Αγωγοί: Οι Τούρκοι, οι Βούλγαροι και το διπλό παιχνίδι της Μόσχας

Μικρό καλάθι κρατούν όλες οι άμεσα ενδιαφερόμενες πλευρές, αναφορικά με την προοπτική γρήγορης αναβίωσης-κατασκευής του αγωγού φυσικού αερίου Turkish Stream. Η Ρωσία επανεξετάζει το σχέδιο αξιοποιώντας το μεγάλο ενδιαφέρον που δείχνει η Βουλγαρία, ενώ βάζει στο παιχνίδι το Ιράν και το Αζερμπαϊτζάν.

Όπως δε προκύπτει από δηλώσεις του Ρώσου υπουργού Ενέργειας Αλεξάντερ Νόβακ, μια μέρα μετά τη συνάντηση Πούτιν - Ερντογάν, η Ρωσία έχει λόγους να μελετά σενάρια για δύο αγωγούς, έναν προς Τουρκία και ένα προς Βουλγαρία. Αρκεί βέβαια, όπως τονίζει, τα σχέδια αυτά να είναι βιώσιμα οικονομικά και να είναι αποδεκτά από όλους.

Σύμφωνα με τα πρώτα συμπεράσματα από τις συνομιλίες Πούτιν - Ερντογάν στην Αγία Πετρούπολη, προκύπτει ότι το άμεσο απτό αποτέλεσμα στις οικονομικές σχέσεις των δύο χωρών από την εξ ανάγκης σύσφιξη των σχέσεων, έχει να κάνει με το πυρηνικό εργοστάσιο στο Ακούγιου, το οποίο συμφωνήθηκε να αναλάβουν ρωσικές εταιρείες.

Στα υπόλοιπα ενεργειακά, η αναβίωση του ρωσο-τουρκικού αγωγού αντιμετωπίζεται απλώς ως μία προοπτική, παρότι σύμφωνα με τα ρωσικά μέσα, ως θέμα βρισκόταν υψηλά στην ατζέντα της συνάντησης. Αξιωματούχοι αναφέρουν ότι για να προχωρήσει το έργο, θα προηγηθούν εξαντλητικές διαπραγματεύσεις μεταξύ των δύο πλευρών καθώς θα πρέπει να συμφωνηθούν οικονομικά θέματα που θα δεσμεύσουν τις δύο πλευρές για πάρα πολλά χρόνια.

Όπως επισήμανε σε δηλώσεις του στο ρωσικό κανάλι Russia 24 TV, ο Τούρκος πρέσβης στη Μόσχα Ουμίτ Γιαρντίμ, δεν θα πρέπει να αναμένεται υπογραφή συμφωνίας στο άμεσο μέλλον. «Οι συζητήσεις έχουν ξεκινήσει, αλλά είμαστε ακόμη πολύ μακριά από την υπογραφή», τόνισε χαρακτηριστικά ο Τούρκος διπλωμάτης.

Είναι σαφές ότι το διάστημα που μεσολάβησε από το πάγωμα των σχέσεων των δύο κρατών, η Ρωσία άνοιξε το παιχνίδι της μεταφοράς φυσικού αερίου, βάζοντας στη συζήτηση το Ιράν και το Αζερμπαϊτζάν, με τη Βουλγαρία να είναι πάντα έτοιμη και να επιμένει στην αναβίωση του σχεδίου στην αρχική του μορφή ως South Stream (κατάληξη του αγωγού στις ακτές της στη Μαύρη Θάλασσα και από εκεί όδευση μέσω Σερβίας και Ουγγαρίας στην Αυστρία).

Δεν θα πρέπει να διαφεύγει το γεγονός ότι τέσσερις μέρες πριν από τη συνάντηση με τον Ταγίπ Ερντογάν, ο Βλαντιμίρ Πούτιν είχε συναντηθεί με τον Βούλγαρο Πρωθυπουργό Μπόικο Μπορίσοφ για την προοπτική αναβίωσης του South Stream, ενώ μόλις μία μέρα πριν, στην πρωτεύουσα του Αζερμπαϊτζάν Μπακού έγινε τριμερής συνάντηση κορυφής Αζερμπαϊτζάν, Ιράν και Ρωσίας με την ολοκλήρωση της οποίας οι Βλαντιμίρ Πούτιν, Ιλχάμ Αλίγιεφ και Χασάν Ρουχανί, υπέγραψαν κοινό ανακοινωθέν.

Παιχνίδι τη Ρωσίας με Βουλγαρία και Τουρκία

Σύμφωνα με τα διεθνή πρακτορεία, στη συνάντηση έγινε ευρεία συζήτηση για συνεργασία των τριών στα ενεργειακά, υπό το πρίσμα της λήξης του embargo σε βάρος του Ιράν, με έμφαση στη μεταφορά αερίου και πετρελαίου που παράγουν και οι τρεις χώρες προς την Ευρώπη, με τη συνεκμετάλλευση υπαρχόντων ή νέων υποδομών.

Για το θέμα αυτό, σημειώνεται ότι το Ιράν έχει εκδηλώσει ενδιαφέρον να χρησιμοποιήσει τις κατασκευαζόμενες υποδομές της Τουρκίας για να προσεγγίσει τις ευρωπαϊκές αγορές (αγωγός ΤΑΝΑΡ στην Τουρκία), ενώ μέσω της αζέρικης Socar που ελέγχει το 20% του αγωγού ΤΑΡ (συνέχεια του ΤΑΝΑΡ και διέρχεται από Ελλάδα) να μεταφέρει μέσω του αγωγού αυτού δικό της αέριο στην υπόλοιπη Ευρώπη. Επίσης, η ρωσική Gazprom ενδιαφέρεται, φαινομενικά τουλάχιστον, να αξιοποιήσει το σχέδιο του ελληνο-ιταλικού αγωγού για τη μεταφορά του δικού της αερίου στην Ιταλία (Μνημόνιο Συνεργασίας Gazprom, ΔΕΠΑ, Edison).

Ταυτόχρονα ωστόσο η Ρωσία κρατάει μονίμως ανοιχτή και την προοπτική του South Stream και την αξιοποίηση του εδάφους της Βουλγαρίας. Ένα σενάριο που κυκλοφορεί ευρέως, προβλέπει ότι η Gazprom εξετάζει την προοπτική να «σπάσει» στα δύο το έργο το αρχικά μεγάλο έργο των οκτώ υποθαλάσσιων σωλήνων με δυναμικότητα 63 δισ. κυβικών το χρόνο.

Δηλαδή να κατασκευάσει τον Turkish Stream με μειωμένη δυναμικότητα περίπου 16 δισ. κυβικά μέτρα ετησίως και με προορισμό την Τουρκία και τον South Stream με αντίστοιχη δυναμικότητα στη Βουλγαρία. Έτσι σχεδιάζει να τροφοδοτεί τις χώρες της περιοχής με παράκαμψη της Ουκρανίας, ενώ αξιοποιώντας και τις υφιστάμενες διασυνδέσεις (διασυνοριακοί αγωγοί από Βουλγαρία προς Ρουμανία και Ουγγαρία, αγωγός ΤΑΡ), να εξάγει ποσότητες όχι μεγάλες αρχικά σε πελάτες της στην υπόλοιπη Ευρώπη.

Εδώ θα πρέπει να σημειωθεί ότι το σενάριο των δύο αγωγών, ενισχύεται από το γεγονός ότι η Gazprom θα πρέπει να αξιοποιήσει επενδύσεις που έγιναν για το αρχικό σχεδιασμό του έργου και παραμένουν ανενεργές. Αυτές είναι, ένας σταθμός συμπίεσης στη Νότια Ρωσία κοντά στην πόλη Ανάπα και οι σωλήνες του διπλού υποθαλάσσιου αγωγού, οι οποίοι είχαν παραγγελθεί πριν την κατάργηση του σχεδίου του South Stream και σήμερα βρίσκονται αποθηκευμένοι στο λιμάνι της Βάρνας.

Την επεξεργασία ενός παρόμοιου σεναρίου, έρχονται να βεβαιώσουν χθεσινές δηλώσεις του Ρώσου υπουργού Ενέργειας Αλεξάντρ Νόβακ. Μιλώντας στο τηλεοπτικό κανάλι Russia 24 TV, ο Ρώσος υπουργός τόνιζε με έμφαση ότι οι αγωγοί South Stream και Turkish Stream δεν είναι ανταγωνιστικοί. Όπως είπε, αυτό που ενδιαφέρει τη χώρα του είναι να προωθήσει επενδυτικά σχέδια που γίνονται αποδεκτά από όλες τις πλευρές και επιπλέον έχουν εξασφαλισμένη την απόδοση των επενδυμένων κεφαλαίων. «Δεν αντιτίθεμαι σε κανένα από τα δύο σχέδια. Ο μοναδικός σκοπό που έχουμε είναι μέσω διαφορετικών σχεδίων (αγωγών) να τροφοδοτήσουμε με φυσικό αέριο τους ευρωπαίους πελάτες μας» κατέληξε ο ίδιος.