Πώς θα «ζεσταθεί» γρήγορα η αγορά

Λίγο πριν από το τέλος του 2015, κυβερνητικοί αξιωματούχοι και επιχειρηματικοί παράγοντες αναζητούν τρόπους για να αναθερμανθεί η ελληνική οικονομία από το δεύτερο εξάμηνο του 2015 και μετά, με κινήσεις όμως που θα πρέπει να ξεκινήσουν από σήμερα.

Κι αν η μείωση της έντονης αβεβαιότητας είναι το πρώτο μεγάλο βήμα που θα πρέπει να γίνει, στη συνέχεια θα απαιτηθεί μια σειρά από κλάδους να πάρουν την οικονομία στις πλάτες τους.

Ο τουρισμός και οι εξαγωγές θα αποτελέσουν και πάλι τα βαριά όπλα της χώρας, ενώ αρκετά μπορούμε να περιμένουμε και από δραστηριότητες που ενδεχομένως να σημειώσουν κάποια ανάκαμψη μετά την υπέρμετρη πτώση στην οποία υποχρεώθηκαν κατά τα τελευταία χρόνια.

Μέσα σ' αυτό το κλίμα, οι επενδυτές του Χρηματιστηρίου αξιολογούν τα νέα δεδομένα και σχεδιάζουν την τακτική που θα ακολουθήσουν το επόμενο έτος για το χαρτοφυλάκιό τους.

Ο πρόεδρος του ΤΑΙΠΕΔ, κ. Στέργιος Πιτσιόρλας, θεώρησε την πώληση των περιφερειακών αεροδρομίων της χώρας στη Fraport ως δείκτη εμπιστοσύνης προς την ελληνική οικονομία και τις προοπτικές της, ενώ ανάλογα πιστεύει πως θα λειτουργήσουν και οι άλλες επικείμενες ιδιωτικοποιήσεις για τις οποίες είτε υπάρχουν αρκετοί υποψήφιοι (ΟΛΠ και ΟΛΘ) είτε εκκρεμούν από το παρελθόν (ΔΕΣΦΑ, Αστέρας Βουλιαγμένης, Ελληνικό).

Η ουσία είναι πως την ώρα που η πλειονότητα των επιχειρήσεων ετοιμάζεται να υποδεχτεί το 2016 με έντονο σκεπτικισμό (καθώς η τρέχουσα οικονομική κατάσταση χαρακτηρίζεται από χαμηλή ζήτηση), πολλοί είναι οι παράγοντες της αγοράς που ελπίζουν πως το 2016 -και ιδιαίτερα από το καλοκαίρι και μετά- η οικονομία θα μπορούσε να αρχίσει να γυρίζει προς τα πάνω, αρκεί να αποκατασταθεί το κλίμα της πολιτικής και οικονομικής αβεβαιότητας.

«Είναι τόσο χαμηλά τα επίπεδα της τρέχουσας ζήτησης σε πολλούς κλάδους, και ιδίως σε εκείνους που σχετίζονται με την οικοδομή και τα διαρκή καταναλωτικά προϊόντα, όπου μια απλή μείωση της οικονομικής αβεβαιότητας θα μπορούσε να βελτιώσει ως ένα βαθμό την κατάσταση», δηλώνει διευθύνων σύμβουλος εισηγμένης εταιρείας, συμπληρώνοντας:

«Όλα δείχνουν πως το 2016 θα είναι ακόμη μια δύσκολη χρονιά. Άλλωστε, η επίσημη πρόβλεψη αναφέρεται σε αρνητικό ΑΕΠ και επιπλέον οι αυξημένοι φόροι και οι μειωμένες συντάξεις θα έχουν ως αποτέλεσμα να περιορίσουν ακόμη περισσότερο το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών και τα κέρδη των περισσότερων επιχειρήσεων που απευθύνονται στη διεθνή αγορά».

Ζητείται εξομάλυνση

-Στη διαμόρφωση κλίματος εμπιστοσύνης, που θα χτιστεί με αξιοπιστία και σοβαρότητα και στην οποία πρέπει να επικεντρωθεί η προσπάθεια της κυβέρνησης για προσέλκυση επενδύσεων, αναφέρθηκε και ο πρόεδρος του ΣΕΒ, κ. Θεόδωρος Φέσσας. Ο ίδιος εκτιμά πως ξένα επενδυτικά κεφάλαια θεωρούν πως υπάρχουν κλάδοι στους οποίους η Ελλάδα έχει συγκριτικά πλεονεκτήματα όπως ο τουρισμός, τα logistics αλλά και η βιομηχανία, συμπληρώνοντας πως μετά τις εκλογές του Σεπτεμβρίου ενισχύθηκε η πολιτική σταθερότητα, καθώς το 80% του πολιτικού κόσμου θεωρεί πως το μέλλον της χώρας βρίσκεται εντός της Ευρώπης.

-Την αισιοδοξία του ότι η Ελλάδα μπορεί να απορροφήσει σημαντικά επενδυτικά κεφάλαια από το εξωτερικό στον βαθμό που θα αποκατασταθεί το κλίμα ομαλότητας έχει εκφράσει και ο πρόεδρος του Χρηματιστηρίου της Αθήνας, κ. Σωκράτης Λαζαρίδης, θεωρώντας ως δραστηριότητες αιχμής τον τουρισμό και τη μεσογειακή διατροφή.

-Στο ίδιο μήκος κύματος, ο διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας Entersoft, κ. Αντώνης Κοτζαμανίδης, αναφέρεται στον κλάδο πληροφορικής: «Οι επιχειρήσεις, για να επενδύσουν στον τομέα της πληροφορικής, ενδιαφέρονται πολύ περισσότερο για την ύπαρξη σταθερού περιβάλλοντος παρά για το αν το ΑΕΠ θα κλείσει μια χρονιά θετικά ή αρνητικά».

-Ανάλογες και οι εκτιμήσεις του διευθυντή επενδυτικών σχέσεων του ομίλου Τιτάν, κ. Τάκη Κανελλόπουλου, για την εγχώρια ζήτηση τσιμέντου: «Αυτή η τόσο χαμηλή εγχώρια κατανάλωση δεν μπορεί να διατηρηθεί μακροπρόθεσμα. Μετά το αρχικό σοκ, έχει αρχίσει να παρατηρείται βελτίωση στον τομέα των δημοσίων έργων και, αν υπάρξει κάποια σταθεροποίηση στην οικονομία, πολύ δύσκολα η ζήτηση για τσιμέντο θα μπορούσε να υποχωρήσει το 2016 σε χαμηλότερα επίπεδα από τα τρέχοντα».

-Για την ανάγκη σταθερού κλίματος προκειμένου να ανεβάσει ταχύτητες το λιανικό εμπόριο αναφέρθηκε και ο γενικός διευθυντής του ΣΕΛΠΕ, κ. Αντώνης Ζαΐρης: «Έχω την εντύπωση πως, αν υπάρξει σταθεροποίηση στο πολιτικό περιβάλλον, ο κόσμος θα αρχίσει να κάνει αγορές και έτσι θα κινηθεί η πραγματική οικονομία.

Προϋπόθεση όλων αυτών είναι να υπάρξει το κατάλληλο πολιτικό κλίμα, το οποίο θα μας μεταδώσει την εμπιστοσύνη και τη βεβαιότητα. Πρέπει να ολοκληρώσουμε τη δημοσιονομική μας τακτοποίηση, να εμπνεύσουμε τις ξένες αγορές κεφαλαίου και χρήματος, για να μπορούν οι τράπεζές μας να δανείζονται από εκεί και στη συνέχεια να διοχετεύσουν χρήμα στην πραγματική οικονομία, γεγονός που θα αναζωπυρώσει τη ζήτηση».

Οι καυτοί κλάδοι

Την ώρα, όμως, που όλοι αναζητούν την άμβλυνση της τόσο μεγάλης υπάρχουσας αβεβαιότητας, τα δύο βασικότερα ζητούμενα είναι πότε θα μπορούσε αυτή η αβεβαιότητα να μειωθεί και ποιοι επιχειρηματικοί κλάδοι θα μπορούσαν στη συνέχεια να σηκώσουν στις πλάτες τους την ελληνική οικονομία.

Στο πρώτο ερώτημα, η απάντηση λίγο-πολύ, έχει ήδη δοθεί: «Το πρώτο βήμα, που ήταν η επανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, ολοκληρώθηκε και τώρα απομένουν η θετική αξιολόγηση του ελληνικού προγράμματος από την τρόικα κάπου μεταξύ Φεβρουαρίου και Μαρτίου και ένα δίμηνο πολιτικής και οικονομικής ομαλότητας. Άρα, αν δεν υπάρξει κάποιο πισωγύρισμα, οι επενδύσεις θα μπορούσαν να ξεκινήσουν από την άνοιξη κιόλας του 2016», δηλώνει χαρακτηριστικά Έλληνας που συνεργάζεται με ξένα funds.

Ποιοι όμως κλάδοι θα μπορούσαν να ανεβάσουν το ελληνικό ΑΕΠ μέσα στο 2016;

-Σύμφωνα με παράγοντες της αγοράς, η ελληνική οικονομία το επόμενο έτος θα κληθεί να στηριχτεί και πάλι κατά κύριο λόγο στον τουρισμό και τις εξαγωγές. Μάλιστα η πρόσφατη απόφαση της κεντρικής τράπεζας των ΗΠΑ να ανεβάσει τα αμερικανικά επιτόκια χαροποίησε τα στελέχη των δύο παραπάνω τομέων, καθώς αυτό αναμένεται να ρίξει ακόμη πιο κάτω την ισοτιμία ευρώ-δολαρίου, τονώνοντας την ανταγωνιστικότητα των ελληνικών προϊόντων και υπηρεσιών. Σε ό,τι αφορά τον τουρισμό, υψηλόβαθμο στέλεχος της ΓΕΚΕ (ξενοδοχείο «President»), σημειώνει:

«Αναμφίβολα είναι δύσκολο κάποιος να προχωρήσει σε προβλέψεις λόγω της γενικότερης αβεβαιότητας που επικρατεί. Είναι σημαντικό η χώρα να συνεχίσει να θεωρείται ασφαλής προορισμός. Αν δεν συμβεί κάποιο απρόβλεπτο γεγονός (π.χ. στο μέτωπο της τρομοκρατίας), έχουμε τις προϋποθέσεις να πάμε πολύ καλά και το 2016». Και συνεχίζοντας το ίδιο στέλεχος συμπληρώνει: «Η Αττική παρουσιάζει υψηλή δυναμική ως τουριστικός προορισμός και φαίνεται πως υπάρχουν ολοένα και περισσότεροι τουρίστες που επιλέγουν την Αθήνα, χωρίς απαραίτητα να τη συνδυάζουν με άλλον προορισμό. Επιπλέον, ο τουρισμός αποτελεί βασικό μοχλό για την ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας και όλοι πλέον έχουν συνειδητοποιήσει τη συμβολή του στην πορεία της χώρας».

-Η αύξηση του εισερχόμενου τουρισμού με τη σειρά της είναι σε θέση να επηρεάσει τη ζήτηση σε πολλούς κλάδους της οικονομίας, από τα τρόφιμα και τα ποτά, έως τα αυτοκίνητα, τις μεταφορές και την οικοδομική δραστηριότητα. Η ιδιωτική κατανάλωση με τη σειρά της θα μπορούσε να ανεβεί μέσα στο 2016 όχι μόνο λόγω της αυξημένης τουριστικής δραστηριότητας, αλλά και στην περίπτωση εξομάλυνσης του κλίματος στην οικονομία. Χαρακτηριστικές είναι για παράδειγμα οι δηλώσεις γνωστών επιχειρηματικών στελεχών (λ.χ. του CEO του ομίλου Fourlis, κ. Απόστολου Πεταλά, και του προέδρου της Ηλεκτρονικής, κ. Γιάννη Στρούτση) πως η εγχώρια ζήτηση σε διάφορα κατηγορίες διαρκών καταναλωτικών προϊόντων, όπως οι ηλεκτρικές συσκευές και ο οικιακός εξοπλισμός, είναι πολύ χαμηλότερη από αυτή που θα δικαιολογούσε το τρέχον ΑΕΠ της Ελλάδας.

-Στις εξαγωγές, ο κλάδος των χημικών προϊόντων πηγαίνει τα τελευταία χρόνια από το καλό στο καλύτερο λόγω και των επενδύσεων που υλοποιούν αρκετές εισηγμένες εταιρείες (Πλαστικά Κρήτης, Πλαστικά Θράκης, Καράτζης, Flexopack, Δάιος).

-Ελπίδες για ανοδική πορεία υπάρχουν και στον κλάδο της ιχθυοκαλλιέργειας με τον διευθύνοντα σύμβουλο της Νηρεύς, κ. Αντώνη Χαχλάκη, να υποστηρίζει πως «τα αποτελέσματα του ομίλου βαδίζουν προς τη σωστή κατεύθυνση και πως οι τιμές τσιπούρας-λαβρακιού είναι αρκετά καλύτερες και βελτιώνονται».

-Η διαφαινόμενη εξομάλυνση στην υλοποίηση των μεγάλων οδικών αξόνων είναι πιθανόν να τονώσει όχι μόνο τον κατασκευαστικό κλάδο, αλλά και μια σειρά άλλων συμπληρωματικών δραστηριοτήτων όπως τα τσιμέντα και τα μέταλλα, από τα ιδιαίτερα χαμηλά επίπεδα στα οποία βρίσκονται.