Οι αποτυχίες των μεταρρυθμίσεων σε 10 γραφήματα

Την αποτυχία της χώρας έξι χρόνια μετά το ξέσπασμα της κρίσης και παρά τα τρία μνημόνια που ακολούθησαν, αποδεικνύει με τον πλέον ξεκάθαρο τρόπο μια σειρά από γραφήματα που παρουσιάζονται στην έκθεση του ΟΟΣΑ για τη χώρα, που παραδόθηκε πρόσφατα στον πρωθυπουργό. 

Τι και αν έγιναν σκληρές περικοπές σε μισθούς και συντάξεις. Τι και αν κατατέθηκαν δεκάδες νομοσχέδια τα τελευταία χρόνια, τα οποία αφορούσαν σε μεταρρυθμίσεις και αλλαγές στη λειτουργία του κράτους (σ.σ. η Ελλάδα κατατάσσεται στην πρώτη θέση σε εφαρμογή μεταρρυθμίσεων με βάση τα στοιχεία του Οργανισμού), οι επιδόσεις σε κρίσιμους τομείς είναι τουλάχιστον θλιβερή.

Ολοι παραδέχονται, για παράδειγμα, ότι η μόνη διέξοδος για τη χώρα είναι να προσελκύσει ξένες επενδύσεις. Αλλωστε η Ελλάδα ήταν το 2008 προτελευταία στην κατάταξη είκοσι χωρών με κριτήριο τις άμεσες ξένες επενδύσεις ως ποσοστό του ΑΕΠ της χώρας. Πού βρέθηκε με βάση τα στοιχεία για το 2014; Πάλι προτελευταία…

Άλλος ένας δηλωμένος στόχος από όλες τις κυβερνήσεις που πέρασαν τα τελευταία χρόνια ήταν η εξωστρέφεια. Η ζήτηση στην Ελλάδα μειώθηκε κατακόρυφα εξαιτίας της μείωσης εισοδημάτων και μοναδική διέξοδος για τα προϊόντα ήταν το εξωτερικό.

Τι εξάγουμε όμως; Οσο και αν φαίνεται παράξενο, σχεδόν το 40% των εξαγωγών την περίοδο 2012-2014 αφορούσε σε πετρέλαιο και παράγωγά του. Το αντίστοιχο ποσοστό στις αρχές της δεκαετίας του '90 (1990-1992) ήταν υποπολλαπλάσιο.

Από την άλλη, η συμμετοχή στις εξαγωγές των βιομηχανικών προϊόντων έχει υποχωρήσει σχεδόν στο μισό τις τελευταίες δύο δεκαετίες, αφήνοντας μακρινό όνειρο τη «βιομηχανική επανάσταση» για την οποία πολλοί μίλησαν τα τελευταία χρόνια. Ακόμα και ο αγροτικός τομέας, που θεωρείται το «ισχυρό χαρτί», έχει απολέσει μερίδιο στο εξαγωγικό μείγμα της χώρας.

Εξίσου φαίνεται πως διαψεύδεται και ο διακηρυγμένος στόχος για «υψηλής προστιθέμενης αξίας εξαγωγές». Με βάση πάντα τα στοιχεία του ΟΟΣΑ η Ελλάδα κατατάσσεται τέταρτη από το τέλος με κριτήριο την τεχνολογία που εμπεριέχουν οι εξαγωγές της. Σχεδόν απόλυτη η απουσία υψηλής τεχνολογίας, περίπου στο 10% του συνόλου περιορίζεται το ποσοστό των προϊόντων που ο Οργανισμός κατατάσσει ως «μεσαίας-υψηλής».

Θα μπορούσε η βιομηχανία να έχει καλύτερη τύχη; Δύσκολα, θα απαντούσε κάποιος, δεδομένου ότι το κόστος ενέργειας, τόσο σε ό,τι αφορά στο φυσικό αέριο όσο και στη βιομηχανία, παραμένει πολύ πάνω από τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ και φιγουράρει στα υψηλότερα της Ευρώπης.

Θα περίμενε κανείς μετά τα δισεκατομμύρια που ξοδεύτηκαν στη χώρα για τις υποδομές, τουλάχιστον σε αυτό το επίπεδο η χώρα να αποκτά ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Κι όμως, η ποιότητα των υποδομών παραμένει κάτω από τον μέσο όρο της ανεπτυγμένης Ευρώπης. Αυτό προκύπτει από έρευνα γνώμης στελεχών που καλούνται να βαθμολογήσουν με κλίμακα 1 έως 7 την ποιότητα οδικού δικτύου, σιδηροδρόμου και λιμανιών.

Οι υποδομές ωστόσο δεν είναι το μοναδικό πρόβλημα που έχουν να αντιμετωπίσουν οι επιχειρήσεις. Ο ΟΟΣΑ διαπιστώνει μεγάλα περιθώρια για να μειωθούν τα γραφειοκρατικά βάρη. Υπάρχουν τεράστια περιθώρια ελάφρυνσης του ρυθμιστικού πλαισίου. Η Ελλάδα ήταν σε χειρότερη θέση από τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ σε αυτό το πεδίο και παρέμεινε και το 2013. Στο σενάριο του Οργανισμού, μόνο μετά την πλήρη εφαρμογή του Μνημονίου θα δούμε φως…

Ιδια είναι η εικόνα και σε ό,τι αφορά κρίσιμες διαδικασίες για τον ιδιωτικό τομέα. Παρά τα Μνημόνια, η σύγκριση 2010-2015 δείχνει ότι η χώρα ήταν και παραμένει (παρά τις σημαντικές βελτιώσεις) σε χειρότερη θέση έναντι του μέσου όρου του ΟΟΣΑ σε διαδικασίες που απαιτούνται για να ανοίξει μια επιχείρηση, να ληφθεί μια άδεια κατασκευής, να καταχωρισθεί ένα περιουσιακό στοιχείο ή ακόμα και να ληφθεί μια άδεια ηλεκτροδότησης…

Ακόμα και η εκτέλεση ενός συμβολαίου μπορεί να αποδειχτεί τεράστιος πονοκέφαλος για μια ελληνική επιχείρηση. Το κόστος εφαρμογής, σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, είναι το υψηλότερο παγκοσμίως. Γι' αυτό και μεταξύ άλλων ο οργανισμός εισηγείται μέτρα για να μειωθεί ο χρόνος απονομής δικαιοσύνης και ζητά να απελευθερωθεί το καθεστώς που διέπει τις δικηγορικές αμοιβές.

Υπάρχει όμως και η άλλη όψη του νομίσματος. Την ίδια στιγμή που καταγράφονται τα παραπάνω, τα περιθώρια κέρδους σε ορισμένους κλάδους παραμένουν τεράστια, πολλαπλάσια άλλων χωρών, δείγμα ότι ο ανταγωνισμός δεν λειτουργεί επαρκώς, αν και όπως παραδέχεται ο ΟΟΣΑ, η ύπαρξη μεγάλου αριθμού αυτοαπασχολούμενων μπορεί να «νοθεύει» τα δεδομένα.

Εξίσου απογοητευτική, τέλος, είναι η εικόνα σε ό,τι αφορά στο πτωχευτικό δίκαιο. Η Ελλάδα έχει τη δεύτερη χειρότερη επίδοση σε ό,τι αφορά στον χρόνο που απαιτείται για να ολοκληρωθεί μια διαδικασία πτώχευσης. Και το χειρότερο, ίσως, δεν είναι αυτό: βρίσκεται στην τρίτη χειρότερη θέση σε ό,τι αφορά στο ποσοστό ανάκτησης αξίας μέσα από αυτή τη διαδικασία…