«Καταπέλτης» το ΣτΕ για την καθυστέρηση στις αντικειμενικές τιμές

Με μειοψηφία μόνο δύο συμβούλων, των κ. Κ. Κουσούλη και Γ. Ποταμιά, ελήφθη η (4446/2015) απόφαση της Ολομέλειας του ΣτΕ με την οποία υποχρεώνεται η κυβέρνηση σε αναδρομική αναπροσαρμογή των αντικειμενικών αξιών των ακινήτων από 21 Μαΐου του 2015.

Όπως προκύπτει από το σκεπτικό της απόφασης που δημοσιεύθηκε σήμερα, πρόκειται για μια μάλλον ισορροπημένη απόφαση, με την έννοια ότι λαμβάνεται υπόψη τόσο η δημοσιονομική συγκυρία, κατά την οποία "δεν πρέπει να υπάρξει αιφνίδια διακύμανση των φορολογικών εσόδων", όσο και στη νόμιμη αξίωση των πολιτών «να καταβάλλουν φόρο, ο οποίος να αντιστοιχεί σε πραγματική και όχι πλασματική τους περιουσία», όπως προβλέπει το Σύνταγμα (άρθρο 78).

Παράλληλα, στην απόφαση η Ολομέλεια του ΣτΕ ασκεί κριτική στην κυβέρνηση, επισημαίνοντας ότι η αλλεπάλληλη παράταση των προθεσμιών αναπροσαρμογής των αντικειμενικών αξιών «δεν αποδεικνύει αδυναμία αναπροσαρμογής των αντικειμενικών αξιών, αλλά καθυστέρηση στη δημιουργία κατάλληλου πλαισίου συλλογής και επεξεργασίας των απαραίτητων δεδομένων για την ανεύρεση των αγοραίων τιμών των ακινήτων, καθυστέρηση η οποία πάντως δεν μπορεί να αποβεί σε βάρος των φορολογουμένων, ούτε να δικαιολογήσει τη συνεχιζόμενη επιβολή φορολογικών βαρών βάσει αντικειμενικών αξιών που δεν ανταποκρίνονται στις αγοραίες».

Ειδικότερα, στην απόφαση της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας (πρόεδρος Νικόλαος Σακελλαρίου και εισηγητής ο σύμβουλος Επικρατείας Δημήτρης Σκαλτσούνης) αναφέρεται ότι:

- «ιδίως δε λόγω της ύπαρξης έντονου δημόσιου συμφέροντος, συνισταμένου στην κατά το δυνατόν αποφυγή αιφνίδιας διακύμανσης των φορολογικών εσόδων του κράτους, υπό της παρούσες δυσμενείς δημοσιονομικές συνθήκες», η ακύρωση της κυβερνητικής παράλειψης να εκδώσει απόφαση αναπροσαρμογής των αντικειμενικών αξιών της χώρας πρέπει να ανατρέξει όχι «στον χρόνο συντέλεσης της παράλειψης», αλλά στην 21.5.2015, δηλαδή τότε που έληξε η προθεσμία που είχε λάβει για να εκδώσει νέα απόφαση καθορισμού των αντικειμενικών αξιών.

- με το σύστημα προσδιορισμού αξιών των ακινήτων πρέπει διασφαλίζεται η νόμιμη αξίωση των πολιτών «να καταβάλλουν φόρο, ο οποίος να αντιστοιχεί σε πραγματική και όχι πλασματική τους περιουσία», όπως προβλέπει το Σύνταγμα (άρθρο 78).

Όμως, υπογραμμίζεται στη δικαστική απόφαση, η αναπροσαρμογή των αντικειμενικών αξιών, έτσι ώστε να ανταποκρίνονται στις πραγματικές αξίες της αγοράς, «αποτυπώνεται και στις υποχρεώσεις που περιλαμβάνονται στα Μνημόνια, από το 2012.

Το κράτος, αναφέρουν οι δικαστές, «συνέχισε να εισπράττει τις υφιστάμενες κατά τον χρόνο ισχύος των αντικειμενικών αξιών έτους 2007 φορολογικές επιβαρύνσεις επί της ακίνητης περιουσίας, αλλά και να επιβάλλει νέες χωρίς να αναπροσαρμόζει τις αντικειμενικές αξίες» και να δηλώνει αντικειμενική αδυναμία αναπροσαρμογής των αντικειμενικών αξιών. Ωστόσο, η Κυβέρνηση την ίδια στιγμή εντάσσει νέες περιοχές στο αντικειμενικό σύστημα (4.489 οικισμοί σε διάφορες περιοχές της χώρας) και καθορίζει τις αντικειμενικές αξίες των ακινήτων στις περιοχές αυτές, «με ισχύ από 1.1.2011, δηλαδή εν μέσω οικονομικής κρίσης», ενώ παράλληλα την ίδια χρονική περίοδο προσδιόρισε και τις αντικειμενικές αξίες στο Ψυχικό Αττικής.

Η επίμαχη απόφαση της Ολομέλειας του ΣτΕ, η οποία πλέον επέχει θέση νομολογίας, εκδόθηκε μετά από προσφυγή 13 φορολογούμενων πολιτών οι οποίοι έχουν ακίνητα σε διάφορες περιοχές της χώρας. Οι προσφεύγοντες ζητούσαν να ακυρωθεί η άρνηση της Κυβέρνησης να εκδώσει -ανά διετία, όπως είχε υποχρέωση από το νόμο 1249/1982- απόφαση για την αναπροσαρμογή των αντικειμενικών αξιών των ακινήτων.

Η Ολομέλεια του ΣτΕ έκανε δεκτή την προσφυγή, απορρίπτοντας παράλληλα τους ισχυρισμούς του Δημοσίου.

Τι είπαν οι εκπρόσωποι του Δημοσίου

Ειδικότερα, κατά τη συζήτηση της προσφυγής, το Δημόσιο υποστήριξε ότι η αστάθεια στην αγορά των ακινήτων και η έλλειψη κινητικότητας έχει ως αποτέλεσμα να μην υπάρχει ικανοποιητικό και αντιπροσωπευτικό δείγμα αγοραπωλησιών, όπως εάν υπήρχαν κανονικές συνθήκες, όπου οι τιμές διέπονται από τον κανόνα της αγοράς και της ζήτησης. Μάλιστα, «η ρευστή και αβέβαιη αυτή κατάσταση δεν επιτρέπει την προσέγγιση των πραγματικών τιμών των ακινήτων και τον προσδιορισμό νέων, περισσότερο αξιόπιστων αντικειμενικών αξιών».

Κατά συνέπεια, σύμφωνα με το Δημόσιο, «η απόπειρα αναπροσαρμογής των αντικειμενικών άξιων υπό τις παρούσες οικονομικές συνθήκες καθίσταται επισφαλής, διότι ελλοχεύει ο κίνδυνος να μην εκπληρώνεται ο στόχος της επικαιροποίησης των τιμών για αξιόπιστη και δίκαιη προσέγγιση των τιμών της αγοράς», ενώ υποστήριξε ότι θα επιφέρει σοβαρές δημοσιονομικές συνέπειες η μη παράταση έκδοσης υπουργικής απόφασης για τον καθορισμό των αντικειμενικών αξιών.

Τέλος, όπως επισημαίνεται και στη δικαστική απόφαση, το Δημόσιο επικαλέστηκε εν ολίγοις και έλλειψη χρόνου λόγω των πολιτικών εξελίξεων και την κατάσταση της οικονομίας που "είχαν ως αποτέλεσμα το πάγωμα όλων των σχετικών ενεργειών".

"Η ηγεσία του υπουργείου ήταν σε διαρκή κρίσιμη διαπραγμάτευση με τους θεσμούς, ακολούθησε η προκήρυξη και η διεξαγωγή δημοψηφίσματος, η σύναψη της νέας δανειακής σύμβασης και στη συνέχεια η προκήρυξη νέων εθνικών εκλογών", ανέφερε χαρακτηριστικά το Δημόσιο.