Τι φέρνει το επικαιροποιημένο μνημόνιο

Διαβάζοντας τον προϋπολογισμό του 2017, θα μπορούσε να θεωρήσει κανείς ότι τα μέτρα τελείωσαν. Το υπουργείο Οικονομικών εκτιμά ότι φέτος το πρωτογενές πλεόνασμα θα κλείσει στο 1,09% του ΑΕΠ, με υπέρβαση της τάξεως του 1 δισ. ευρώ σε σχέση με τον στόχο του Μνημονίου και σημειώνει ότι «λόγω της υπέρβασης του στόχου θα εξεταστεί άμεσα η δυνατότητα εφάπαξ διάθεσης μέρους της υπέρβασης σε δράσεις για την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής και προστασίας».

Προαναγγέλλει επί της ουσίας ένα κοινωνικό μέρισμα, ανάλογο με αυτό που είχε μοιράσει η κυβέρνηση Σαμαρά το 2014, στη βάση των καλύτερων δημοσιονομικών αποτελεσμάτων του 2013.

Μάλιστα, όπως ανέφεραν αρμόδιες πηγές του υπουργείου Οικονομικών μετά το τέλος της ολονύχτιας διαπραγμάτευσης, το μέρισμα αυτό εξετάζεται να διανεμηθεί άμεσα, εντός του 2016, ώστε να μην υπάρξουν δημοσιονομικές επιπτώσεις στους στόχους του επόμενου έτους (σ.σ. ωστόσο το ποσό θα είναι σε τέτοιο επίπεδο, ώστε να μην τεθεί σε κίνδυνο η δημοσιονομική πορεία).

Οι προθέσεις είναι δεδομένες. Η πολιτική εξήγηση, σχετικά εύκολη. Το τελικό αποτέλεσμα, μάλλον επισφαλές.

Στο προσχέδιο συμφωνίας για το επικαιροποιημένο Μνημόνιο (Supplemental Memorandum of Understanting), το οποίο παρέδωσαν οι δανειστές στην κυβέρνηση και το οποίο έχει δει το Euro2day.gr, αναφέρεται επί λέξει ότι «αν οι δημοσιονομικές επιδόσεις εμφανίζουν μόνιμη υπέρβαση έναντι των στόχων, οι αρχές θα μπορούν -σε συμφωνία με τους θεσμούς- να εξετάσουν το ενδεχόμενο αξιοποίησης της υπέρβασης για την ενίσχυση των κοινωνικών δαπανών (μέσω του Κοινωνικού Εισοδήματος Αλληλεγγύης-ΚΕΑ) και/ή να μειώσουν τα φορολογικά βάρη, εφόσον επιβεβαιωθεί η υπέρβαση των δημοσιονομικών στόχων». Παράθυρο ανοίγει, αλλά υπάρχουν πολλά «εάν» στο ενδιάμεσο.

Το μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα

Το κυρίαρχο ζήτημα το οποίο αναδεικνύεται όμως από το επικαιροποιημένο Μνημόνιο δεν είναι η διανομή ή μη του πλεονάζοντος πρωτογενούς πλεονάσματος. Προκύπτει με σαφήνεια, η απαίτηση του ευρωπαϊκού σκέλους των δανειστών για άμεση κατάθεση του Μεσοπρόθεσμου Προγράμματος 2017-2020 (θα είναι prior action για την ολοκλήρωση της αξιολόγησης), με στόχο πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% για το διάστημα 2018-2020.

Η κυβέρνηση βέβαια συνεχίζει να ζητά το ποσοστό αυτό να μειωθεί. Οπως χαρακτηριστικά ειπώθηκε από αρμόδιο στέλεχος τα ξημερώματα, οι θεσμοί δεν είχαν εξουσιοδότηση να συζητήσουν επί μικρότερων στόχων αλλά αυτό παραμένει «πολιτικό θέμα» που θα τεθεί στο Eurogroup.

Για την επίτευξη του 3,5%, προβλέπεται περικοπή επιδομάτων, κατάργηση φοροαπαλλαγών, περιλαμβανομένων αυτών που αφορούν στις εκπτώσεις ιατρικών εξόδων, νέο μαχαίρι στις δαπάνες του ΕΟΠΠΥ, επιβολή φόρου στις βραχυχρόνιες ενοικιάσεις κατοικιών μέσω Airbnb, αλλά και εξοικονομήσεις δαπανών, μετά το spending review το οποίο θα «τρέξει» το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους για όλα τα υπουργεία, περιλαμβανομένου του υπουργείου Εθνικής Άμυνας.

Η ελληνική κυβέρνηση δεσμεύεται με το κείμενο να παρακολουθεί τα δημοσιονομικά ρίσκα, περιλαμβανομένων των δικαστικών αποφάσεων, και να λάβει άμεσα διορθωτικά μέτρα, αν χρειαστεί, για την επίτευξη των μεσοπρόθεσμων δημοσιονομικών στόχων, στη βάση και του νέου Μεσοπρόθεσμου Προγράμματος 2018-2021, το οποίο θα πρέπει να ψηφιστεί έως τον Μάιο του 2017, καθώς και κατά την ετήσια επικαιροποίησή του.

Με 3,5% τα νέα μέτρα δεν θα αργήσουν

Για το 2018, κυβέρνηση και δανειστές επιχειρούν να κλείσουν ένα δημοσιονομικό κενό της τάξεως του 0,4% του ΑΕΠ. Η διατήρηση του στόχου όμως στο 3,5% τουλάχιστον και για την επόμενη διετία (έως το 2020) θεωρείται βέβαιο από οικονομικούς παράγοντες ότι θα εγείρει απαιτήσεις πρόσθετων δημοσιονομικών μέτρων.

Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, όπως έγραφε χθες το Euro2day.gr, έχει θέσει στο τραπέζι τόσο το θέμα της νέας μείωσης του αφορολόγητου, όσο και της νέας μείωσης των ήδη καταβαλλόμενων συντάξεων για να βγαίνουν τα νούμερα. Μια πηγή μάλιστα αναφέρει ότι το ΔΝΤ έχει ζητήσει να προσδιοριστούν προκαταβολικά με το Μεσοπρόθεσμο τα μέτρα αυτά.

Στην επικαιροποίηση του Μνημονίου από το ευρωπαϊκό σκέλος, αναφορά σε νέες μειώσεις αφορολόγητου και συντάξεων δεν γίνεται.

Στο αρχικό κείμενο όμως (χθες το βράδυ παραδόθηκε επικαιροποιημένο στον υπουργό Οικονομικών) υπήρχε έμμεση αναφορά καθώς η κυβέρνηση καλούνταν να βασιστεί στις προτάσεις της Παγκόσμιας Τράπεζας, προκειμένου να χρηματοδοτηθεί για το 2018 το Κοινωνικό Εισόδημα Αλληλεγγύης (οι δανειστές έχουν εντοπίσει δημοσιονομικό κενό 800 εκατ. ευρώ για το 2018), με το επίδομα θέρμανσης των 105 εκατ. ευρώ να είναι πρώτο στη λίστα των υποψήφιων περικοπών επιδομάτων.

Η Παγκόσμια Τράπεζα άλλωστε είχε ζητήσει, μεταξύ άλλων, και μείωση του αφορολόγητου ορίου των 8.600 ευρώ στις 5.000 ευρώ.

Η κυβέρνηση έχει απορρίψει τη σχετική πρόταση.

Τα prior actions

Μετά την ολοκλήρωση της συμφωνίας σε τεχνικό επίπεδο -όταν αυτή επιτευχθεί εξ αποστάσεως πλέον, καθώς οι επικεφαλής του κουαρτέτου αναχωρούν σήμερα μετά από μια ολονύχτια διαπραγμάτευση στο Χίλτον-, η κυβέρνηση καλείται να τρέξει έναν μαραθώνιο prior actions.

Στο φορολογικό πεδίο ξεχωρίζουν, ως prior actions, δεσμεύσεις της ελληνικής κυβέρνησης σύμφωνα με τις οποίες:

1. Θα επανεξετάσει τη φορολογική νομοθεσία η οποία διέπει τις συγχωνεύσεις και εξαγορές.

2. Εως τον Ιούνιο του 2017 θα επανεξετάσει:

α) σε συνεργασία με τα κλιμάκια τεχνικής βοήθειας, όλες τις εξαιρέσεις και τις φοροαπαλλαγές για τις επιχειρήσεις, με στόχο την κατάργηση όσων κρίνονται αναποτελεσματικές,

β) την προνομιακή φορολογική μεταχείριση της ναυτιλιακής κοινότητας, σε συνάρτηση με τους σχετικούς δείκτες της Ε.Ε,

γ) θα προχωρήσει σε αξιολόγηση και μεταρρύθμιση του Κώδικα Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων, περιλαμβανομένων μέτρων για τους πλειστηριασμούς περιουσιακών στοιχείων,

δ) θα ολοκληρώσει τη μελέτη σχετικά με ενδεχόμενη αύξηση του ορίου των 25.000 ευρώ για την ένταξη σε καθεστώς ΦΠΑ.

3. Εως τον Φεβρουάριο του 2017, θα επεκτείνει την εθελοντική εισφορά της ναυτιλιακής κοινότητας και το 2018.

4. Εως τον Ιούνιο του 2017, οι αρχές, με τη συνδρομή της τεχνικής βοήθειας, θα εξασφαλίσουν την ευθυγράμμιση των αντικειμενικών τιμών με τις αγοραίες ενώ αναφέρεται επί λέξει ότι «οι ελληνικές αρχές θα μπορούσαν να αναβάλουν έως την 1η Ιανουαρίου 2018 την επιβολή φόρου υπεραξίας στις μεταβιβάσεις ακινήτων».

Το πλαστικό χρήμα

Από το κείμενο του SMOU προκύπτει ότι το νομοσχέδιο για το πλαστικό χρήμα κάθε άλλο παρά στην τελική ευθεία είναι. Στόχος είναι έως τον Ιούνιο του 2017 να έχουν τοποθετηθεί POS στο 80% των επιχειρήσεων, με βάση κατηγοριοποίηση επαγγελμάτων με υψηλή ροπή προς φοροδιαφυγή, ενώ οι δανειστές ζητούν νωρίτερα, έως τον Φεβρουάριο του 2017, όλες τις εναλλακτικές προτάσεις, περιλαμβανομένων ηλεκτρονικών εφαρμογών, για την αύξηση της χρήσης πλαστικού χρήματος με συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα εφαρμογής.

Η λοταρία αποδείξεων ΦΠΑ (VAT lottery) θα πρέπει να είναι λειτουργική τον Φεβρουάριο του επόμενου έτους, ενώ τον Μάρτιο του 2017 θα πρέπει να έχει ψηφιστεί νομοθεσία αναφορικά με την επιτάχυνση των διαδικασιών εγγραφής και διαγραφής από το μητρώο ΦΠΑ.

Το ΣΔΟΕ των Εισαγγελέων

Όπως έχει γράψει το Euro2day.gr, οι δανειστές ζητούν τη δημιουργία ενός νέου ελεγκτικού βραχίονα υπό τη σκέπη των Οικονομικών Εισαγγελέων, ο οποίος θα χειρίζεται μεγάλες υποθέσεις φοροδιαφυγής με ποινική διάσταση.

Στο κείμενο των δανειστών περιγράφονται οι κατευθυντήριες γραμμές του εγχειρήματος, σύμφωνα με τις οποίες θα υπάρξει νομοσχέδιο με το οποίο οι οικονομικοί εισαγγελείς θα έχουν τη δυνατότητα να στέλνουν πληροφορίες στην Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων χωρίς δεσμευτικό τρόπο, αφήνοντας στη διακριτική ευχέρεια της ΑΑΔΕ τι θα κάνει με τις πληροφορίες αυτές.

Θα υπάρξει παράλληλος διαχωρισμός αρμοδιοτήτων των Οικονομικών Εισαγγελέων με αυτές της ανεξάρτητης ΑΑΔΕ και η νομοθεσία θα διασφαλίσει ότι η καταπολέμηση της μεγάλης φοροδιαφυγής με ποινική διάσταση θα αποτελεί αρμοδιότητα των Οικονομικών Εισαγγελέων. Το απόθεμα των εκκρεμών υποθέσεων αυτής της κατηγορίας θα ανατεθεί στους Οικονομικούς Εισαγγελείς.

Στρατηγική για τα ληξιπρόθεσμα

Με τις ληξιπρόθεσμες οφειλές στην εφορία και στα ασφαλιστικά ταμεία να υπερβαίνουν πλέον τα 92 δισ. ευρώ, οι δανειστές ζητούν βελτίωση του συστήματος είσπραξης, με σχέδιο εθνικής στρατηγικής έως το τέλος του 2016. Το πακέτο αυτό θα περιλαμβάνει:

• Ειδικό λογισμικό για την περαιτέρω αυτοματοποίηση της είσπραξης οφειλών με μία πλήρως αυτοματοποιημένη διαδικασία κατασχέσεων.

• Σαφή κριτήρια για τον διαχωρισμό των ληξιπρόθεσμων σε εισπράξιμα και μη και διαγραφή όσων κρίνονται ανεπίδεκτα είσπραξης.

• Ενεργοποίηση διατάξεων νόμου έως τον Μάρτιο του 2017, η οποία θα περιλαμβάνει «ελάφρυνση χρέους» για ανείσπρακτο ΦΠΑ που σχετίζεται με απλήρωτα τιμολόγια αγαθών και υπηρεσιών.

• Μελέτη, έως τον Μάρτιο του 2017, της πιθανότητας εισαγωγής ενός συστήματος τακτικών μηνιαίων πληρωμών, των φόρων μεμονωμένων φορολογούμενων.

Ρητά, οι δανειστές απαιτούν διαρκή δέσμευση ότι δεν θα εισαχθούν νέες ρυθμίσεις ληξιπρόθεσμων οφειλών ή θα επεκταθούν υφιστάμενες, όπως και ότι δεν θα προχωρήσει καμία διάταξη αμνηστευτικού χαρακτήρα. Ζητούνται παράλληλα διασφαλίσεις ότι θα λαμβάνονται άμεσα μέτρα αναγκαστικής είσπραξης για όσους δεν πληρώνουν στην ώρα τους βεβαιωμένες ή ρυθμισμένες οφειλές.

Παράλληλα έως τον Φεβρουάριο του 2017, η Φορολογική Διοίκηση και το ΚΕΑΟ καλούνται να κατηγοριοποιήσουν τους οφειλέτες με βάση την οικονομική τους κατάσταση σε συνάρτηση με την ικανότητα να πληρώσουν, κάνοντας μία λίστα των μεγαλύτερων οφειλετών. Η ιεράρχηση των υποθέσεων θα γίνει με βάση τις προοπτικές είσπραξης.