Πώς «βάλτωσαν» οι μεταρρυθμίσεις στην Ελλάδα

Ουδεμία επαφή και διαμετρικά αντίθετη προσέγγιση, είχαν για το θέμα των μεταρρυθμίσεων στην Ελλάδα, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) και η Ομάδα Δράσης για την Ελλάδα (Task Force Greece - TFG).

Επιπλέον, το πρόγραμμα των μεταρρυθμίσεων, «υπονομεύθηκε» από την πολιτική αστάθεια στη χώρα, αλλά και από την ελλιπή βούληση των κυβερνήσεων να υιοθετήσουν και να υλοποιήσουν τις απαραίτητες διαρθρωτικές αλλαγές. Αυτό προκύπτει από την έκθεση του Γραφείου Αξιολόγησης (Independent Evaluation Office - ΙEO) του ΔΝΤ.

Αν και ο στόχος ήταν κοινός, δηλαδή η υιοθέτηση ενός άμεσου μεταρρυθμιστικού προγράμματος, οι δύο πλευρές (ΔΝΤ και TFG) δεν μπόρεσαν να βρουν κοινό βηματισμό, με αποτέλεσμα, τη καθυστέρηση, ή ακόμα και τη μη θέσπιση του μεταρρυθμιστικού προγράμματος.

Η παροχή της τεχνικής βοήθειας του ΔΝΤ προς την Ελλάδα, ήταν περίπλοκη, λόγω της ανάγκης συντονισμού με την TFG, η οποία στηρίχθηκε σε εξωτερικούς συμβούλους από τις ισχυρές χώρες της ΕΕ, επισημαίνει το IEO. Τονίζει δε, ότι στο μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα, υπήρξε έλλειψη επαρκούς ιεράρχησης, ad hoc λήψη αποφάσεων και υιοθέτησης στόχων. Δηλαδή μια σειρά αρνητικών παραμέτρων που επιδεινώνονταν από τη σοβαρά περιορισμένη ικανότητα της χώρας να το εφαρμόσει (μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα).

Επικρίσεις από Ευρωπαίους εταίρους

Μάλιστα, όπως αναφέρει το IEO, το πρόγραμμα της τεχνικής βοήθειας του ΔΝΤ, επικρίθηκε από τους Ευρωπαίους εταίρους, διότι αυτό εστίαζε έντονα σε οργανωτικά και διοικητικά θέματα, εν αντιθέσει με το πλάνο της ευρωπαϊκής Task Force (TFG), που ήταν περισσότερο... εκπαιδευτικής φύσης.

Αντίθετα, επισημαίνει, ότι στην Ιρλανδία και την Πορτογαλία όπου το ΔΝΤ ήταν ο μοναδικός πάροχος τεχνικής βοήθειας σε δημοσιονομικά θέματα, αλλά και το γεγονός ότι δεν... έμπλεκαν στα πόδια του οι Ευρωπαίοι, τα αποτελέσματα ήταν θετικά.

Τα εγχώρια προβλήματα

Βέβαια, το μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα στην Ελλάδα, δεν πήγε πίσω, μόνο λόγω των διαφορετικών απόψεων ΔΝΤ και TFG, η οποία εγκαταστάθηκε στην Ελλάδα το Σεπτέμβρη του 2011. Σύμφωνα με το IEO, το πρόγραμμα διάσωσης βγήκε εκτός στόχου το 2011 εν μέσω μιας αναφυόμενης πολιτικής κρίσης.

Η εφαρμογή του προγράμματος, παρεμποδίστηκε από την ισχυρή εγχώρια αντίδραση, την αδύναμη διοικητική ικανότητα, και την κοινωνική και την πολιτική αστάθεια που προέκυψε.

Αποτέλεσμα αυτών των συνθηκών, ήταν, στην αναθεώρηση του τελευταίου προγράμματος να διαπιστωθεί ότι μόνο έξι από τις 15 διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις ολοκληρώθηκαν, ενώ σημειώθηκε ένας διαχωρισμός - αποσύνδεση μεταξύ νομοθεσίας και εφαρμογής.

«Κάρτα» και από το Ελεγκτικό Συνέδριο της Κομισιόν

Το πενιχρό έργο της Ομάδας Δράσης για την Ελλάδα, αναγνώρισε και το Ελεγκτικό Συνέδριο της Κομισιόν, σε σχετική του έκθεση που δημοσιοποιήθηκε τον περασμένο Φεβρουάριο. Σύμφωνα με το Ελεγκτικό Συνέδριο, παρότι η ομάδα δράσης απέδειξε ότι πρόκειται για μηχανισμό ικανό να παράσχει τεχνική βοήθεια σύνθετης φύσης, υπήρξαν αδυναμίες στον σχεδιασμό ορισμένων έργων, ενώ όσον αφορά την επιρροή που ασκήθηκε στην πρόοδο της μεταρρύθμισης τα αποτελέσματα είναι ανάμικτα.

Στην έκθεση σημειώνεται ότι, η τεχνική βοήθεια παρασχέθηκε στις ελληνικές αρχές σύμφωνα με την εντολή της ομάδας δράσης, χωρίς όμως να συμβάλει πάντοτε ικανοποιητικά στην επίτευξη των μεταρρυθμίσεων. Κι αυτό, διότι δεν υπήρχε ένα ενιαίο, αναλυτικό έγγραφο στρατηγικής που να αποτελεί τη βάση για την παροχή της βοήθειας ή την ιεράρχηση των προτεραιοτήτων. «Αυτό δικαιολογείται εν μέρει από τον επείγοντα χαρακτήρα της κατάστασης και τη ρευστή πολιτική κατάσταση της χώρας» επισημαίνουν οι ελεγκτές.

Γενικά, σύμφωνα με τους ελεγκτές, η παροχή βοήθειας ήταν κατάλληλη και εν γένει εναρμονισμένη με τις απαιτήσεις του προγράμματος και η ομάδα δράσης ανέπτυξε ένα ευέλικτο και διαφοροποιημένο σύστημα παροχής βοήθειας. Eν τούτοις, υπήρχαν αδυναμίες σε επίπεδο έργων: οι διαδικασίες επιλογής των παρόχων υπηρεσιών δεν βασίζονταν πάντοτε σε εμπεριστατωμένη ανάλυση των διαθέσιμων εναλλακτικών προτάσεων και ορισμένες συμβάσεις παροχής μακροπρόθεσμης βοήθειας ήταν ασαφείς ως προς το παραδοτέο έργο.

Εν κατακλείδει, με βάση το Ελεγκτικό Συνέδριο της ΕΕ, ο αντίκτυπος της τεχνικής βοήθειας στην πρόοδο της μεταρρύθμισης ήταν ανάμικτος, δεδομένου ότι η υλοποίηση ξέφευγε του πεδίου ελέγχου της ομάδας δράσης και εξαρτάτο από εξωτερικούς παράγοντες. Στον τομέα των διαρθρωτικών δαπανών η πρόοδος ήταν ικανοποιητική, αλλά, όσον αφορά τη μεταρρύθμιση της δημόσιας διοίκησης και της φορολογίας, η τεχνική βοήθεια ήταν μόνο εν μέρει αποτελεσματική.

Η Ομάδα Δράσης για την Ελλάδα, (Task Force for Greece - TFGR) επικεφαλής της οποίας τέθηκε ο Χορστ Ραϊχενμπαχ, εγκαταστάθηκε στην Ελλάδα, το Σεπτέμβριο του 2011 και αποχώρησε το Μαϊο του 2015.