Πόσο κόστισαν στην οικονομία οι καθυστερήσεις

Οι καθυστερήσεις στην ολοκλήρωση της πρώτης αξιολόγησης κόστισαν ακριβά στην πραγματική οικονομία. Με βάση τους αρχικούς υπολογισμούς του Μνημονίου, στο διάστημα Νοεμβρίου 2015-Ιουνίου 2016 θα είχαν αποδεσμευτεί κεφάλαια 11,2 δισ. ευρώ από το τρίτο πρόγραμμα, ενώ από τον Αύγουστο του 2015 έως τον Ιούνιο 2016 θα είχαν αποπληρωθεί ληξιπρόθεσμα χρέη ύψους 4,9 δισ. ευρώ.

Τίποτα από τα δύο δεν συνέβη. Μάλιστα, στο μέτωπο των ληξιπρόθεσμων οφειλών του δημοσίου προς τους ιδιώτες (υπερβαίνουν πλέον τα 7 δισ. ευρώ), οι μόνες πληρωμές που έχουν γίνει ίσα που αγγίζουν τα 400 εκατ. ευρώ, το φθινόπωρο του 2015.

Στη συνέχεια το υπουργείο Οικονομικών, για να αντιμετωπίσει τις πιέσεις στη ρευστότητα του δημοσίου, «στέγνωσε» τα ταμειακά διαθέσιμα φορέων της γενικής κυβέρνησης αυξάνοντας τις πράξεις repo, ενώ αποδέχθηκε εκ των πραγμάτων τη διεύρυνση των ληξιπρόθεσμων οφειλών του προς τους ιδιώτες.

Η ανατροπή αυτής της εικόνας αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις της κυβέρνησης τους επόμενους μήνες. Η σταδιακή εξόφληση των ληξιπρόθεσμων χρεών του δημοσίου είναι κρίσιμος παράγοντας όχι μόνο για τη σταδιακή ανάκαμψη της οικονομίας (ύφεση 0,3% για φέτος και ανάπτυξη 2,75% το επόμενο έτος προβλέπει η Κομισιόν) αλλά και για την ομαλή πορεία των εσόδων.

Οι δανειστές εκτιμούν -και στο υπουργείο Οικονομικών συμφωνούν- ότι εάν δεν πέσουν άμεσα τα χρήματα στην αγορά, μια από τις παράπλευρες απώλειες θα είναι και η νέα εκτίναξη των ληξιπρόθεσμων χρεών των ιδιωτών προς το δημόσιο (4,3 δισ. ευρώ τον Απρίλιο), εξαιτίας των πιέσεων ρευστότητας.

Πόσα πήραμε - πού πήγαν

Από τα 86 δισ. ευρώ του τρίτου προγράμματος μέχρι σήμερα η Ελλάδα έχει απορροφήσει τα 21,4 δισ. ευρώ, σε πέντε ξεχωριστές εκταμιεύσεις κεφαλαίων και ομολόγων. Το ελληνικό δημόσιο έχει λάβει:

• 13 δισ. ευρώ στις 20 Αυγούστου 2015

• 2 δισ. ευρώ στις 24 Νοεμβρίου και

• 1 δισ. ευρώ στις 23 Δεκεμβρίου καθώς και

• 5,4 δισ. ευρώ σε ομόλογα ESM (στο Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών).

Ένα επιπρόσθετο ποσό 4,6 δισ. ευρώ επίσης σε ομόλογα του ESM ακυρώθηκε στο τέλος Ιανουαρίου 2016 -ως προς τη χρήση τους για τις τράπεζες αλλά παραμένουν διαθέσιμα στο πλαίσιο του προγράμματος - καθώς οι ανάγκες ανακεφαλαιοποίησης ήταν τελικά χαμηλότερες.

Από τα πρώτα 13 δισ. ευρώ των κεφαλαίων, σύμφωνα με πληροφορίες, τα 12 δισ. ευρώ απορροφήθηκαν σε δαπάνες εξυπηρέτησης του δημόσιου χρέους (ούτως ή άλλως πήγαν απευθείας στον ειδικό λογαριασμό από τον οποίο πληρώνονται μόνο υποχρεώσεις του δημοσίου για το χρέος) και 1 δισ. ευρώ κάλυψε δημοσιονομικές ανάγκες του προϋπολογισμού.

Από τα επόμενα 2 δισ. ευρώ, το 1,3 δισ. ευρώ πήγε και πάλι στις ανάγκες εξυπηρέτησης του χρέους, 400 εκατ. ευρώ κάλυψαν δημοσιονομικές ανάγκες του προϋπολογισμού και 300 εκατ. ευρώ ήρθαν να καλύψουν κεφάλαια του Προγράμματος Δημόσιων Επενδύσεων, τα οποία είχε χρησιμοποιήσει νωρίτερα το υπουργείο Οικονομικών (το πρώτο εξάμηνο του 2015) για να αντιμετωπίσει ταμειακές ανάγκες.

Και η τελευταία εκταμίευση του 1 δισ. ευρώ τον Δεκέμβριο μοιράστηκε αντίστοιχα. 500 εκατ. ευρώ για το χρέος, 300 εκατ. ευρώ στον προϋπολογισμό και 200 εκατ. ευρώ για τα διαρθρωτικά ταμεία. Από τα χρήματα που απορρόφησε ο προϋπολογισμός, εκτιμάται ότι 400 εκατ. ευρώ τελικά κατέληξαν σε πληρωμές ληξιπρόθεσμων χρεών. Τα πολλά λεφτά τα δανειστήκαμε για να πληρώσουμε λήξεις χρέους.

Την Πέμπτη η πολιτική έγκριση για τα 10,3 δισ. ευρώ

Στην ερχόμενη συνεδρίαση του Eurogroup και του ESM, την ερχόμενη Πέμπτη, αναμένεται να δοθούν οι τελικές απαιτούμενες εγκρίσεις για τη δόση των 10,3 δισ. ευρώ, η οποία, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ESM, θα είναι διαθέσιμη για την Ελλάδα αρκετά πριν τις 30 Ιουνίου (ενδεχομένως και πριν τις 20 του μήνα).

Το ποσό αυτό θα καλύψει τις χρηματοδοτικές ανάγκες της Ελλάδας έως το τέλος Οκτωβρίου 2016, όταν εκτιμάται ότι -καλώς εχόντων των πραγμάτων- θα έχει τρέξει η δεύτερη αξιολόγηση. Η πλευρά των δανειστών θεωρεί ρεαλιστικό ένα τέτοιο χρονικό σενάριο -αν και τα προαπαιτούμενα της δεύτερης αξιολόγησης περιλαμβάνουν πολιτικά δύσκολα μέτρα στο πεδίο των εργασιακών και των αποκρατικοποιήσεων-, κάνοντας λόγο για «τέλη Οκτωβρίου-αρχές Νοεμβρίου»...

Η δόση των 10,3 δισ. ευρώ είναι γνωστό ότι θα σπάσει σε κομμάτια. Το πρώτο, το οποίο και αναμένεται άμεσα, ανέρχεται σε 7,5 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 5,7 δισ. ευρώ θα καλύψουν τις ανάγκες εξυπηρέτησης του χρέους έως τα τέλη Αυγούστου και 1,8 δισ. ευρώ θα κατευθυνθούν -σταδιακά και με αυστηρές προϋποθέσεις εκταμίευσης, με τη δημιουργία ειδικού ταμείου μάλιστα- για την εξόφληση των ληξιπρόθεσμων οφειλών.

Τα επόμενα 2,8 δισ. ευρώ θα σπάσουν στα δύο. Μια υποδόση 1,7 δισ. ευρώ μετά το καλοκαίρι θα εκταμιευθεί στη βάση θετικής έκθεσης των δανειστών για την πληρωμή ληξιπρόθεσμων χρεών του δημοσίου και τα υπόλοιπα 1,1 δισ. ευρώ θα εκταμιευθούν μόλις πιστοποιηθεί η εκπλήρωση μιας σειράς προαπαιτούμενων που συνδέονται με το ασφαλιστικό, τις αποκρατικοποιήσεις, την ενέργεια, τα Δ.Σ. των τραπεζών και τη Γενική Γραμματεία Δημοσίων Εσόδων.

Θα μας περισσέψουν και 23 δισ. ευρώ

Στο Eurogroup της 24ης Μαΐου, όταν και συμφωνήθηκε ο οδικός χάρτης για το χρέος, ειπώθηκε ότι ένα ποσό της τάξεως των 20 δισ. ευρώ, το οποίο εκτιμάται πως θα περισσέψει από τα 86 δισ. ευρώ του τρίτου πακέτου, θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί μετά το τέλος του προγράμματος για την εξόφληση δανείων του ΔΝΤ ή διμερών δανείων του πρώτου προγράμματος.

Οι τελευταίοι υπολογισμοί, σύμφωνα με πληροφορίες, αναφέρουν ότι τελικά από το τρίτο πακέτο θα περισσέψουν 23 δισ. ευρώ. Το μεγαλύτερο μέρος από αυτό το «μαξιλάρι» οφείλεται στις χαμηλότερες (19,6 δισ. ευρώ) των αρχικά εκτιμώμενων ανάγκες ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών.

Το περυσινό πρωτογενές πλεόνασμα -υψηλότερο των στόχων- έρχεται να δώσει ανάσα 1,4 δισ. ευρώ, 200 εκατ. ευρώ εξοικονομήθηκαν από δαπάνες τόκων, ενώ το γεγονός ότι το υπουργείο Οικονομικών το έριξε για τα καλά στα repos για να αντιμετωπίσει τη δημοσιονομική στενωπό, μειώνει κατά επιπλέον 1,6 δισ. ευρώ τις χρηματοδοτικές ανάγκες έως το τέλος του 2018. Κάπως έτσι, μένουν στην άκρη 23 δισ. ευρώ, τα οποία θα φανεί πώς θα αξιοποιηθούν.