Τουρισμός: Κυβέρνηση και ΣΕΤΕ σε δύσκολο «τανγκό»

Η, σε υψηλούς τόνους, κριτική που άσκησε στην κυβέρνηση ο πρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ) Ανδρέας Ανδρεάδης στη χθεσινή ομιλία του στο πλαίσιο του 14ου Συνεδρίου του Συνδέσμου προκάλεσε έκπληξη μόνο σε όσους δεν παροικούν την τουριστική Ιερουσαλήμ.

Η ολοκλήρωση του συνεδρίου, όμως, μετά και την τοποθέτηση του υπουργού Οικονομίας, Ανάπτυξης και Τουρισμού Γιώργου Σταθάκη επισημοποίησε πως κυβέρνηση και ΣΕΤΕ στροβιλίζονται ήδη σ' ένα δύσκολο τανγκό, όπου επιστρατεύονται ακόμα και εμφανείς φιγούρες... kick boxing.

Η εύφλεκτη ύλη στις σχέσεις ΣΥΡΙΖΑ-ΣΕΤΕ είχε αρχίσει να συσσωρεύεται πολύ πριν αναλάβει κυβερνητικές ευθύνες ο ΣΥΡΙΖΑ.

Η «κόντρα» έλκει την καταγωγή της, σύμφωνα με όσα συζητούσαν στα πηγαδάκια το συνεδρίου παράγοντες του χώρου, από την εποχή που ο ΣΥΡΙΖΑ αμφισβητούσε ευθέως τη ρητορική του πρώην πρωθυπουργού Αντώνη Σαμαρά για το «success story» του τουρισμού. Φρασεολογία με την οποία εμφανιζόταν να ευθυγραμμίζεται πλήρως, σύμφωνα με παράγοντες του χώρου, ο πρόεδρος του ΣΕΤΕ Α. Ανδρεάδης.

Στον αντίποδα ο ΣΥΡΙΖΑ αναδείκνυε τις συνθήκες εργασιακής ζούγκλας που διαμορφώνονταν στις τουριστικές περιοχές της χώρας, την ίδια στιγμή που επίσημη Πολιτεία και ΣΕΤΕ έκαναν λόγο μόνο για τα ρεκόρ αφίξεων και εισπράξεων.

Τα σύννεφα στις σχέσεις ΣΥΡΙΖΑ-ΣΕΤΕ πύκνωσαν όταν παρουσιάστηκε το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ για τον τουρισμό (πριν τις εκλογές του Ιανουαρίου), με το οποίο προδιαγραφόταν η αλλαγή του αναπτυξιακού μοντέλου του τουρισμού, με περιορισμό των μεγάλης κλίμακας επενδύσεων και στροφή στην ενίσχυση της μικρής και μεσαίας επιχειρηματικότητας στον τουρισμό.

Ποια είναι, όμως, τα θέματα που συγκροτούν την εύφλεκτη «ταμπακέρα» στις σχέσεις κυβέρνησης-ΣΕΤΕ; Σύμφωνα με όσα προκύπτουν από τις τοποθετήσεις του προέδρου του ΣΕΤΕ, αυτό στο οποίο αντιδρούν οι (ισχυροί τουλάχιστον) επιχειρηματίες του τουρισμού είναι η αλλαγή του αναπτυξιακού μοντέλου που προωθεί η νέα κυβέρνηση.

Μια αλλαγή που αφήνει μετέωρους τους σχεδιασμούς του ΣΕΤΕ που αποτυπώνονται στο στρατηγικό σχέδιο ανάπτυξης του ελληνικού τουρισμού μέχρι το 2020 (το είχε εκπονήσει η McKinsey).

Επενδύσεις 

Ο πρόεδρος του ΣΕΤΕ δεν άφησε περιθώρια παρερμηνειών όταν εκδήλωσε τη δυσφορία των τουριστικών επιχειρηματιών για το γεγονός πως, το βράδυ της Δευτέρας, ο Γ. Σταθάκης ανακοίνωνε πως ο νέος αναπτυξιακός νόμος θα παρουσιαστεί τον Δεκέμβριο.

Ο Α. Ανδρεάδης σημείωσε με έμφαση πως ο ίδιος υπουργός είχε υποσχεθεί από την ίδια υπουργική θέση στην προηγούμενη κυβέρνηση ότι θα ήταν έτοιμος πριν το καλοκαίρι που πέρασε. Ένα σχέδιο που βασιζόταν στην προσέλκυση και υλοποίηση μεγάλης κλίμακας επενδύσεων. Ένα σχέδιο που υποστηρίχθηκε από Ειδικό Χωροταξικό Σχέδιο κι ένα πολυνομοσχέδιο που ευνοούσε κατά βάση τις μεγάλες επενδύσεις.

Από το 2013, όμως, άρχισε μια εντυπωσιακή, πέραν του αναμενομένου, μεγέθυνση της τουριστικής κίνησης προς Ελλάδα. Είναι χαρακτηριστικό πως το 2014 η τουριστική κίνηση άγγιξε μεγέθη αφίξεων που (βάσει του στρατηγικού σχεδίου) αναμένονταν να επιτευχθούν το 2017 ή 2018.

Από τότε ο ΣΕΤΕ άρχισε να πιέζει για επιτάχυνση των προγραμματισμένων επενδύσεων στον τουρισμό, ώστε να υποστηριχθεί η ανοδική τάση. Αλλιώς, προειδοποιούσε, τα ρεκόρ θα κινδύνευαν να μείνουν μετέωρα...

Ακριβώς τη στιγμή, δηλαδή, που θα λαμβάνονταν οι κρίσιμες αποφάσεις για τις μεγάλες επενδύσεις, με πρώτη από αυτές την παραχώρηση των 14 περιφερειακών αεροδρομίων, έγινε η κυβερνητική αλλαγή.

Έτσι, όχι μόνο μένει μετέωρο το πλάνο στο οποίο βασίστηκε ο ΣΕΤΕ μέχρι το 2020 αλλά, όπως υποστηρίζουν οι ηγετικοί του παράγοντες, απειλούνται ακόμα και τα ρεκόρ που επιτεύχθηκαν την τελευταία τριετία.

Σε μια εποχή, μάλιστα, που οι ισχυροί επιχειρηματίες του χώρου ανέμεναν επιτάχυνση των μεγάλης κλίμακας επενδύσεων, άκουσαν τον υπουργό Οικονομίας Γ. Σταθάκη να αναφέρει πως θα πρέπει να αξιοποιηθεί χωρίς βιασύνη, με πολλή προσοχή και έμφαση στην προστασία του περιβάλλοντος, «το νησιωτικό πλεονέκτημα της χώρας».

Το μπαράζ αποφάσεων της κυβέρνησης θεωρήθηκε περίπου «εχθρικές» βολές από μερίδα ισχυρών τουριστικών επιχειρηματιών. Η πρώτη τροχιοδεικτική βολή από την κυβέρνηση ήταν το πάγωμα του Ειδικού Χωροταξικού Σχεδίου για τον Τουρισμό. Κίνηση η οποία αφήνει μετέωρες, μέχρι νεωτέρας τουλάχιστον, όλες τις μεγάλες επενδύσεις.

Η ένταση, ωστόσο, κλιμακώθηκε ύστερα από την αύξηση του ΦΠΑ στον τουρισμό αλλά και την απόφαση για σταδιακή κατάργηση του μειωμένου ΦΠΑ στα νησιά του Αιγαίου. Αποφάσεις οι οποίες έφεραν πιο κοντά τους ισχυρούς του χώρου με τους μικρότερους επιχειρηματίες και επαγγελματίες του τουρισμού. Κι αυτό καθώς καθιστά το ελληνικό προϊόν ακριβότερο από τον ανταγωνισμό, με αποτέλεσμα οι επιχειρηματίες να καλούνται να απορροφήσουν μεγάλο μέρος του, αν δεν θέλουν να τεθούν εκτός αγοράς.

Ο πρόεδρος του ΣΕΤΕ ανέφερε χαρακτηριστικά πως η Ελλάδα γίνεται ακριβότερη (με 7-8 μονάδες υψηλότερο ΦΠΑ από το μέσο όρο του 10% των ανταγωνιστών) σε μια εποχή που οι άλλοι προορισμοί κινούνται στην ακριβώς αντίθετη κατεύθυνση.

Ο Α. Ανδρεάδης, μάλιστα, φρόντισε να καταστήσει σαφές πως ο ελληνικός τουρισμός αντέχει μόνο μια χρονιά την υπερφορολόγηση που έχει επιβληθεί και πως το 2017 θα πρέπει να έχουμε επιστρέψει στο προηγούμενο, ανταγωνιστικό καθεστώς ΦΠΑ. Αλλιώς, είπε, ο τουρισμός θα αρχίσει να υποχωρεί.

Το μοίρασμα της πίτας ενισχύσεων του ΕΣΠΑ φαίνεται πως είναι ένα από τα βασικά «μέτωπα» αντιπαράθεσης της κυβέρνησης με τους τουριστικούς επιχειρηματίες.

Οι ισχυροί του κλάδου ανέμεναν «γερό» μερίδιο της πίτας, αλλά ο υπουργός Γ. Σταθάκης φρόντισε να διαμηνύσει ότι το νέο ΕΣΠΑ θα είναι πολύ διαφορετικό από το προηγούμενο. Κι αυτό καθώς θα επικεντρωθεί στην ενίσχυση μικρότερων επιχειρήσεων. Παράλληλα, ανέφερε ότι απαιτείται να υπάρχει ένα ισχυρό πρόγραμμα αναβάθμισης υφιστάμενων υποδομών.

Η γκρίζα οικονομία και τα κόκκινα δάνεια

Δύο ακόμα «μέτωπα» τροφοδοτούν την ένταση στις σχέσεις κυβέρνησης-ΣΕΤΕ.

Το πρώτο αφορά στην γκρίζα οικονομία στον τουρισμό, για την οποία οι δύο πλευρές συμπίπτουν μόνο εν μέρει. Ένα από αφορά τη, με κάποιο τρόπο, φορολόγηση των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στη λεγόμενη οικονομία του διαμοιρασμού (sharing economy).

Ο πρόεδρος του ΣΕΤΕ ανέφερε χαρακτηριστικά πως τουλάχιστον 100.000 ακίνητα νοικιάζονται σε ταξιδιώτες, χωρίς οι ιδιοκτήτες τους να καταβάλλουν ούτε ένα ευρώ φόρο. Επικαλούμενος, μάλιστα, πρόσφατη έρευνα της Grant Thornton για λογαριασμό του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδας (ΞΕΕ) σημείωσε πως το δημόσιο θα μπορούσε να αντλήσει τουλάχιστον 350 εκατ. ευρώ πρόσθετα έσοδα κάθε χρόνο από τη φορολόγηση της συγκεκριμένης δραστηριότητας.

Ο υπουργός Οικονομίας Γ. Σταθάκης, ωστόσο, φρόντισε να ανοίξει τη βεντάλια της «γκρίζας οικονομίας» στον τουρισμό κάνοντας, μεταξύ άλλων, λόγο για εκτεταμένη φοροδιαφυγή και μαύρη εργασία. Ξεκαθάρισε, μάλιστα, πως στόχος της κυβέρνησης δεν είναι μόνο η διασφάλιση ενιαίων κανόνων ανταγωνισμού αλλά κι ένα εύλογο όφελος για τα δημόσια ταμεία.

Το πιο πρόσφατο «μέτωπο» άνοιξε με αφορμή τα σενάρια που εξετάζει η κυβέρνηση αναφορικά με τα μη εξυπηρετούμενα (κόκκινα) δάνεια, τα οποία υπολογίζεται ότι ανέρχονται σε 2,8 δισ. ευρώ στον χώρο του τουρισμού και αφορούν σχεδόν αποκλειστικά ξενοδοχειακές επιχειρήσεις.

Ο πρόεδρος του ΣΕΤΕ αντέδρασε έντονα στα σενάρια που θέλουν την κυβέρνηση να εξετάζει σοβαρά το ενδεχόμενο μεταβίβασης κόκκινων ξενοδοχειακών δανείων σε ξένα hedge funds έναντι πινακίου φακής, που αντιστοιχεί σε ποσοστό 15-20% του ύψους του δανείου. Έκανε λόγο για καταστροφική επιλογή αφού, πέραν των άλλων, θα δρομολογήσει το κλείσιμο σε πρώτη φάση των συγκεκριμένων επιχειρήσεων, οι οποίες στη συνέχεια θα επαναλειτουργήσουν χωρίς να μπορούν να διασφαλιστούν οι θέσεις και οι όροι απασχόλησης.

Αντιπρότεινε, μάλιστα, η αναχρηματοδότηση των δανείων να γίνει από τις τράπεζες σε ποσοστό που θα φθάνει το 50-60% του ποσού.

Οι πιέσεις που δέχεται ο πρόεδρος του ΣΕΤΕ από το εσωτερικό του Συνδέσμου δεν θα πρέπει να θεωρούνται άσχετες με το ανέβασμα των τόνων από την πλευρά του προέδρου του ΣΕΤΕ.

Ο Α. Ανδρεάδης δέχεται κριτική «εκ των έσω» όλο αυτό το διάστημα για το γεγονός ότι επικεντρώνεται στα ρεκόρ που επιτυγχάνει ο ελληνικός τουρισμός, χωρίς να αναδεικνύει τα πολλά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι περισσότεροι επιχειρηματίες του χώρου σε όλη τη χώρα.

Γνωστός παράγοντας του ΣΕΤΕ ανέφερε χαρακτηριστικά στο Euro2day.gr: «Δεν είναι δυνατόν να προχωρά σε εκτιμήσεις βασιζόμενος στην καλή πορεία του ομίλου του, όταν σε πολλές περιοχές του Αιγαίου η κατάσταση ήταν ιδιαίτερα άσχημη».