Τι κέρδισε και σε τι ελπίζει η Αθήνα για το χρέος

Από τις κινήσεις του ESM τους προσεχείς μήνες θα φανεί το μέγεθος της άμεσης αλλά μάλλον περιορισμένης ανάσας που μπορεί να δοθεί στο ελληνικό δημόσιο χρέος. Διότι, όπως κατέστη σαφές από την ανακοίνωση του Eurogroup, η βαθιά ανάσα για το ελληνικό χρέος μετατέθηκε για μία ακόμη φορά αργότερα, έστω και με έναν σαφέστερο οδικό χάρτη, ο οποίος είναι ικανός να γεννήσει προσδοκίες.

Οι άγνωστοι X του χάρτη αυτού όμως παραμένουν και όλα δείχνουν ότι ένας ακόμα γύρος -ο οποίος μένει να φανεί αν θα είναι ο τελευταίος- θα παιχτεί στα τέλη του 2016, όταν το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο θα εκπονήσει μια ακόμα Ανάλυση Βιωσιμότητας Χρέους, την οποία οι Ευρωπαίοι κατά δέσμευσή τους στη διάρκεια του Eurogroup θα σεβαστούν, προκειμένου να επιβιβαστεί στο άρμα της χρηματοδότησης της ελληνικής οικονομίας και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.

Αν θα σεβαστούν τη δέσμευσή αυτή οι ισχυροί παίκτες της Ευρώπης μένει να φανεί. Αν δεν το κάνουν, δεν θα είναι η πρώτη φορά.

Πηγή η οποία είναι σε θέση να ερμηνεύσει πρακτικά τις αποφάσεις του Eurogroup σχετικά με το χρέος, εξηγεί ότι το μόνο μέτρο άμεσης εφαρμογής αφορά στην προσπάθεια οχύρωσης του δανειακού χαρτοφυλακίου έναντι εξωγενών κινδύνων της αγοράς. «Το 2017 και το 2018 είναι περίεργες χρονιές» σημειώνει, προσθέτοντας ότι μια ενδεχόμενη αύξηση του κόστους τόκων για τα δάνεια του ESM από το 0,9% σήμερα σε 1,8% -ενδεχόμενο όχι απίθανο- θα σήμαινε απλώς διπλασιασμό των δαπανών για τόκους.

Τον κίνδυνο αυτό θα αναλάβει να περιορίσει ο ESM και η σχετική δέσμευση αποτυπώνεται στην απόφαση του Eurogroup με τη φράση «χρήση της διευρυμένης στρατηγικής χρηματοδότησης των ESM/EFSF, για να μειωθεί ο κίνδυνος των επιτοκίων χωρίς να επιβαρύνονται οικονομικά οι χώρες που συμμετείχαν αρχικά στο πρόγραμμα».

Σήμερα ο ESM δανείζεται με χρονικό ορίζοντα πέριξ των έξι ετών και δανείζει την Ελλάδα με ορίζοντα έως και 32 ετών. Η αύξηση της χρονικής διάρκειας του δικού του δανεισμού θα επέτρεπε «κλείδωμα» επιτοκίων στις σημερινές ευνοϊκές συνθήκες, το οποίο στη συνέχεια θα μπορούσε να ωφελήσει την Ελλάδα.

Μια τέτοια κίνηση εκτιμάται ότι θα είχε ευνοϊκή επίδραση στις εκτιμήσεις των οίκων αξιολόγησης, με θετικές επιδράσεις στις ανησυχίες της επενδυτικής κοινότητας. Το εύρος της χρήσης αυτού του εργαλείου θα κρίνει τις συνολικές επιπτώσεις στο ελληνικό χρέος.

Οι λήξεις και το «δωράκι»

Παράλληλα θα τρέξει μια νέα μοιρασιά λήξεων, ώστε να εξομαλυνθούν οι κορυφές (μεγάλες λήξεις την περίοδο 2021-22 και 2023) με την εφαρμογή της συμφωνίας για πλαφόν ετήσιων δαπανών εξυπηρέτησης του χρέους στο 15% του ΑΕΠ έως το 2030 και 20% στη συνέχεια. Αυτό, σύμφωνα με πηγή η οποία είναι σε θέση να γνωρίζει, ισοδυναμεί μια μία έμμεση επέκταση χρέους της τάξεως των 3 ετών.

Στο βραχυπρόθεσμο πακέτο περιλαμβάνεται και ένα «δωράκι» της τάξεως του 1,5 δισ. ευρώ, το οποίο απορρέει από την παραίτηση της πρόβλεψης επιβάρυνσης των τόκων επί των κεφαλαίων ύψους 10 δισ. ευρώ, τα οποία χρησιμοποιήθηκαν από την ελληνική πλευρά για επαναγορά ομολόγων τα προηγούμενα χρόνια. Υπήρχε πρόβλεψη αύξησης των επιτοκίων κατά 200 μονάδες βάσης, η οποία δεν θα εφαρμοστεί.

Τα παραπάνω μέτρα θα ξεκινήσουν να εφαρμόζονται υπό την προϋπόθεση επιτυχούς ολοκλήρωσης της πρώτης αξιολόγησης. Η επαναφορά του waiver από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα άλλωστε (στη συνεδρίαση της 1-2 Ιουνίου στο ιδανικό σενάριο, ή λίγο αργότερα με τη σφραγίδα της ολοκλήρωσης της αξιολόγησης από τους θεσμούς και την εκταμίευση της δόσης) θα σημάνει φθηνότερο δανεισμό για το ελληνικό τραπεζικό σύστημα, με μεταφορά δανείων της τάξεως των 10 δισ. ευρώ από τον ELA απευθείας στην ΕΚΤ.

Με το τέλος του προγράμματος

Η δεύτερη δέσμη παρεμβάσεων τοποθετείται χρονικά -με τα σημερινά δεδομένα- το 2018, με την ολοκλήρωση (και υπό αυτή την προϋπόθεση επιτυχούς ολοκλήρωσης) του τρίτου προγράμματος. Τότε, όπως συμφωνήθηκε, τα 20 δισ. ευρώ τα οποία περίσσεψαν από την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, θα χρησιμοποιηθούν για την επαναγορά χρέους από το ΔΝΤ και ίσως και διμερών δανείων του πρώτου πακέτου διάσωσης.

Στο σημείο αυτό αξίζει να σημειωθεί ότι ενώ αρχικά οι προβολείς στρέφονταν προς την εξαγορά δανείων μόνο του ΔΝΤ, διατυπώθηκαν, σύμφωνα με πληροφορίες, ενστάσεις από χώρες της ευρωζώνης οι οποίες μετείχαν στο πρώτο πρόγραμμα διάσωσης. Ορισμένες από αυτές τις χώρες -σίγουρα όχι η Γερμανία- υφίστανται πλέον ζημίες καθώς εκείνα τα δάνεια είχαν επιτόκιο Libor συν 50 μονάδες βάσης. Έτσι, δεν είναι ξεκάθαρο αν με τα 20 δισ. ευρώ θα εξαγοραστούν μόνο δάνεια του ΔΝΤ ή και διμερή δάνεια.

Τα δάνεια του ΔΝΤ έχουν μέσο επιτόκιο της τάξεως του 3%.

Με την ολοκλήρωση του προγράμματος άλλωστε θα αποδοθούν στην ελληνική πλευρά και τα κέρδη κεντρικών τραπεζών και της ΕΚΤ από διακράτηση ελληνικών ομολόγων, ένα ποσό της τάξεως των 10 δισ. ευρώ, το οποίο επίσης θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για επαναγορά χρέους.

Οι δεσμεύσεις

Το μεγάλο παιχνίδι που θα κρίνει την πραγματική ελάφρυνση του χρέους θα παιχτεί στο τέλος του 2016. Αν συνεχίσει η ευρωζώνη να απαιτεί συμμετοχή του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου στο πρόγραμμα, θα πρέπει να σεβαστεί τους όρους του, όπως αυτοί θα αποτυπώνονται στη νέα Ανάλυση Βιωσιμότητας Χρέους.

Το Ταμείο μέχρι τώρα έχει καταστήσει σαφές ότι δεν θα δεχθεί μεσοβέζικες λύσεις για το χρέος, παρά μόνο οριστική επίλυση του προβλήματος για να συμμετάσχει με χρηματοδότηση στο τρίτο πρόγραμμα για την Ελλάδα. Με τα σημερινά δεδομένα, εκείνο το Eurogroup, χρονικά κάπου στις μέρες του Νοέμβρη ή του Δεκέμβρη (ανάλογα με το πότε θα ολοκληρωθεί και η επόμενη αξιολόγηση), θα είναι το πραγματικά καθοριστικό. Εκτός και εάν πάλι οι Ευρωπαίοι πετάξουν το... τενεκεδάκι παρακάτω, ή η ελληνική κυβέρνηση στο μεταξύ δεν μπορέσει να φέρει σε πέρας τις νέες δύσκολες απαιτήσεις του «συμπληρωμένου» Μνημονίου.

Για την ιστορία, κάθε φορά που ολοκληρώνεται μια αξιολόγηση, το Μνημόνιο επικαιροποιείται, συνήθως με νέα «φασούλια»...