατροπές και μία... μπαλαντέρ, που αφορούν εκατομμύρια ασφαλισμένους και συνταξιούχους.

Στη λήξη του 2016, υπήρξαν τα πρώτα «θύματα», καθώς το ΕΚΑΣ μειώθηκε κατά 50% στο σύνολο των περίπου 250.000 χαμηλοσυνταξιούχων δικαιούχων του, με τις πληρωμές των συντάξεων Ιανουαρίου, που έγιναν λίγο πριν από τα Χριστούγεννα.

Με την έλευση της χρονιάς αυξήθηκαν τα θεσμοθετημένα ειδικά όρια ηλικίας σε περίπου 150.000 ασφαλισμένους, που θα παραμείνουν στην αγορά εργασίας από 3 έως και 21 μήνες επιπλέον. Άλλοι σχεδόν 2 εκατομμύρια ασφαλισμένοι, δημόσιοι υπάλληλοι, ελεύθεροι επαγγελματίες, αυτοαπασχολούμενοι και αγρότες αναμένεται να υποστούν σημαντική μείωση του εισοδήματός τους από την αύξηση των εισφορών, με τις ανατροπές να θίγουν κυρίως δημόσιους υπαλλήλους με πτυχίο, ελεύθερους επαγγελματίες και αυτοαπασχολούμενους με εισοδήματα άνω των 20.000-22.000 ευρώ και αγρότες.

Παράλληλα, περίπου 70.000 νέοι συνταξιούχοι που κατέθεσαν την αίτηση συνταξιοδότησης μετά τις 12 Μαΐου 2016 και εκτιμάται ότι εντός του 2017 θα λάβουν για πρώτη φορά τη σύνταξή τους, θα τη δουν μειωμένη κατά 10% έως 30% σε σχέση με το παλαιό καθεστώς, καθώς θα υπολογιστούν με βάση τα νέα μειωμένα ποσοστά αναπλήρωσης και σύμφωνα με το σύνολο των εισοδημάτων από το 2002 και μετά.

Ανατροπή-μπαλαντέρ, οι ειδικοί της κοινωνικής ασφάλισης χαρακτηρίζουν τις μειώσεις στις ήδη καταβαλλόμενες συντάξεις, εάν περάσει η θέση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου για κατάργηση της προσωπικής διαφοράς.

Περίπου 1,2 εκατ. από τα συνολικά 2,3 εκατ. ήδη καταβαλλόμενες συντάξεις, που θα πρέπει να επανυπολογισθούν έως τον Σεπτέμβριο του 2017 και για τις οποίες η «προσωπική διαφορά» αναμένεται θετική, θα βρεθούν αντιμέτωπες με το φάσμα των περικοπών.

Σύμφωνα με τους υπολογισμούς και παρά τις περί του αντιθέτου κυβερνητικές διαβεβαιώσεις, εάν η προσωπική διαφορά κοπεί, οι συγκεκριμένοι συνταξιούχοι θα χάσουν από 10% έως και 40%, ήτοι έως και 400 ευρώ τον μήνα.

Το ΕΚΑΣ

Μειωμένο κατά 50% ήταν στις 22 Δεκεμβρίου, όταν και πληρώθηκε ο Ιανουάριος, το ΕΚΑΣ σε περίπου 250.000 χαμηλοσυνταξιούχους, που λαμβάνουν έως 601,33 ευρώ το μήνα. Τα νέα ποσά του επιδόματος ξεκινούν από 28,8 ευρώ και φθάνουν τα 115 ευρώ τον μήνα.

Τα νέα όρια ηλικίας

Συνταξιοδότηση από την ηλικία των 57 ετών και 8 μηνών προβλέπει για το 2017 ο τελευταίος νόμος για τις προϋποθέσεις συνταξιοδότησης, που έκλεισε σταδιακά έως το 2022 όλες τις πόρτες εξόδου πριν από τη συμπλήρωση των 67 ή των 62 αλλά με παράλληλη ασφάλιση 40 ετών.

Τα νέα όρια ηλικίας θίγουν ασφαλισμένους στο ΙΚΑ, τα ειδικά ταμεία των ΔΕΚΟ και των Τραπεζών, το Δημόσιο αλλά και τον ΟΑΕΕ. Οι μεγαλύτεροι χαμένοι από τις αλλαγές και το 2017 είναι οι μητέρες με ανήλικο τέκνο, καθώς και οι ασφαλισμένοι στο δημόσιο με 25ετία, στα ταμεία των ΔΕΚΟ και των τραπεζών, αλλά και οι μισθωτοί και ελεύθεροι επαγγελματίες που θεμελίωναν δικαίωμα συνταξιοδότησης με 35ετία.

Οι εισφορές

Από 1/1/2017 οι δημόσιοι υπάλληλοι θα συνεχίσουν να καταβάλλουν εισφορά 6,67% όπως όλοι οι μισθωτοί, αλλά οι κρατήσεις θα γίνονται πλέον επί των αποδοχών που λαμβάνουν σήμερα και όχι επί των αποδοχών του Οκτωβρίου 2011 όπως ίσχυε.

Στα θύματα του νέου τρόπου υπολογισμού των εισφορών συγκαταλέγονται οι υπάλληλοι Πανεπιστημιακής και Τεχνολογικής Εκπαίδευσης, με αρκετά χρόνια υπηρεσίας, οι οποίοι εκτιμάται ότι θα δουν μειώσεις έως 20 ευρώ τον μήνα στις καθαρές τους αποδοχές. Νέο τοπίο διαμορφώνεται και για τις εισφορές εκατοντάδων χιλιάδων ελεύθερων επαγγελματιών και αυτοαπασχολούμενων.

Σύμφωνα με ειδικούς της κοινωνικής ασφάλισης, οι ελεύθεροι επαγγελματίες-έμποροι με δραστηριότητα πάνω από 15 χρόνια που ασφαλίζονταν σε υψηλές κατηγορίες θα υποστούν σημαντική μείωση του εισοδήματός τους, εφόσον αυτό αγγίζει ή και ξεπερνά τις 25.000 ευρώ. Αντίθετα, οι ασφαλισμένοι ΟΑΕΕ με δραστηριότητα κάτω από 15 χρόνια θα πληρώσουν υψηλότερες εισφορές. αν δηλώνουν εισοδήματα πάνω από 15.000 ευρώ.

Οι αυτοαπασχολούμενοι επιστήμονες (γιατροί, δικηγόροι, μηχανικοί) ωφελούνται μέχρι και 31/12/2020 αν έχουν εισόδημα μέχρι 25.000 ευρώ, λόγω των εκπτώσεων που προβλέπει ο νόμος. Σημαντικές επιβαρύνσεις θα έχουν και το 2017 (ξεκίνησαν από το 2016) οι αγρότες.

Οι νέες συντάξεις

«Ταβάνι» στα 1.200 ευρώ σύνταξη βάζει, σύμφωνα με τους ειδικούς, ο νέος τρόπος υπολογισμού των συντάξεων, όπως ξεκαθαρίστηκε και με τις πρόσφατες εγκυκλίους του υπουργείου Εργασίας.

Ελεύθεροι επαγγελματίες και αυτοαπασχολούμενοι που όλα τα προηγούμενα έτη ασφάλισης κατέβαλαν σχετικά χαμηλές εισφορές, οι οποίες υπολογίζονταν επί τεκμαρτών εισοδημάτων, καθώς και μισθωτοί με υψηλές αποδοχές και πολλά χρόνια ασφάλισης, θα είναι οι «χαμένοι» του νέου ασφαλιστικού. Αναλυτικότερα, στους μεγάλους χαμένους μισθωτούς του ιδιωτικού τομέα συγκαταλέγονται όσοι θεμελιώνουν συνταξιοδοτικό δικαίωμα με 35 και πλέον έτη, όσοι έχουν συντάξιμες αποδοχές 1.100 ευρώ και άνω, μητέρες με βαρέα καθώς καταργούνται τα κατώτατα όρια και προβλέπεται σημαντικά μειωμένη εθνική σύνταξη, καθώς και όσοι εξαγοράζουν πλασματικά έτη.

Αντίστοιχα, στους χαμένους μισθωτούς του δημοσίου θα βρεθούν όσοι συνταξιοδοτηθούν με περισσότερα από 25 έτη ασφάλισης, οι υπάλληλοι Πανεπιστημιακής και Τεχνολογικής Εκπαίδευσης των οποίων οι αποδοχές είναι υψηλότερες προς το τέλος της υπαλληλικής τους σταδιοδρομίας, οι ένστολοι και όσοι εξαγοράζουν πλασματικά έτη ασφάλισης.

Δικηγόροι, γιατροί, έμποροι και αυτοκινητιστές ασφαλισμένοι σε ΕΤΑΑ και ΟΑΕΕ είναι οι μεγάλοι χαμένοι του νέου τρόπου υπολογισμού των συντάξεων, καθώς όπως ξεκαθαρίζεται από τις εγκυκλίους, οι συντάξιμες αποδοχές τους θα υπολογιστούν μέσω θεωρητικών αποδοχών που θα είναι πολύ χαμηλές.

Μπαλαντέρ η «προσωπική διαφορά»

Από 6% έως 8% θα είναι η προσωπική διαφορά που θα διαπιστωθεί μεταξύ των “παλαιών” και των “νέων” συντάξεων για όσους λαμβάνουν τα κατώτατα όρια του ΙΚΑ (443,77 ευρώ αντί 486,84 ευρώ με 15 έτη ασφάλισης), ή προέρχονται από «μη ευγενή» ταμεία (830 ευρώ έναντι 885 ευρώ από το ΤΑΕ με 36 χρόνια), ενώ μηδενικές αναμένεται να είναι οι αποκλίσεις στους αυτοκινητιστές (810 ευρώ έναντι 815 ευρώ από το ΤΣΑ με 33 χρόνια ασφάλισης).

Έως και 22% αναμένεται να φτάσει η «προσωπική διαφορά» κατά μέσο όρο για τους ασφαλισμένους στο ΙΚΑ και το Δημόσιο με πολλά έτη ασφάλισης έως και 40 χρόνια και υψηλές αποδοχές.

Τέλος, από 30% έως και 40% εκτιμάται η προσωπική διαφορά για όσους έχουν συνταξιοδοτηθεί ή συνταξιοδοτούνται από το Δημόσιο με λιγότερα από 34 χρόνια ασφάλισης ή από το πρώην ΤΕΒΕ.