Ασφαλιστικό: Οι λεπτομέρειες που κάνουν τη διαφορά

Η καταρχήν αποδοχή της «αρχιτεκτονικής» της ασφαλιστικής μεταρρύθμισης από τους δανειστές άνοιξε τον δρόμο για την έναρξη μιας δύσκολης και σκληρής διαπραγμάτευσης που ξεκίνησε ήδη. Δεν είναι τυχαία η δήλωση του υπουργού Εργασίας Γιώργου Κατρούγκαλου από το Βερολίνο, χθες, ότι από τις επαφές που είχε το υπουργείο και πριν από τη δημοσιοποίηση της πρότασης με τα τεχνικά κλιμάκια, οι δανειστές έχουν δεχθεί το γενικό περίγραμμα της μεταρρύθμισης.

«Έχουν δεχθεί ότι θα έχουμε μια εθνική σύνταξη σαν βάση του χτισίματος των νέων συντάξεων», ανέφερε την Κυριακή (10/01) στην πρωινή εκπομπή του Mega από το Βερολίνο και πρόσθεσε: «Από εδώ και πέρα έχουμε τον διάβολο που κρύβεται στις λεπτομέρειες. Θα κουβεντιάσουμε τα ποσοστά αναπλήρωσης. Θα είναι σκληρή η διαπραγμάτευση αλλά υπάρχει μια αποδοχή της γεωμετρίας, της αρχιτεκτονικής της μεταρρύθμισης».

Και ενώ σήμερα ο υπουργός Εργασίας ενημερώνει την ΚΟ του ΣΥΡΙΖΑ, η πλέον σκληρή μάχη αναμένεται να δοθεί στο θέμα των μετρήσιμων στοιχείων, των αναλογιστικών προβολών και εν κατακλείδι στο κατά πόσο η προωθούμενη μεταρρύθμιση επιτυγχάνει τη μείωση ή όχι της συνταξιοδοτικής δαπάνης.

Σύμφωνα με πληροφορίες, το αρχικό σχέδιο «Κατρούγκαλου» οδηγεί σε μείωση της συνταξιοδοτικής δαπάνης κατά 1 δισ. ευρώ τον χρόνο, από το 2021 και μετά, όταν το νέο ασφαλιστικό θα βρίσκεται σε πλήρη εφαρμογή. Στην προβολή αυτή όμως δεν συμπεριλαμβάνεται η Εθνική Σύνταξη. Εάν συνυπολογιστεί και το κόστος της καταβολής της Εθνικής Σύνταξης, τότε το «κέρδος» της μεταρρύθμισης είναι σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες κατά πολύ μικρότερο.

Από την άλλη πλευρά, πάντως, εξοικονομούνται περί τα 2 δισ. ευρώ στο τέλος της μετρήσιμης περιόδου, το 2060. Σε όλο το μεσοδιάστημα δε, η Ελλάδα δεν βγαίνει εκτός στόχου στο πλαίσιο της συμφωνίας του 2010, που όριζε ότι η δαπάνη δεν πρέπει να ξεπερνάει το +2,5% από τη δαπάνη του 2009, ήτοι 13,5% του ΑΕΠ. Ο στόχος αυτός επιτυγχάνεται και κατά το κρίσιμο διάστημα από φέτος έως και το 2021, καθώς η συνταξιοδοτική δαπάνη δεν υπερβαίνει το 16% του ΑΕΠ.

Στο υπουργείο Εργασίας έχουν ήδη «τρέξει» αρκετά εναλλακτικά σενάρια, ενώ δηλώνουν έτοιμοι να προωθήσουν στους πιστωτές και επιπλέον στοιχεία εάν αυτά ζητηθούν.

Η Εθνική Σύνταξη και οι «παλαιές» συντάξεις

Η "μάχη" των λεπτομερειών θα δοθεί εξ αρχής σε μία από τις δύο αρχές του νέου μοντέλου, την εθνική σύνταξη και κυρίως το εάν αυτή θα δίνεται με εισοδηματικά κριτήρια μεταξύ 15 και 20 ετών ασφάλισης. Το υπουργείο Εργασίας έχει εναλλακτικά σενάρια τα οποία αναμένεται να θέσει στο τραπέζι με τους πιστωτές, ανάλογα με το πώς θα εξελιχθεί η διαπραγμάτευση.

Αδιαπραγμάτευτη δέσμευση θεωρείται για την κυβέρνηση και η διατήρηση των ήδη καταβαλλόμενων συντάξεων στο σημερινό τους ύψος. Εκεί, το μπρα ντε φερ θα παιχτεί στο αν οι θεσμοί αποδεχθούν την αύξηση των εισφορών. Δεν αποκλείεται να υπάρξει τελικά και μείωση των ήδη καταβαλλόμενων επικουρικών συντάξεων, προκειμένου να επιμεριστεί το κόστος μεταξύ των εισφορών και των συντάξεων, με στόχο την εξοικονόμηση 550 εκατ. ευρώ, από τα συνολικά 1,8 δισ. ευρώ που προβλέπονται στο πλαίσιο της δημοσιονομικής προσαρμογής για το 2016.

Ως ύστατο μέτρο, και προκειμένου να "καμφθούν" οι αντιστάσεις και του ΔΝΤ, δεν αποκλείεται να υπάρξει συμφωνία για περικοπές κάποιων πολύ υψηλών συντάξεων άμεσα. Πιο εύκολο θεωρείται το θέμα του ανώτατου πλαφόν για μία αλλά και για πολλαπλές συντάξεις, καθώς δεν αποκλείεται τελικά η κυβέρνηση να εφαρμόσει το νέο μειωμένο πλαφόν για τις υψηλές συντάξεις και στους ήδη συνταξιούχους.

Πιο δύσκολο θεωρείται το ενδεχόμενο να μειωθούν ήδη καταβαλλόμενες συντάξεις, αυτών για παράδειγμα που η προσωπική διαφορά αποδειχθεί μεγάλη (π.χ. στους συνταξιούχους του πρώην ΤΕΒΕ ή κάποιων ειδικών ταμείων ΔΕΚΟ-Τραπεζών).

Ο υπουργός Εργασίας Γιώργος Κατρούγκαλος, στη συνέντευξή του στην Καθημερινή, αποκλείει οποιαδήποτε πιθανότητα μείωσης των ήδη καταβαλλόμενων συντάξεων, όμως επισημαίνει πως στο πλαίσιο του επανυπολογισμού τους, η προσωπική διαφορά θα είναι σημαντική και σε ορισμένα Ταμεία, όπως στο ΤΕΒΕ, ίσως μεγαλύτερη. Αποκλίσεις μπορεί να περιμένει κανείς και στα λεγόμενα "ευγενή" ταμεία. «Με τον μηχανισμό της προσωπικής διαφοράς, όμως, δεν θα μειωθούν οι συντάξεις ούτε μετά το 2018», υποστηρίζει.

Μειώσεις θα υπάρξουν στα μερίσματα και τα εφάπαξ, με αβέβαιο το μέλλον τους, καθώς οι δανειστές πιέζουν για κατάργησή τους.

Τα ποσοστά αναπλήρωσης

Σημαντικές «λεπτομέρειες» που θα κρίνουν και το ύψος των νέων συντάξεων αναμένεται να συζητηθούν μεταξύ κυβέρνησης και πιστωτών, σχετικά και με τα ποσοστά αναπλήρωσης των αναλογικών συντάξεων. Με δεδομένο ότι η κυβέρνηση θεωρεί «ίδιας απόχρωσης κόκκινη γραμμή τη μη εφαρμογή εισοδηματικών κριτηρίων στην εθνική σύνταξη, με τη μη περικοπή των ήδη καταβαλλόμενων συντάξεων, η μάχη θα δοθεί στους συντελεστές αναπλήρωσης.

Ήδη, υπάρχει η πρώτη παραδοχή για μειώσεις, στο πλαίσιο του νέου συστήματος. Ο κ. Κατρούγκαλος, όταν ρωτήθηκε για το ενδεχόμενο μειώσεων στις νέες συντάξεις, άφησε ανοικτό το ενδεχόμενο, κυρίως για τους ασφαλισμένους με μέσω εισόδημα πάνω από 1.200 ευρώ. Βέβαια, οι ειδικοί της κοινωνικής ασφάλισης εξακολουθούν να υποστηρίζουν πως με τον νέο τρόπο υπολογισμού το 80% των νέων συντάξεων θα έχουν μια μεσοσταθμική μείωση της τάξης του 15%.

Η... καμπάνα χτυπά κυρίως για όσους έχουν μεταξύ 20 και 35 έτη ασφάλισης. Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι όσο απομακρυνόμαστε από τα 20 χρόνια ασφάλισης, οι μειώσεις αυξάνονται, με τις μεγαλύτερες να έρχονται για όσους φεύγουν με 35 χρόνια. Στη συνέχεια, επέρχεται μια σχετική ισορροπία, όπως επισημαίνει και ο κ. Κατρούγκαλος. Στην πράξη, μεταξύ 20ετίας και 35ετίας, οι ειδικοί εκτιμούν πως δημιουργούνται αντικίνητρα ασφάλισης.

Τη «μάχη» αναμένεται να δυσκολέψει το άρθρο 6 της προτεινόμενης μεταρρύθμισης, που ορίζεται ότι η εθνική σύνταξη αποσκοπεί στην αντιμετώπιση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού, δημιουργώντας την εντύπωση ότι πρόκειται για προνοιακή παροχή. Αν οι δανειστές θεωρήσουν ότι ισχύει κάτι τέτοιο, θα επιμείνουν με μεγαλύτερη ζέση στο θέμα της επιβολής εισοδηματικών κριτηρίων για τη χορήγησή της.