Ασφαλιστικό: Χρέη και δανεικά «πνίγουν» τα Ταμεία

Σε ένα φαύλο κύκλο χρεών και δανεικών παραμένουν τα ασφαλιστικά ταμεία, παρά τις πρόσφατες περικοπές συντάξεων και τη μείωση της συνταξιοδοτικής δαπάνης λόγω της αύξησης των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης το 2015.

Την εικόνα κατάρρευσης του ασφαλιστικού συστήματος έχουν περιγράψει με τα πλέον μελανά χρώματα, οι εργαζόμενοι στα ασφαλιστικά ταμεία, παρουσιάζοντας στοιχεία για κρυφό έλλειμμα στην κοινωνική ασφάλιση που ανέρχεται στα 12 δισ. ευρώ.

Η ΠΟΠΟΚΠ υπολογίζει το έλλειμμα στους προϋπολογισμούς των ασφαλιστικών οργανισμών για το 2016 κοντά στα 3 δισ. ευρώ. Παράλληλα, υπολογίζει πως 2 δισ. ευρώ οφείλουν ΙΚΑ και ΟΑΕΕ στον ΕΟΠΥΥ, ενώ άλλα 3 δισ. χρωστά στον ΟΑΕΔ το ΙΚΑ. Σε επιπλέον 3 δισ. ανέρχεται το έλλειμμα από τη μη απονομή των συντάξεων.

Συγκεκριμένα, η άμεση απονομή των συντάξεων που βρίσκονται σε καθυστέρηση στο ΙΚΑ και τον ΟΑΕΕ θα διεύρυνε άμεσα το έλλειμμα σε ετήσια βάση κατά 1,5 δισ. ευρώ περίπου, ενώ η καταβολή των αναδρομικών θα απαιτούσε άλλο 1,5 δισ., δηλαδή συνολικά 3 δισ. ευρώ, τα οποία οι πολιτικές της «ακούσιας» επιμήκυνσης αποκρύπτουν. Η περαιτέρω επιμήκυνση του χρόνου απονομής κατά ένα έτος θα απέκρυπτε 1,5 δισ. επιπλέον. Στον φαύλο κύκλο των ελλειμμάτων και των δανεικών, πρέπει να προστεθούν τα περίπου 7,1 δισ. ευρώ που χρωστά από την πλευρά του ο ΕΟΠΥΥ σε ασφαλισμένους, ιδιώτες και τη γενική κυβέρνηση.

Το πρόβλημα του ΟΑΕΕ

Η κατάσταση στον ΟΑΕΕ είναι ενδεικτική του προβλήματος, όσο και άκρως ανησυχητική. Αναλυτικά, το ταμείο των ελεύθερων επαγγελματιών αναμένεται να λάβει πρόσθετη κρατική χρηματοδότηση που ενδέχεται να ξεπεράσει τα 300 εκατ. ευρώ για να πληρωθούν οι συντάξεις έως το τέλος του χρόνου. Πρόκειται για ποσά επιπλέον των από τα 834 εκατ. ευρώ που είχαν αρχικά εγγραφεί στον κρατικό προϋπολογισμό.

Ήδη, έχει εγκριθεί νέο επιπλέον κονδύλι της τάξης των 200 εκατ. ευρώ, όμως η δραματική κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει το ταμείο, κυρίως λόγω της αδυναμίας είσπραξης εισφορών, κάνει τη διοίκηση να αναζητά επιπλέον 100 με 120 εκατ. ευρώ. Είναι χαρακτηριστικό ότι, ήδη, έως τον Ιούνιο το ταμείο έχει απορροφήσει το 65% της αρχικά προβλεπόμενης κρατικής χρηματοδότησης για φέτος (545 εκατ. ευρώ από τα αρχικά 834 εκατ. ευρώ). Τα έσοδα από ασφαλιστικές εισφορές το Α' τετράμηνο του 2016 ανήλθαν σε 460,5 εκατ. ευρώ έναντι 485 εκατ. ευρώ του αντίστοιχου διαστήματος του 2015. Βέβαια, τον Απρίλιο του προηγούμενου έτους άρχισε να εφαρμόζεται η ρύθμιση των 100 δόσεων, στην οποία μπήκαν - και στη συνέχεια βγήκαν - πολλοί οφειλέτες του ΟΑΕΕ.

Το ταμείο «ζει» στην κυριολεξία με δανεικά, αν αναλογιστεί κανείς ότι τα χρέη προς τον ΕΟΠΥΥ εκτιμάται ότι φέτος, ξεπέρασαν το 1 δισ. ευρώ.

Η ηγεσία του υπουργείου Εργασίας και η διοίκηση του Ταμείου γνωρίζουν ότι πραγματική αύξηση εσόδων στο ταμείο και γενικότερα στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης θα προέλθει από την παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας.

Μέχρι αυτό να επιτευχθεί βέβαια, το ταμείο ετοιμάζει την μετάβαση στο νέο σύστημα υπολογισμού των εισφορών που θα ισχύσει για τους πάνω από 700.000 ασφαλισμένους του. Σύμφωνα με τον διοικητή του ΟΑΕΕ Δ. Τσακίρη, με το νέο σύστημα που εισάγει για το ταμείο ο πρόσφατος ασφαλιστικός νόμος Κατρούγκαλου, περίπου το 90% των ασφαλισμένων θα ωφεληθούν καθώς δηλώνουν εισόδημα κάτω από 20.000 ευρώ και θα κληθούν να πληρώσουν χαμηλότερες εισφορές σε σχέση με αυτές που ισχύουν σήμερα.

Μόνο που σήμερα, από τους 701.148 ασφαλισμένους του ΟΑΕΕ (και του ΤΑΝΠΥ), οι 538.087 είτε είναι οφειλέτες (296.720 άτομα), είτε έχουν κάνει διακοπή και οφείλουν εισφορές στο ταμείο (241.367 άτομα). Συνεπώς μόλις 163.061 ασφαλισμένοι του ΟΑΕΕ πληρώνουν εισφορές της τάξης των 231,5 εκατ. ευρώ το δίμηνο, αντί ποσού 454,8 εκατ. ευρώ που αντιστοιχούν στις τρέχουσες υποχρεώσεις. Γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι η εισπραξιμότητα των τρεχουσών εισφορών κινείται πέριξ του 50%, με τη μέση εισφορά να εκτιμάται στα 326 ευρώ.

Το μεγάλο στοίχημα, συνεπώς, για τον επόμενο χρόνο που θα είναι και ο χρόνος μετάβασης από το παλαιό στο νέο σύστημα, είναι η αύξηση των εσόδων λόγω της αύξησης της εισπραξιμότητας.

Τα πρώτα σημάδια από τις αντιδράσεις των ασφαλισμένων στις προωθούμενες αλλαγές πάντως είναι άκρως ανησυχητικά.

Εκτιμάται ότι το ακαθάριστο εισόδημα των ελεύθερων επαγγελματιών, από την 1η Ιανουαρίου 2017 θα επιβαρυνθεί έως και κατά 56% από φόρους και εισφορές, με αποτέλεσμα να αναμένεται έκρηξη εισφοροαποφυγής και εισφοροδιαφυγής.

Ήδη, τα χρέη προς τον ΟΑΕΕ ανέρχονται σε 11 δισ. ευρώ εκ των οποίων τα 2,7 δισ. ευρώ προέρχονται από ασφαλισμένους που έχουν διακόψει την επαγγελματική τους δραστηριότητα και κατά συνέπεια μπορούν να αναζητηθούν μόνο εάν οι συγκεκριμένοι "διακοπέντες οφειλέτες" καταθέσουν αίτηση συνταξιοδότησης, καθώς αποτελεί βασική προϋπόθεση για την έκδοση της σύνταξης, η πληρωμή των ληξιπρόθεσμων οφειλών.

Από τα υπόλοιπα 8,5 δισ. ευρώ χρέη, σε διακανονισμό εντάχθηκαν 2,6 δισ. ευρώ, το 1 δισ. βγήκε εκτός, μόλις 48 εκατ. ευρώ εξοφλήθηκαν, άλλα 124 εκατ. ευρώ εισπράχθηκαν και πλέον, ανεξόφλητες παραμένουν οφειλές ενταγμένες σε ρύθμιση, της τάξης του 1,1 δισ. ευρώ.