Economist: Στο ίδιο έργο θεατές στη διαπραγμάτευση

Το σλόγκαν του «Γάμος αλά Ελληνικά 2», που βγήκε στις κινηματογραφικές αίθουσες τον Μάρτιο, είναι «Οι άνθρωποι αλλάζουν. Οι Έλληνες όχι». Είναι άγνωστο αν κανένας υπουργός Οικονομικών της ευρωζώνης έχει δει την ταινία, πόσω μάλλον αν έχει διακρίνει κάποια ομοιότητα με τις συνεχιζόμενες διαπραγματεύσεις με την ελληνική κυβέρνηση. Όμως η νέα λογομαχία για τους όρους της τελευταίας διάσωσης της Ελλάδας, συμπεριλαμβανομένων των απειλών για πρόωρες εκλογές αν δεν κάνουν πίσω οι πιστωτές, μοιάζει με επανάληψη της ίδιας ταινίας.

Η Ελλάδα έχει επιτακτικά ανάγκη την επόμενη δόση από τη διάσωση των 86 δισ. ευρώ που υποσχέθηκαν το περασμένο καλοκαίρι οι πιστωτές, με αντάλλαγμα υποσχέσεις για λιτότητα και μεταρρυθμίσεις. Όμως δεν θα πάρει τα χρήματα μέχρις ότου οι πιστωτές ολοκληρώσουν την αξιολόγηση της προόδου της Ελλάδας, η οποία «σέρνεται» από τον Οκτώβριο.

Η κυβέρνηση έχει μαζέψει αρκετό ρευστό (κάνοντας επιδρομή στους ανεξάρτητους δημόσιους φορείς) για να πληρώσει μισθούς και συντάξεις τον Μάιο, ίσως ακόμα και τον Ιούνιο. Όμως μέχρι τις 20 Ιουλίου, όταν λήγει ομόλογο ύψους άνω των 2 δις. ευρώ, η χώρα έρχεται και πάλι αντιμέτωπη με την κήρυξη χρεοστασίου και ίσως μια αναγκαστική έξοδο από την ευρωζώνη. Δεν είναι ότι επέστρεψε η απειλή του Grexit. Πολύ απλά, δεν έφυγε ποτέ.

Με το δημοψήφισμα για την παραμονή (ή όχι) της Βρετανίας στην ΕΕ τον Ιούνιο και την πιθανή αναζωπύρωση της προσφυγικής κρίσης καθώς πλησιάζει το καλοκαίρι, το τελευταίο που χρειάζεται η Ευρώπη είναι ένα ακόμα Ελληνικό δράμα. Έτσι, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει συμβιβαστική διάθεση. Τονίζει πως οι διαπραγματεύσεις έχουν ολοκληρωθεί «κατά 99%». Όμως ο άλλος πιστωτής, το ΔΝΤ, δεν έχει παρόμοια διάθεση. Με τις καθυστερούμενες φορολογικές οφειλές να αυξάνονται και τις μεταρρυθμίσεις να καθυστερούν διαρκώς, το Ταμείο δεν πιστεύει πως ο στόχος του προγράμματος για πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% μέχρι το 2018 μπορεί να επιτευχθεί. Θέλει η Ελλάδα να καταρτίσει ένα έκτακτο σχέδιο για να συγκεντρώσει περισσότερα χρήματα ή να μειώσει περαιτέρω τις δαπάνες, προτού δώσει το «πράσινο φως» για την επόμενη δόση της διάσωσης.

Τον Απρίλιο ακυρώθηκε την τελευταία στιγμή σύσκεψη των υπουργών οικονομικών της ευρωζώνης που στόχο είχε να εγκρίνει τα δημοσιονομικά σχέδια της Ελλάδας και την εκκρεμή δόση. Αν και οι διαπραγματευτές είχαν λίγο-πολύ συμφωνήσει σε ένα πακέτο μέτρων λιτότητας ύψους 5,4 δισ. ευρώ (3% του ΑΕΠ), ωστόσο έφθασαν σε αδιέξοδο για τα επιπλέον έκτακτα μέτρα ύψους 3,6 δισ. ευρώ που θα έπρεπε να υιοθετηθούν αν το πρωτογενές πλεόνασμα δεν αγγίξει το 3,5%. Οι ευρωπαίοι φαίνονται να ικανοποιούνται με ένα ασαφές "plan B", όμως η επικεφαλής του ΔΝΤ, Κριστίν Λαγκάρντ, λέει πως θα πρέπει «να νομοθετηθεί από πριν, να είναι αξιόπιστο και να ενεργοποιηθεί με κάποιον αυτοματισμό». Ο έλληνας υπουργός Οικονομικών Ευκλείδης Τσακαλώτος δηλώνει πως αυτό είναι συνταγματικά αδύνατον.

Στην πραγματικότητα, τα μεγαλύτερα εμπόδια είναι πολιτικά και όχι νομικά. Το πακέτο «έκτακτης ανάγκης» πιθανότατα θα περιλαμβάνει περαιτέρω περικοπές στις συντάξεις, κάτι που αποτελεί ευθεία επίθεση στην βάση του κυβερνώντος κόμματος, του ΣΥΡΙΖΑ.

Ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας αντιμετωπίζει μια εξέγερση από 53 βουλευτές του, με επικεφαλής τον Ευκλείδη Τσακαλώτο. Το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, η Νέα Δημοκρατία, προηγείται τώρα στις δημοσκοπήσεις και έχει ζητήσει πρόωρες εκλογές. Λέει πως δεν θα ψηφίσει ούτε το πακέτο μέτρων των 5,4 δισ. ευρώ (διότι επιφέρει πολύ βαριά φορολογία και λίγες μεταρρυθμίσεις), ούτε τα επιπλέον «έκτακτα» μέτρα.

Η σύσκεψη των υπουργών οικονομικών της ευρωζώνης έχει προγραμματιστεί για τις 9 Μαΐου. Πριν τη σύσκεψη, οι διαπραγματευτές και των δυο πλευρών θα πρέπει να συμφωνήσουν στο σχέδιο «έκτακτης ανάγκης». Αν συμφωνήσουν, θα πρέπει να περάσουν τα μέτρα από την ελληνική Βουλή μέχρι τις 24 Μαΐου, όταν και πραγματοποιείται η επόμενη συνεδρίαση του Eurogroup. Αν ο κ. Τσίπρας καταλήξει σε συμφωνία όμως δεν μπορέσει να την περάσει από τη Βουλή, είναι πιθανό να διενεργηθούν νέες εκλογές. Και αρκετές χώρες της ευρωζώνης πρέπει επίσης να πάρουν κοινοβουλευτική έγκριση για να υπογράψουν οποιαδήποτε εκταμίευση δόσης. Με άλλα λόγια, οι πιθανοί «λάκκοι» είναι πολλοί.

Η ειρωνεία είναι πως το ΔΝΤ, παρά την τωρινή του αδιαλλαξία, είναι ο πιο επιεικής από τους πιστωτές της Ελλάδας. Θέλει να μειωθεί ο στόχος για το πρωτογενές πλεόνασμα στο 1,5% και να διαγραφεί μέρος του ελληνικού χρέους.

Τέτοιες υποχωρήσεις δεν είναι πολιτικά ανεκτές για τις κυβερνήσεις της ευρωζώνης, ιδιαίτερα για την Γερμανία. Η πιο πιθανή λύση, όπως πάντα, θα είναι μεσοβέζικη: Μια συμφωνία που θα δίνει στους πιστωτές αρκετή εμπιστοσύνη ώστε να εκταμιεύσουν την επόμενη δόση του δανείου, χωρίς όμως να βάζουν σε βιώσιμο δρόμο τα δημοσιονομικά της Ελλάδας ή να λύνουν τις πιο έντονες διαφωνίες.

Είτε υπάρξει συμφωνία είτε όχι, είτε διενεργηθούν εκλογές είτε όχι, η ελληνική οικονομία αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα. Οι τράπεζες εξακολουθούν να είναι «ζόμπι». Πολλές διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις (όπως στη δικαιοσύνη και στις αγορές εργασίας και προϊόντων) έχουν αναβληθεί. Και οι ιδιώτες επενδυτές εξακολουθούν να κρατούν μεγάλη απόσταση από την Ελλάδα. Ωστόσο, άλλα μέλη της ευρωζώνης δεν θέλουν να συζητήσουν για ελάφρυνση του χρέους.

Έτσι, φαίνεται πως τελικά δεν είναι μόνο οι Έλληνες που δεν αλλάζουν...