Κατσέλη: Στόχος η περαιτέρω ισχυροποίηση της κεφαλαιακής επάρκειας

«Φιλοδοξούμε να πρωταγωνιστήσουμε στην προσπάθεια για βελτίωση της παραγωγικότητας και ανταγωνιστικότητας της οικονομίας μας, στηρίζοντας βιώσιμες, καινοτόμες και υγιείς επενδυτικές πρωτοβουλίες, αυξάνοντας ταυτόχρονα τη μακροπρόθεσμη αξία της Τράπεζας και τα οφέλη για τους Μετόχους της».

Με τον τρόπο αυτό τοποθετήθηκε η Πρόεδρος της Εθνικής Τράπεζας σε χαιρετισμό της, στο πλαίσιο των εκδηλώσεων για τη συμπλήρωση των 175 χρόνων από την ίδρυση της Εθνικής Tράπεζας, όπου διοργανώθηκε (Αμφιθέατρο Μεγάρου Καρατζά) ημερίδα με θέμα «Όψεις των οικονομικών κρίσεων στην Ελλάδα και ο ρόλος της Εθνικής Τράπεζας».

Η Πρόεδρος της Εθνικής Tράπεζας κυρία Λούκα Τ. Κατσέλη, σε χαιρετισμό της, αναφέρθηκε στο χρονικό ίδρυσης της Τράπεζας και στον διαχρονικό ρόλο της στην ανασυγκρότηση αλλάκαι στον μετασχηματισμό του κράτους. Αναφερόμενη στο παρόν τόνισε: «Η Εθνική Τράπεζα σήμερα είναι μία ισχυρή κεφαλαιακά τράπεζα. Διαθέτοντας τα μεγαλύτερα αποθέματα ρευστότητας σε σχέση με τους ανταγωνιστές της, είναι έτοιμη να ανταποκριθεί στις προσδοκίες των Μετόχων και Πελατών της, όσο και στις αναπτυξιακές και κοινωνικές ανάγκες της χώρας μας. Αλλά αυτό δεν μας εφησυχάζει. Αντίθετα μας δίνει δύναμη να πρωτοπορούμε. Υλοποιώντας ένα μακρόπνοο και φιλόδοξο στρατηγικό σχέδιο, ως Εθνική Τράπεζα, επιδιώκουμε να ισχυροποιήσουμε περαιτέρω τη φερεγγυότητα και την κεφαλαιακή μας επάρκεια.

Θέλουμε να εδραιώσουμε ακόμη περισσότερο τη θέση μας στην ελληνική και διεθνή αγορά, μέσω καινοτόμων προϊόντων και υπηρεσιών που να ανταποκρίνονται στο νέο ψηφιακό τραπεζικό περιβάλλον. Φιλοδοξούμε να πρωταγωνιστήσουμε στην προσπάθεια για βελτίωση της παραγωγικότητας και ανταγωνιστικότητας της οικονομίας μας στηρίζοντας βιώσιμες, καινοτόμες και υγιείς επενδυτικές πρωτοβουλίες, αυξάνοντας ταυτόχρονα τη μακροπρόθεσμη αξία της Τράπεζας και τα οφέλη για τους Μετόχους της.

Παρά τον απαιτητικό δρόμο που έχουμε να διανύσουμε, συνεχίζουμε να υπηρετούμε το τρίπτυχο ανάπτυξη - κοινωνία - πολιτισμός, που έχει συνδεθεί διαχρονικά με την πορεία της Εθνικής Τράπεζας από την ίδρυσή της έως σήμερα. Σε αυτή τη δύσκολη και απαιτητική συγκυρία, η Εθνική Τράπεζα συνεχίζει να διατηρεί ακέραιους δεσμούς εμπιστοσύνης με την ελληνική οικονομία και κοινωνία. Γνωρίζουμε πολύ καλά όμως πως η παραμονή στην κορυφή απαιτεί όραμα και σχέδιο για το μέλλον, σωστή και έγκαιρη διάγνωση των προκλήσεων, μακρόπνοη στρατηγική, καινοτόμες πρωτοβουλίες. Απαιτεί πάνω απ’ όλα συνεχή αναβάθμιση της εταιρικής διακυβέρνησης, αξιοπιστία, λογοδοσία και διαρκή κινητοποίηση όλων των ανθρώπων και στελεχών της Τράπεζας».

Δερτιλής: Ο κίνδυνος της «φαύλης σπείρας»

Ο καθηγητής Ανώτατης Σχολής Κοινωνικών Επιστημών Παρισιού κ. Γεώργιος Β. Δερτιλής, σε ομιλία του με θέμα «Η φαύλη σπείρα των κρίσεων, 1824-2014: Πολιτικές και οικονομικές δυνάμεις», υπογράμμισε: «Από το 1821 έως σήμερα το ελληνικό κράτος «πτώχευσε» επτά φορές, βυθίστηκε σε αντίστοιχες κρίσεις και ζούσε σχεδόν συνεχώς υπό διεθνή οικονομικό έλεγχο.

Σε αυτούς τους δύο αιώνες η Ελλάδα έχει εμπλακεί σε τέσσερις εμφυλίους και επτά εξωτερικούς πολέμους. Οι συνθήκες και τα γεγονότα αυτά συμπλέκονται σε μιαν αλληλουχία αιτίων και αιτιατών που επαναλαμβάνεται σε όλες τις πτωχεύσεις και κρίσεις της νεοελληνικής ιστορίας. Η υπερχρέωση του κράτους, τα ανεπαρκή φορολογικά έσοδα, οι πελατειακές δημόσιες δαπάνες και οι υπέρογκες στρατιωτικές δαπάνες, διαπλέκονται κάθε φορά σε έναν φαύλο κύκλο ή, ορθότερα, σε μια «φαύλη σπείρα», μια δίνη που σαν να στροβιλίζεται γύρω από τον άξονα πτώχευση-κρίση-πόλεμος, οδηγώντας πάντα σε διεθνή δημοσιονομικό έλεγχο και ενίοτε σε αναδιάρθρωση του χρέους. Μια δύσκολη οικονομική ανάκαμψη ενεργοποιεί, αργά ή γρήγορα, νέα δίνη δαπανών, υπερχρέωσης και κρίσης, οδηγώντας στην επόμενη πτώχευση ή στον επόμενο πόλεμο ή στα δύο».

Ρηγίνος: Η διαχρονική εικόνα της ΕΤΕ στο χρηματιστήριο

Ο Αν. καθηγητής Οικονομικού Τμήματος Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Μιχάλης Ρηγίνος, σε ομιλία του με θέμα «Τράπεζες και Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών, 1880-1940: Χρηματιστηριακά μεγέθη και συγκυρία» ανέφερε: «Το ΧΑΑ αποτελεί τον δεύτερο μακροβιότερο οικονομικό θεσμό στην Ελλάδα μετά την Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος. Στο πρώτο επίσημο δελτίο του Χρηματιστηρίου, με ημερομηνία 12 Μαΐου 1880, η Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος αντιπροσωπευόταν με δύο τίτλους: τη μετοχή της και τις λαχειοφόρες κτηματικές ομολογίες.

Η παρουσίαση αυτή, στηριζόμενη στην περιγραφή και ανάλυση χρονολογικών σειρών που αφορούν τα σημαντικότερα χρηματιστηριακά μεγέθη, θα επιχειρήσει να καταδείξει το ειδικό βάρος που κατείχε η Εθνική Τράπεζα στις διαφορετικές φάσεις ανάπτυξης του Χρηματιστηρίου Αθηνών. Επίσης, διαμέσου των διακυμάνσεων της τιμής της μετοχής στον χρηματιστηριακό πίνακα, θα παρακολουθήσουμε τη συμπεριφορά της, τόσο ως προς την οικονομική συγκυρία όσο και ως προς τους χρηματιστηριακούς κερδοσκοπικούς κύκλους: σε ποιο βαθμό η τιμή της μετοχής της Εθνικής ακολουθεί τις γενικές τάσεις του Χρηματιστηρίου και σε ποιες περιπτώσεις η πορεία της αυτονομείται. Υπενθυμίζουμε ότι η περίοδος των 60 ετών που καλύπτει η παρουσίαση αυτή, χαρακτηρίζεται από σειρά γεγονότων μείζονος σημασίας και εν πολλοίς δραματικά, όπως η πτώχευση του 1893, ο ελληνοτουρκικός πόλεμος του 1897 και ο Διεθνής Οικονομικός Έλεγχος -ένα χρόνο αργότερα-, οι πόλεμοι της περιόδου 1912-1922, η Μικρασιατική καταστροφή και το προσφυγικό ζήτημα, τέλος δε η κρίση του 1929».

Θωμαδάκης: Η σχέση της Εθνικής με το κράτος

Ο Ομ. καθηγητή Τμήματος Οικονομικών Επιστημών Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και Πρόεδρος International Ethics Standards Board for Accountants κ. Σταύρος Θωμαδάκης, σε ομιλία του με θέμα «Κράτος και Τράπεζα στη μακρά διάρκεια: Ομαλότητες και κρίσεις» επεσήμανε: «Η ΕΤΕ είναι ο μακροβιότερος χρηματο-οικονομικός θεσμός στη χώρα. Ιστορικά το μέγεθος και οι δραστηριότητές της την αναδείκνυαν σε ρυθμιστικό παράγοντα της ελληνικής μακρο-οικονομίας, ακόμη και όταν έχασε το εκδοτικό προνόμιο. Οι επιλογές και δράσεις καθώς και η σταθερότητα της ΕΤΕ δεν αντικατόπτριζαν μόνο την επίδοσή της, αλλά αποτελούσαν ρυθμιστικό παράγοντα για τη δημοσιονομική και οικονομική σταθερότητα. Επρόκειτο για μια ιστορική «συστημική τράπεζα».

Από θεσμολογική οπτική, η ΕΤΕ είναι ιδιόρρυθμη λόγω της σχέσης της με το κράτος: Ιδιώτες Μέτοχοι που διαχειρίζονται δημόσιο αγαθό - το εκδοτικό προνόμιο, ως αρχική συνθήκη, μεγέθυνση χωρίς αύξηση της μετοχικής βάσης, αλλά με μόχλευση, ως διαρκής συνθήκη - τύπος κεφαλαιακής διάρθρωσης. Ο συνδυασμός προϋπέθετε υβριδική εταιρική κουλτούρα με στρατηγική μείξη δημόσιου και ιδιωτικού συμφέροντος, οικοδομημένη σε ιδεολογικό υπόστρωμα τραπεζικού συντηρητισμού. Εξωτερικά η σχέση κράτους και ΕΤΕ διατρέχει πολλά στάδια με αμφίδρομες επιδράσεις.

Οι κρίσεις αναδεικνύουν την αλληλεξάρτηση μέσω της επιταγής ολικής διαχείρισης. Το κράτος αντιμετωπίζει την Εθνική ως δανειστή έσχατης προσφυγής. Η Εθνική αναδέχεται το ρόλο, αλλά συμπεριφέρεται προς το κράτος ως εξαγωγέας νομισματικής πειθαρχίας. Αυτοί οι άξονες ορίζουν τη διαλεκτική τους σχέση. Κατά τη μετά το 1990 περίοδο, όταν η Ελλάδα προσχωρεί στη χρηματοοικονομική παγκοσμιότητα, η θεσμολογική υφή της ΕΤΕ υφίσταται ραγδαίες μεταβολές υπό την επήρεια ενός εξυγιαντικού εκσυγχρονισμού. Ενώ στην πρώτη παγκοσμιοποίηση η Τράπεζα έβρισκε τον θεμελιώδη αυτοπροσδιορισμό της στο εκδοτικό προνόμιο, στη δεύτερη παγκοσμιοποίηση τον τοποθέτησε στις «νέες» τραπεζικές εργασίες, στην υπερεθνική εξάπλωση και στη διαπλοκή της με την κεφαλαιαγορά. Παράλληλη πορεία κατέγραψε και το κράτος, που έγινε μείζων «πελάτης» της –παγκόσμιας πλέον– αγοράς κεφαλαίου».

Πετράκης: Ο εκσυγχρονισμός του τραπεζικού συστήματος

Ο Καθηγητής Τμήματος Οικονομικών Επιστημών Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και Διευθυντής Τομέα Ανάπτυξης & Διεθνούς Οικονομικής κ. Παναγιώτης Πετράκης, σε ομιλία του με θέμα «Ο εκσυγχρονισμός του τραπεζικού συστήματος ως μια επιτυχημένη διαρθρωτική μεταρρύθμιση. Ο ρόλος των αλλαγών στο θεσμικό και πολιτισμικό περιβάλλον», μεταξύ άλλων τόνισε: «Η μεταρρύθμιση του ελληνικού τραπεζικού συστήματος, η οποία συντελέστηκε κατά τις δεκαετίες του 1980 και 1990, αποτελεί ιδιαίτερα επιτυχημένο παράδειγμα διαρθρωτικής μεταρρύθμισης.

Πρόκειται για μια μεταρρύθμιση, η επιτυχία της οποίας βασίστηκε σε σημαντικές θεσμικές μεταβολές και σε αλλαγές στις συμπεριφορές των συνδικάτων, των στελεχών και των συναλλασσομένων. Με αφορμή την περίπτωση αυτή, στόχος είναι να αναδειχθεί ο ρόλος της σχέσης μεταξύ θεσμών και πολιτισμικού υπόβαθρου στην επιτυχή εφαρμογή διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων. Διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις με στόχο την προσαρμογή και τη βελτίωση της θέσης των οικονομιών στην ευρύτερη οικονομική σκηνή συνήθως απαιτούν θεσμικό εκμοντερνισμό των οικονομικών φορέων, καθώς και μεταβολή των συμπεριφορών (πολιτισμικό υπόβαθρο) προς την κατεύθυνση της προώθησης της ανάπτυξης, υπό τους περιορισμούς των αναπτυξιακών δυνατοτήτων. Ωστόσο υπάρχουν κάποια κενά γνώσης σε σχέση με τις απαιτήσεις των αλλαγών του πολιτισμικού υπόβαθρου όταν οι αλλαγές αυτές σχετίζονται με τις αλλαγές στους θεσμούς.

Οι κυβερνήσεις και οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής θα πρέπει να είναι σε θέση να αντιλαμβάνονται ποια είναι η απαιτούμενη αναπτυξιακή αλλαγή των θεσμών και του πολιτισμικού υπόβαθρου, προκειμένου να κατανοήσουν τις απαιτήσεις των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων».

Γκόρτσος: Ο ρόλος του ρυθμιστικού πλαισίου

Ο Καθηγητής Δημοσίου Οικονομικού Δικαίου στη Νομική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και Γενικός Γραμματέας ΕΕΤ κ. Χρήστος Βλ. Γκόρτσος σε ομιλία του με θέμα «Ο ρόλος του ρυθμιστικού και εποπτικού Πλαισίου λειτουργίας των τραπεζών: Επαρκεί για την πρόληψη νέων κρίσεων;» ανέφερε «Κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας εκδηλώθηκαν δύο σοβαρές κρίσεις, οι οποίες επηρέασαν σημαντικά το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα: η πρόσφατη (2007 -2009) διεθνής χρηματοπιστωτική κρίση και η τρέχουσα (από το 2010) δημοσιονομική κρίση στην ευρωζώνη. Η ρυθμιστική παρέμβαση στο τραπεζικό (και εν γένει το χρηματοπιστωτικό) σύστημα εντάθηκε έκτοτε σημαντικά, σε επίπεδο τόσο κανόνων πρόληψης όσο και διαχείρισης κρίσεων. Κρίσιμο είναι το ερώτημα αν το νέο αυτό ρυθμιστικό πλαίσιο είναι επαρκές για την πρόληψη στο μέλλον νέων κρίσεων.

Ο εισηγητής τοποθετείται επί αυτού με βάση την παραδοχή ότι η αξιολόγηση κάθε ρυθμιστικού πλαισίου για την πρόληψη κρίσεων στο χρηματοπιστωτικό σύστημα (και όχι μόνο) αποτελεί συνάρτηση τεσσάρων παραγόντων:

• της ορθότητας του περιεχομένου των κανόνων προληπτικής ρύθμισης (micro- and macro-prudential regulations),

• της αποτελεσματικότητας των μηχανισμών μακρο-προληπτικής επίβλεψης (macro-prudential oversight),

• της καταλληλότητας της μικρο-προληπτικής εποπτείας των φορέων παροχής χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών (micro-prudential
supervision) και

• της ορθής εφαρμογής των κυρώσεων σε περίπτωση διαπίστωσης παραβάσεων των κανόνων (enforcement)».