Ασφαλιστικό: Η μάχη των εισφορών και των ποσοστών αναπλήρωσης

Με την έκθεση του ΟΟΣΑ για τις συντάξεις ανά χείρας θα μπορούσε να διεξαχθεί η διαπραγμάτευση για την προωθούμενη ασφαλιστική μεταρρύθμιση. Και αυτό γιατί καταγράφονται τόσο τα γνωστά προβλήματα του συνταξιοδοτικού στην Ελλάδα, με τις δαπάνες να διατηρούνται σε πολύ υψηλά επίπεδα, πέριξ του 14% του ΑΕΠ, παρά τις σημαντικές παρεμβάσεις που έχουν ήδη πραγματοποιηθεί, όσο και η σημαντική μείωση του πραγματικού ποσοστού αναπλήρωσης των συντάξεων, εξαιτίας και πάλι των παρεμβάσεων των τελευταίων ετών.

Με τον χρόνο να πιέζει την ελληνική πλευρά, καθώς η κυβέρνηση εμφανίζεται αποφασισμένη να προχωρήσει τη μεταρρύθμιση πριν από τα Χριστούγεννα, οι διεργασίες τόσο στο εξωτερικό του κυβερνώντος κόμματος όσο και μεταξύ υπουργείου Εργασίας και δανειστών (σε τεχνικό επίπεδο) βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη. Σήμερα, ο αρμόδιος υπουργός Γ. Κατρούγκαλος αναμένεται να ενημερώσει το Μαξίμου για τις τελικές του προτάσεις, ενώ έχει προγραμματιστεί συνάντηση και με τον πρόεδρο της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής (ΟΚΕ) Γ. Βερνίκο.

Σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, η κυβέρνηση δεν προτίθεται να υποχωρήσει στις δύο κεντρικές πολιτικές επιλογές της, ήτοι την αύξηση των ασφαλιστικών εισφορών κατά τουλάχιστον 2 μονάδες και την εφαρμογή της Εθνικής Σύνταξης χωρίς εισοδηματικά κριτήρια. Στόχος είναι να προωθηθεί στη Βουλή ένα "ήπιο" ασφαλιστικό, χωρίς περικοπές κύριων συντάξεων και το βάρος να πέφτει στην αλλαγή της δομής του νέου συστήματος και αιχμή τις ενοποιήσεις ταμείων, και όχι στη δημοσιονομική προσαρμογή, την οποία θεωρούν πως επιτυγχάνεται, βάσει των προβλέψεων του προϋπολογισμού για το 2016.

Είναι χαρακτηριστικό ότι πλέον, σύμφωνα με δηλώσεις, αναζητούνται 300 εκατ. ευρώ, τα οποία η ελληνική πλευρά προτίθεται να καλύψει με την αύξηση των εργοδοτικών εισφορών κατά 1%, για να μην αναγκαστεί να μειώσει κύριες συντάξεις. Η ελληνική πλευρά υποστηρίζει πως το 50% των νοικοκυριών στηρίζεται από τη σύνταξη κάποιου συνταξιούχου, κάτι που φαίνεται πως ακούνε με ιδιαίτερο ενδιαφέρον και οι δανειστές.

Στον αντίποδα, έστω και σιωπηρά, η κυβέρνηση παραδέχεται την ήττα της στο θέμα των επικουρικών, καθώς οι προωθούμενες περικοπές βασίζονται στη δέσμευση για ισοσκελισμένο προϋπολογισμό, ήτοι ρήτρα μηδενικού ελλείμματος. Αυτό που διαφέρει από τις περικοπές της ΝΔ είναι ότι αυτή τη φορά δεν θα είναι οριζόντιες, θα κυμαίνονται από 2% για τις επικουρικές συντάξεις που είναι άνω των 150-160 ευρώ και μπορεί να ξεπερνούν το 25% για αυτές άνω των 400 ευρώ, ενώ θα επιδιωχθεί να συνδυασθούν με μερική αύξηση των εισφορών κατά 1 μονάδα (0,5 για εργοδότες και 0,5 για εργαζόμενους).

Δύσκολη μάχη αναμένεται να δοθεί σε σχέση με τον μακροπρόθεσμο στόχο της μείωσης των συνταξιοδοτικών δαπανών, καθώς όπως φαίνεται και από τη χθεσινή έκθεση του ΟΟΣΑ, η Ελλάδα εξακολουθεί να δαπανά περισσότερα (14,5% του ΑΕΠ) από τις υπόλοιπες χώρες της Ε.Ε. με άμεση συνέπεια στο δημόσιο χρέος. Σύμφωνα με πληροφορίες, οι εκπρόσωποι των θεσμών επιμένουν στην εισαγωγή εισοδηματικών κριτηρίων στην Εθνική Σύνταξη, ξεκαθαρίζοντας ότι σε διαφορετική περίπτωση δημιουργούνται στρέβλωση στη σχέση παροχών - εισφορών και αντικίνητρα για την παραμονή στην αγορά εργασίας. Στον αντίποδα, η Ελλάδα προτείνει "ρήτρα ανάπτυξης", βάσει της οποίας θα επανακαθορίζεται το ύψος της τελικής παροχής.

Αντίθετοι εμφανίζονται οι θεσμοί και στο θέμα της αύξησης εισφορών, παρότι ο κ. Κατρούγκαλος επισημαίνει ότι δεν έχουν επίσημα απορρίψει την ελληνική πρόταση.

Τα μηνύματα του ΟΟΣΑ

«Κλειδί» στη διαπραγμάτευση θεωρείται το ποσοστό αναπλήρωσης που θα καθορίσει η κυβέρνηση, καθώς από αυτό θα εξαρτηθεί το ύψος των μελλοντικών συντάξεων. Οι δανειστές απαιτούν να μην υπερβαίνει το 55% ενώ η ελληνική πλευρά θέλει να μην πέσει κάτω από 60%-65%, που βρίσκεται σήμερα. Σε αυτό το σημείο, η έκθεση του ΟΟΣΑ για τις συντάξεις που δημοσιοποιήθηκε χθες, έρχεται να ενισχύσει τις ελληνικές θέσεις, καθώς δείχνει ότι οι επόμενες γενιές συνταξιούχων θα βρεθούν αντιμέτωπες με τον κίνδυνο της φτώχειας καθώς οι μεταρρυθμίσεις που έγιναν, κατά κύριο λόγο μέσα στην τελευταία διετία, στα συνταξιοδοτικά συστήματα πολλών χωρών-μελών του ΟΟΣΑ, μεταξύ των οποίων και το ελληνικό, οδήγησαν μεν σε οικονομικά βιώσιμα συστήματα, όμως με ολοένα και χαμηλότερες συντάξεις.

Η περίπτωση της χώρας μας είναι χαρακτηριστική, καθώς η έκθεση δείχνει ότι το ποσοστό αναπλήρωσης των συντάξεων όσων έχουν χαμηλές αποδοχές στην Ελλάδα ανερχόταν το 2014 στο 66,8%, όταν στα υπόλοιπα κράτη μέλη του ΟΟΣΑ κυμαίνεται από 35,5% στο Μεξικό έως 103,2% στην Ολλανδία, με μέσο όρο το 74,5%. Σημαντικά χαμηλότερο είναι το ποσοστό αναπλήρωσης των συντάξεων για τις μέσες αποδοχές καθώς βάσει του ΟΟΣΑ, τον προηγούμενο χρόνο ανερχόταν στο 54,1%, όταν ήταν 104,8% στην Τουρκία και 28,4% στο Μεξικό (μέσος όρος 63%).

Ο Οργανισμός συνδέει άμεσα τα ποσοστά ανεργίας με τις μελλοντικές συνταξιοδοτικές παροχές, εκτιμώντας ότι όλο και περισσότεροι άνθρωποι θα οδηγηθούν σε χαμηλότερες συντάξεις, εξαιτίας της ανεργίας στην οποία βρέθηκαν κατά τη διάρκεια του εργασιακού τους βίου. Για τον λόγο αυτό, ο Οργανισμός καλεί τις χώρες-μέλη του να ενδιαφερθούν ιδιαίτερα για τους εργαζόμενους που δεν έχουν συμπληρώσει αρκετές εισφορές, για να λάβουν έστω την ελάχιστη σύνταξη.