Τα «αγκάθια» στα φιλόδοξα ενεργειακά πλάνα Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ

Για ακόμη μια φορά οι Πρωθυπουργοί Ελλάδας και Ισραήλ, και ο πρόεδρος της Κύπρου, αναβαθμίζουν, σε επίπεδο δηλώσεων, τη συνεργασία των τριών χωρών στα θέματα ενέργειας.

Η διερεύνηση της προοπτικής κατασκευής υποθαλάσσιου αγωγού φυσικού αερίου για τη μεταφορά της παραγωγής των κοιτασμάτων της ανατολικής Μεσογείου στην Ιταλία μέσω Ελλάδας και η πόντιση υποβρύχιου καλωδίου με αντίστοιχη διαδρομή, συζητήθηκε ακόμη μια φορά στην τριμερή κορυφής της Κύπρου, παρά το ότι από την πλευρά του Ισραήλ τουλάχιστον, διερευνάται συνεργασία με την Τουρκία για πιο οικονομικές λύσεις στη μεταφορά του φυσικού αερίου μέσω των τουρκικών δικτύων.

Μάλιστα ο Ισραηλινός Πρωθυπουργός δεν δίστασε να χαρακτηρίσει το σχέδιο του υποβρύχιου αγωγού φυσικού αερίου ως «τολμηρό», αναγνωρίζοντας έτσι τις μεγάλες προκλήσεις του εγχειρήματος, όπως το τεράστιο μήκος του αγωγού, σε μεγάλα βάθη και το τεράστιο οικονομικό κόστος.

Σε ό,τι δε αφορά στο καλώδιο ηλεκτρικού ρεύματος, και αυτό το σχέδιο έχει σημαντικές προκλήσεις, λόγω μεγέθους του καλωδίου που σχεδιάζεται για περίπου 2.000 μεγαβάτ, του συνολικού του μήκους που ξεπερνά τα 1.500 χιλιόμετρα (Κύπρος, Κρήτη, ηπειρωτική Ελλάδα, Ιταλία), τα μεγάλα βάθη που διανύει και μάλιστα σε περιοχές του βυθού με μεγάλη σεισμικότητα.

Ωστόσο το έργο, για την υλοποίηση του οποίου η ΔΕΗ έχει συστήσει τη μικτή εταιρεία PPC Quantum Ενεργειακή (51% ΔΕΗ) με τον Κύπριο επιχειρηματία Νάσο Κτορίδη, έχει ενταχθεί στα Προγράμματα Κοινού Eνδιαφέροντος της ΕΕ, ενώ οι προκαταρκτικές μελέτες χρηματοδοτούνται από κοινοτικά προγράμματα.

Ο υποβρύχιος αγωγός

Οι παίκτες που θα αναλάβουν την κατασκευή και εκμετάλλευση του αγωγού Eastern Mediterranean Pipeline (East Med), εφόσον προηγουμένως αυτό το έργο κριθεί βιώσιμο οικονομικά, είναι η ελληνική ΔΕΠΑ και η ιταλική Edison, μέσω της μικτής εταιρίας Poseidon. Τη διετία 2011-2012, η ΔΕΠΑ διερεύνησε τη δυνατότητα κατασκευής του αγωγού, με αρχικό σχεδιασμό τη μεταφορά 8 δισ. κυβ. μέτρων ετησίως, ισραηλινό και κυπριακό αέριο από τα κοιτάσματα της Λεβαντίνης.

Η αφετηρία του θα είναι υποθαλάσσια από τα κοιτάσματα προς το Βασιλικό της Κύπρου, στη συνέχεια θα συνεχίζει την όδευσή του προς τις ακτές της Κρήτης, και ακολούθως, μέσω της Πελοποννήσου και της Δυτικής Ελλάδος, προς την Ιταλία, μέσω του αγωγού IGI-Poseidon (ελληνο-ιταλικός).

Επικαλούμενη μελέτες που έχουν εκπονηθεί, η ΔΕΠΑ εκτιμά ότι το έργο είναι απολύτως εφικτό τεχνικά, ενώ, παρόμοια έργα, είτε έχουν ήδη κατασκευαστεί (αγωγός Medgas Αλγερία - Ισπανία), είτε είναι σε φάση έναρξης κατασκευής (αγωγός Galsi Αλγερία - Ιταλία). Το έργο περιλαμβάνεται στη λίστα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με τα Έργα Κοινού Ενδιαφέροντος (Projects of Common Interest), βάσει του Ευρωπαϊκού Κανονισμού 347/2013.

Από τα τέλη Ιουλίου 2014, η περαιτέρω ανάπτυξη του έργου πέρασε στη δικαιοδοσία της εταιρείας Poseidon, στην οποία συμμετέχουν ισομερώς η ΔΕΠΑ και η Edison. Η εταιρεία ανέθεσε στις 11 Μαΐου 2015 τη σύμβαση εκπόνησης όλων των προ της Μελέτης Εφαρμογής (Front End Engineering Design - FEED) τεχνικών μελετών στην Κοινοπραξία INTECSEA – C&M Engineering. Οι μελέτες αναμένεται να ολοκληρωθούν τους επόμενους μήνες. Το κόστος των μελετών, συνολικού προϋπολογισμού 4 εκατομμυρίων ευρώ, συγχρηματοδοτείται κατά 50% από τους πόρους του προγράμματος «Συνδέοντας την Ευρώπη» (CEF).

Η ΔΕΠΑ σημειώνει επίσης ότι με τη συνεχή τεχνολογική εξέλιξη, η δυναμικότητα του αγωγού ενδέχεται να αυξηθεί περαιτέρω, μεταφέροντας με οικονομίες κλίμακας ποσότητες μεγαλύτερες των 8 δισ. κυβ. μέτρων ετησίως, βελτιώνοντας έτσι την οικονομική δυναμική του έργου. Παρ' όλα αυτά, μοναδικός αξιολογητής της εφεκτικότητας του έργου θα είναι οι ίδιοι οι εν δυνάμει χρήστες του, που θα κρίνουν κατά πόσο μπορεί να τους προσφέρει ανταγωνιστικούς όρους μεταφοράς του αερίου, ώστε να διασφαλίσουν ανταγωνιστική τιμή φυσικού αερίου για τους πελάτες τους.

Το καλώδιο

Σε ό,τι αφορά, τέλος, στο υποβρύχιο καλώδιο, την υλοποίηση του έργου έχουν αναλάβει η ΔΕΗ και η κυπριακή Quantum, μέσω της μικτής εταιρείας PPC Quantum Ενεργειακή με έδρα την Κύπρο. Το σχέδιο του Euroasian Interconnector προβλέπει τη σύνδεση της Κύπρου με το Ισραήλ, της Κύπρου με Κρήτη, ηπειρωτική Ελλάδα και Ιταλία.

Η σημασία της διασύνδεσης αυτής κρίνεται ως πολύ σημαντική, αφού δημιουργεί έναν αγωγό που θα διασυνδέει τα ηλεκτρικά δίκτυα της Ευρώπης με τα δίκτυα της Μέσης Ανατολής και θα προσφέρει δυνατότητες ανταλλαγών ενέργειας. Μια τέτοια προοπτική αναβαθμίζει σημαντικά και τον ρόλο της Ελλάδας.

Ωστόσο και εδώ η υλοποίηση του έργου θα εξαρτηθεί από το κατά πόσο είναι οικονομικά βιώσιμη η επένδυση, καθώς θα πρέπει να διασφαλιστούν υψηλοί συντελεστές φόρτισης του καλωδίου των 2.000 μεγαβάτ αλλά και να βρεθούν οι χρήστες του καλωδίου που θα καλύπτουν τα έξοδα λειτουργίας και απόσβεσης του κόστους του.

Για τον λόγο αυτό, η ΡΑΕ στον σχεδιασμό των διασυνδέσεων των νησιών είχε δώσει προτεραιότητα στη διασύνδεση της Κρήτης με το ελληνικό ηπειρωτικό σύστημα και με δύο καλώδια των 1.000 μεγαβάτ, ώστε η διασύνδεση αυτή, εκτός από την απαλλαγή των καταναλωτών με επιβαρύνσεις περίπου 400 εκατομμυρίων τον χρόνο λόγω ΥΚΩ, να αποτελέσει την αρχή και εν τέλει να διευκολύνει την ευρύτερη διασύνδεση με την Κύπρο. Ωστόσο ο ΑΔΜΗΕ, ως αρμόδιος φορέας του έργου της διασύνδεσης της Κρήτης με το ηπειρωτικό σύστημα, τελευταία με διάφορα προσχήματα προωθεί τη λεγόμενη μικρή διασύνδεση των 250 μεγαβάτ, που εν τέλει δεν θα προσφέρει κάποιο ευρύτερο ουσιαστικό όφελος.

Αναφορικά με την προώθηση των μελετών για το υποβρύχιο καλώδιο, σημειώνεται ότι τις μέρες αυτές ξεκινάει την έρευνα βυθού το ιταλικό ερευνητικό πλοίο Odin Finder. Μέσα στο επόμενο δίμηνο, το ερευνητικό πλοίο θα βυθομετρήσει και θα αποτυπώσει την εικόνα του βυθού κατά μήκος της υποβρύχιας πορείας που σχεδιάζεται να ακολουθήσει το καλώδιο Euroasian Interconnector, μεταξύ Ισραήλ - Κύπρου - Κρήτης και ηπειρωτικής Ελλάδας.

Ταυτόχρονα θα ξεκινήσει και η περιβαλλοντική μελέτη όπως και η λεπτομερής τεχνική μελέτη, η οποία θα πρέπει να αντιμετωπίσει τις δυσκολίες που προκαλούν τα πολύ μεγάλα βάθη, άνω των 2.000 μέτρων, κυρίως ως προς τις τεχνικές πόντισης. Καταρχήν εκτιμήσεις ανεβάζουν το βάρος του καλωδίου σε 90.000 τόνους λόγω της βαριάς κατασκευής του και του μήκους των περίπου 1.520 χιλιομέτρων.