Τι αλλάζει στις συντάξεις χηρείας

Ηλικιακό όριο στον επιζώντα σύζυγο, μικρότερο ποσό σύνταξης και ακόμη πιο αυστηρές προϋποθέσεις στις περιπτώσεις διαζυγίου, προβλέπονται για τις συντάξεις χηρείας, σύμφωνα με το νέο τοπίο που διαμορφώνεται με την εγκύκλιο του υπουργείου Εργασίας. Οι αλλαγές αφορούν όλες τις παροχές προς συζύγους και ανήλικα τέκνα, για θανάτους που επήλθαν από τις 13 Μαΐου 2016 και εφεξής καθώς διαμορφώνονται ενιαίοι όροι για όλους, ακόμη και για τους αγρότες ασφαλισμένους στον ΟΓΑ.

Αναλυτικά, βάσει νόμου και σύμφωνα με την εγκύκλιο, εάν ο επιζών σύζυγος είναι 55 τη στιγμή του θανάτου παίρνει δια βίου τη σύνταξη, ενώ αν είναι μικρότερος, την παίρνει καταρχήν για 3 χρόνια. Μετά την 3ετία εξετάζεται αν ο χήρος ή η χήρα συμπλήρωσε τα 55 κι αν αυτό συμβαίνει, παίρνει ξανά δια βίου τη σύνταξη στα 67. Μάλιστα, η εγκύκλιος ξεκαθαρίζει ότι εάν ο επιζών σύζυγος έχει ανήλικα τέκνα, ή αν τα τέκνα του είναι έως 24 ετών και σπουδάζουν, θα λάβει εκ νέου τη σύνταξη στα 67 ακόμη κι αν δεν συμπληρώνει μετά την 3ετία τα 55, υπό την προϋπόθεση ότι θα τα συμπληρώσει όταν τα παιδιά γίνουν 18 ή 24, εφόσον σπουδάζουν.

Βέβαια, η σύνταξη χηρείας θα αντιστοιχεί στο 50% της σύνταξης του θανόντος, και όχι το 70% που προβλέπεται για παλαιές συντάξεις χηρείας, οι οποίες καταβάλλονταν πριν από την ψήφιση του νόμου Κατρούγκαλου. Προσοχή όμως, σύμφωνα με την εγκύκλιο που υπογράφει ο αρμόδιους υφυπουργός Τάσος Πετρόπουλος, οι συντάξεις χηρείας για θανάτους που συντελούνται από τις 13 Μαΐου 2016 και μετά θεωρούνται «νέες» συντάξεις και υπολογίζονται με βάση το νέο τρόπο (εθνική και ανταποδοτική, χωρίς προσωπική διαφορά).

Συνεπώς, σε περιπτώσεις ήδη συνταξιούχων οι οποίοι πεθαίνουν μετά τις 13/5/2016, ο επιζών σύζυγος, εφόσον πληροί τις ηλικιακές προϋποθέσεις, θα λάβει όχι το 50% της σύνταξης του θανόντος αλλά το 50% της σύνταξης που θα υπολογιστεί με βάση τα νέα ποσοστά αναπλήρωσης και το σύνολο των αποδοχών για τις οποίες έχουν καταβληθεί εισφορές.

Έτσι, για παράδειγμα, ασφαλισμένος με 40ετία αποβιώνει στις 13/5/2016, καταλείποντας επιζώσα σύζυγο 49 ετών με παιδί 8 ετών. Η χήρα θα λάβει τη σύνταξη θανάτου την πρώτη τριετία και δεδομένου ότι έχει ανήλικο, θα εξακολουθήσει να τη λαμβάνει για όσο χρόνο υφίσταται η ανηλικότητα (ή μέχρι τα 24, εφόσον το παιδί σπουδάζει). Μετά θα διακοπεί η σύνταξη, δεδομένου όμως ότι ως την ενηλικίωση του παιδιού η σύζυγος συμπληρώνει τα 55, η σύνταξη θα της επαναχορηγηθεί στα 67.

Αναλυτικά, ο επιζών σύζυγος λαμβάνει το 50% και κάθε παιδί το 25%. Το συνολικό ποσό δεν μπορεί να υπερβαίνει το ποσό της σύνταξης που ελάμβανε ο θανών. Αν η/ο χήρα/χήρος αναλάβουν εργασία, προβλέπεται μείωση κατά 50% του μεριδίου του, με το ποσό να επιμερίζεται στα παιδιά.

Βασική προϋπόθεση είναι επίσης ο θάνατος του ασφαλισμένου ή συνταξιούχου να έχει επέλθει μετά την πάροδο 5 ετών από την τέλεση του γάμου.

Μάλιστα, διευκρινίζεται ότι σύνταξη λόγω θανάτου δικαιούται και ο διαζευγμένος σύζυγος, αλλά με πολύ αυστηρότερες προϋποθέσεις.

Μεταξύ άλλων, προβλέπονται ως πρόσθετες προϋποθέσεις, αθροιστικά, οι εξής:

- Ο πρώην σύζυγος κατά τη στιγμή του θανάτου να κατέβαλλε ή να υποχρεούτο να καταβάλλει στον διαζευγμένο σύζυγο διατροφή που είχε καθοριστεί με δικαστική απόφαση ή με σύμβαση.

- Να είχαν συμπληρωθεί 10 χρόνια έγγαμου βίου, μέχρι τη λύση του γάμου, με αμετάκλητη δικαστική απόφαση.

- Το διαζύγιο να μην οφείλεται σε ισχυρό κλονισμό της έγγαμης συμβίωσης με υπαιτιότητα του αιτούντος τη σύνταξη.

- Το μέσο μηνιαίο ατομικό φορολογητέο εισόδημα του διαζευγμένου συζύγου να μην υπερβαίνει το διπλάσιο του Επιδόματος Αλληλεγγύης Ανασφάλιστων Υπερηλίκων, ήτοι τα 720 ευρώ και

- Να μην έχει τελεστεί άλλος γάμος, ή να έχει συναφθεί σύμφωνο συμβίωσης.

Τα παιδιά δικαιούνται σύνταξης εφόσον είναι ανήλικα ή σπουδάζουν (μέχρι 24 ετών). Στον αντίποδα, το δικαίωμα συνταξιοδότησης ενήλικων άγαμων θυγατέρων καταργείται για τις νέες συντάξεις χηρείας.
Δια βίου σύνταξη θανάτου παίρνουν τα παιδιά μόνο αν είναι ανίκανα προς κάθε βιοποριστική εργασία. Η ανικανότητα εξετάζεται τη στιγμή του θανάτου ενώ αν επέλθει μεταγενέστερα, δεν δημιουργεί δικαίωμα σύνταξης.

Παράδειγμα

Άνδρας έγγαμος, χωρίς παιδιά, με 35 έτη ασφάλισης συνταξιοδοτήθηκε με πλήρη σύνταξη λόγω γήρατος από το ΙΚΑ την 1/2/2011 με σύνταξη 1.000 ευρώ και πεθαίνει την 20/9/2019. Μετά την αναπροσαρμογή, η σύνταξή του θα είναι: εθνική σύνταξη €384 και ανταποδοτική (βάσει συντάξιμων αποδοχών, χρόνου ασφάλισης και ποσοστού αναπλήρωσης) €516. Η σύνταξη μετά την αναπροσαρμογή είναι €900. Η επιζώσα σύζυγος θα λάβει €450.

* Δείτε όλη την εγκύκλιο στη στήλη Συνοδευτικό Υλικό.