Ποιες εταιρείες «έχουν» αλλά... δεν πληρώνουν

Μεσαίου μεγέθους και... ηλικίας επιχειρήσεις είναι κατά κύριο λόγο οι πιθανοί στρατηγικοί κακοπληρωτές στο ελληνικό πιστωτικό σύστημα. Αντίθετα, οι πολύ μικρές ή οι πολύ μεγάλες, οι πολύ νέες ή οι «παλαίμαχες» άνω των 80 ετών επιχειρήσεις, είναι για τους δικούς της λόγους η κάθε κατηγορία, συνεπείς δανειολήπτες ή τουλάχιστον το προσπαθούν.

Το προφίλ του κακοπληρωτή από άποψη διατηρούν -προφανώς πλην αρκετών εξαιρέσεων- οι μεσαίες επιχειρήσεις που έχουν ιστορία 55-75 ετών.

Στο συμπέρασμα αυτό κατέληξαν μεταξύ άλλων οι τέσσερις συγγραφείς της νέας μελέτης (Ιούλιος 2016) για λογαριασμό της Τράπεζας της Ελλάδος, με τίτλο «Ηθικός όλεθρος και στρατηγική χρεοκοπία: Αποδείξεις από ελληνικά επιχειρηματικά δάνεια», που υπογράφουν οι κ. Ι. Ασημακόπουλος, Π. Αβραμίδης, Δ, Μαλλιαρόπουλος και Νίκ. Τραυλός.

Είναι η πρώτη μελέτη που χρησιμοποιεί στοιχεία και δεδομένα από τα επιχειρηματικά χαρτοφυλάκια στις ελληνικές τράπεζες και μία από τις λίγες που δεν περιορίζεται στην ανάλυση και στις εκτιμήσεις των στεγαστικών χαρτοφυλακίων.

Σύμφωνα με τη μελέτη -η οποία εστιάζει στη συμπεριφορά 13.070 ελληνικών εταιριών που παρουσιάζουν καθυστερήσεις στην εξυπηρέτηση του χρέους τους-, την περίοδο 2008-2015 μία στις έξι επιχειρήσεις με επισφαλή δάνεια αποτελεί «στρατηγικό κακοπληρωτή».

Οπως επισημαίνεται, οι στρατηγικοί κακοπληρωτές, ως ποσοστό του συνόλου των δανειζόμενων, αυξήθηκαν σημαντικά την περίοδο 2009-2015, αν και το ποσοστό των πρώτων ανάμεσα σε όλες τις κατηγορίες κακοπληρωτών υποχώρησε σχετικά την ίδια περίοδο (από 21% το 2009 σε 16% το 2015), εξαιτίας της έκρηξης των μη εξυπηρετούμενων δανείων.

Οι κλάδοι που... ελκύουν περισσότερο τους στρατηγικούς κακοπληρωτές ως επιχειρηματίες, σε σχέση με το σύνολο των δανειζόμενων επιχειρηματιών, είναι οι κατασκευές, οι υπηρεσίες προς επιχειρήσεις υγείας, η βιομηχανία, ο τομέας επικοινωνίας και το real estate.

Για τον διαχωρισμό στρατηγικών κακοπληρωτών και μη, τα πιο σημαντικά κριτήρια που χρησιμοποιήθηκαν είναι οι δείκτες κερδοφορίας και η αξία των ενεχύρων που έχουν εκχωρηθεί στην τράπεζα. Ειδικότερα, επιχειρείται μια ενδελεχής ανάλυση της συμπεριφοράς των οφειλετών σε σχέση με το μέγεθος, τα χρόνια λειτουργίας, τη ρευστότητα, την κερδοφορία και την αξία των ενεχύρων που έχουν δοθεί.

Χαρακτηριστικό είναι, σύμφωνα με τη μελέτη, ότι οι περιπτώσεις στρατηγικής χρεοκοπίας από τον επιχειρηματικό κόσμο αυξάνονται όσο:

- Μεγαλώνει το χρέος της επιχείρησης

- Εντείνεται η οικονομική αβεβαιότητα

- Θεωρείται μικρή η αξία των εγγυήσεων

Το να καταστεί μια επιχείρηση κακοπληρωτής από επιλογή και να μην αποπληρώσει τα δάνειά της, αν και έχει τη δυνατότητα αυτή, σε συνάρτηση πάντα με την ηλικία της εταιρίας και το μέγεθός της, αποτυπώνεται σχηματικά σε ένα ανάποδο «U».

Στο πλαίσιο της εν λόγω μελέτης, οι πιθανότητες για στρατηγικούς επιχειρηματικούς κακοπληρωτές αυξάνονται:

1. Σε εταιρίες που έχουν συμπληρώσει 55-75 χρόνια λειτουργίας, εν αντιθέσει με τις πρόσφατες και νεοσύστατες που θέλουν να δείξουν καλή συμπεριφορά για ευνόητους λόγους, αλλά και σε αντίθεση με τις αρκετά παλαιότερες, που έχουν άλλη ηθική φιλοσοφία.

2. Στις μεσαίου μεγέθους επιχειρήσεις έναντι των μικρών και των μεγάλων επιχειρήσεων.

Φυσικά, υπάρχει διάκριση μεταξύ πραγματικής αδυναμίας πληρωμών και απλά άρνησης εξόφλησης ή έστω ρύθμισης οφειλών. Για να μην πέσουν σε παγίδες, οι συγγραφείς της μελέτης βασίστηκαν στην εσωτερική πιστοληπτική αξιολόγηση των τραπεζών που χορήγησαν τα δάνεια.

Με συγκεκριμένη μέθοδο, κατατάσσουν τους πελάτες που δεν πληρώνουν τις υποχρεώσεις τους σε αυτούς που πραγματικά έχουν πρόβλημα επιβίωσης και σε όσους στρατηγικά αποφασίζουν να μην πληρώσουν, παρά την οικονομική τους ευρωστία.

Η μελέτη "Moral hazard and strategic default: evidence from Greek corporate loans" δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στην ιστοσελίδα της Τραπέζης της Ελλάδος.