Φουντώνουν οι πωλήσεις παράνομων τσιγάρων

Τη σημαντική αύξηση κατανάλωσης παράνομων τσιγάρων και τη συρρίκνωση της νόμιμης αγοράς «προαναγγέλλει» η αύξηση της φορολογίας στα καπνικά προϊόντα, που θα τεθεί σε ισχύ από την 1/1/2017. 'Ετσι, μετά από μια μεγάλη περίοδο έντονων αναταράξεων εξαιτίας της αύξησης των φόρων που συμπαρέσυρε και την τελική τιμή των τσιγάρων αλλά και της μείωσης του διαθέσιμου εισοδήματος των Ελλήνων, η αγορά καπνικών, που πρόλαβε να «ηρεμήσει» για μόλις τρία χρόνια (2013-2015) ετοιμάζεται και πάλι να εισέλθει σε περίοδο αβεβαιότητας. Το μόνο βέβαιο στη νέα μετά την αύξηση των φόρων περίοδο είναι η συρρίκνωση της δραστηριότητάς της.

Η αύξηση αυτή μπορεί να μην καθιστά την Ελλάδα σε μια από τις ακριβότερες χώρες της Ευρώπης στον καπνό, ωστόσο, σίγουρα θα είναι η χώρα με τον υψηλότερο ειδικό φόρο, ο οποίος θα συμμετέχει στο 90% ως προς τη διαμόρφωση της τελικής τιμής. Και επειδή περιθώρια για την εκ νέου απορρόφηση των αυξήσεων πλέον δεν υπάρχουν, η τελική τιμή ανά πακέτο τσιγάρα υπολογίζεται ότι θα αυξηθεί κατά 45 λεπτά.

Σύμφωνα με στελέχη της «Παπαστράτος», η νέα αύξηση στην τιμή των καπνικών προϊόντων, τον μόνο «κλάδο» που θα ωφελήσει είναι αυτόν του παράνομου εμπορίου καπνού. Διότι, όπως έχει αποδειχθεί, όταν αυξάνονται οι φόροι από ένα επίπεδο και πάνω, ούτε το δημόσιο κερδίζει, αλλά ούτε και η πραγματική οικονομία.

Κατακόρυφη μείωση των νόμιμων τσιγάρων

Τα στοιχεία για τη μείωση των νόμιμων τσιγάρων και αύξησης των παράνομων τσιγάρων, όπως αποτυπώνεται σε μελέτη της KPMG, είναι συντριπτικά: το 2009 οι νόμιμες πωλήσεις ανήλθαν σε 30,97 δισ. τσιγάρα, το 2010 κατήλθαν στα 27,78 δισ. τσιγάρα, το 2011 στα 24,24 δισ. τσιγάρα, το 2012 στα 20,45 δισ. τσιγάρα, το 2013 στα 18,46 δισ. τσιγάρα, το 2014 στα 17,27 τσιγάρα και το 2015 στα 16,79 δισ. τσιγάρα. Πρόκειται για μια συνολική πτώση της τάξεως του 46%.

Στην αντίπερα όχθη, πολλαπλάσια είναι η αύξηση της διακίνησης παράνομων τσιγάρων. Η αύξηση αυτή, κατά το εξεταζόμενο διάστημα, ανέρχεται στο 326%. Ειδικότερα, το 2009 η παράνομη διακίνηση ανήλθε σε 970 χιλιάδες τσιγάρα, το 2010 σε 1,83 δισ. τσιγάρα, το 2011 σε 2,70 δισ. τσιγάρα, το 2012 σε 3,12 δισ. τσιγάρα, το 2013 σε 3,94 δισ. τσιγάρα, το 2014 σε 4,43 δισ. τσιγάρα και το 2015 σε 4,13 δισ. τσιγάρα.

Η οριακή μείωση των πωλήσεων παράνομων τσιγάρων το 2015 αποδίδεται σύμφωνα με στελέχη της «Παπαστράτος» στην αύξηση των ελέγχων των αρμόδιων αρχών αλλά και στη σταθεροποίηση της αγοράς. Με βάση τα παραπάνω στοιχεία, προκύπτει ότι το 20% των τσιγάρων που πωλούνται στην Ελλάδα είναι παράνομα, με αποτέλεσμα μόνο για το 2015 το ελληνικό δημόσιο να έχει απωλέσει 637 εκατ. ευρώ από διαφυγόντες φόρους (KPMG).

Σε ό,τι αφορά στο είδος των παράνομων τσιγάρων, το 60% είναι «φθηνά λευκά» που προέρχονται κυρίως από αραβικές χώρες, το 30% είναι άλλα παράνομα τσιγάρα και το 10% παραποιημένα τσιγάρα. «Φθηνά λευκά» όπως ορίζονται στη σχετική έκθεση της KPMG είναι αυτά τα οποία συνήθως παρασκευάζονται νόμιμα σε μία χώρα-αγορά, αλλά κατά τη μεταφορά τους στη χώρα προορισμού διακινούνται λαθραία σε χώρες που έχουν περιορισμένη ή καθόλου νόμιμη διανομή και πωλούνται χωρίς να αποδίδονται οι αναλογούντες φόροι.

Η Ελλάδα κατατάσσεται 2η στη ΕΕ 28 ως προς την κατανάλωση «φθηνών λευκών» τσιγάρων, με 2,5 δισ. τεμάχια για το 2015. Πρώτη είναι η Πολωνία με 4,17 δισ. τσιγάρα, ωστόσο θα πρέπει να σημειωθεί ότι η Πολωνία έχει τετραπλάσιο πληθυσμό και χαμηλότερο βιοτικό επίπεδο από τη χώρα μας.

Ποιος ενισχύει το παράνομο εμπόριο

Πέρα από την κρίση και τη μείωση των εισοδημάτων των Ελλήνων, η επόμενη βασική αιτία που πυροδοτεί το παράνομο εμπόριο είναι η φορολογία. Το 2008 και 2009, όπου η συνολική φορολογία στα τσιγάρα ήταν της τάξεως του 73%, η κατανάλωση των παράνομων ήταν 2,2% και 3% αντίστοιχα. Το 2010, όπου η φορολογία ανήλθε στο 86% ,υπερδιπλασιάστηκε η παράνομη διακίνηση φτάνοντας σε ποσοστό 6,3%, για να φθάσει το 2014, με ποσοστό φορολόγησης στο 84%, στο 20,6%. Πλέον, το 2017, όπου η φορολογία θα ανέλθει στο 90%, θα ακριβύνει το πακέτο κατά περίπου 40-50 λεπτά και θα έχουν... ωριμάσει κι άλλα μέτρα (π.χ. αυξήσεις στα καύσιμα), είναι προφανές ότι η κατανάλωση των παράνομων τσιγάρων θα αυξηθεί.

Τέλος, κάθε άλλο παρά αυτό που αναμένει η κυβέρνηση, δηλαδή η αύξηση των εσόδων θα επιτευχθεί, καθώς τα δεδομένα καταμαρτυρούν ότι η μεγάλη αύξηση τη φορολογίας που επιβλήθηκε το 2010 είχε ως αποτέλεσμα την απόκλιση από το προσδοκώμενα έσοδα για την τριετία 2010-2012 κατά 1,3 δισ. ευρώ. Αντίθετα την τριετία 2013-2015, όπου η φορολογία ήταν σταθερή, η απόκλιση από τους στόχους ήταν 200 εκατ. ευρώ.