Λιανεμπόριο τροφίμων: «Βλέπει» ετήσιες απώλειες μισό δισ. ευρώ

Υπό πίεση, σαφώς ηπιότερη από αυτή που δέχεται η υπόλοιπη αγορά, θα εξακολουθήσει να βρίσκεται και το λιανεμπόριο τροφίμων, οργανωμένο και μη, και το επόμενο έτος, όπως εκτιμούν παράγοντες του κλάδου.

Το Ινστιτούτο Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ) εκτιμά ότι οι απώλειες στον τζίρο των αλυσίδων σούπερ μάρκετ και των μικρών σημείων πώλησης θα αγγίξουν το μισό δισ. ευρώ το δωδεκάμηνο 7/2015 -6/2016, με αποτέλεσμα οι συνολικές πωλήσεις της συγκεκριμένης αγοράς να υποχωρήσουν στα 19 δισ. ευρώ από 19,5 δισ. ευρώ που ήταν το δωδεκάμηνο 7/2014-6/2015.

Εκτός από την πτώση του τζίρου λόγω της μείωσης στην κατανάλωση, το λιανεμπόριο τροφίμων έχει πλέον να αντιμετωπίσει και ένα νέο κόστος που «κτυπάει» τον τζίρο του. Πρόκειται για το πλαστικό χρήμα, πιστωτικές και χρεωστικές κάρτες, η χρήση του οποίου από τους καταναλωτές στις συναλλαγές τους με τις επιχειρήσεις του κλάδου οδηγεί, σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του ΙΕΛΚΑ, σε ετήσια αύξηση τους λειτουργικού κόστους των εν λόγω επιχειρήσεων κατά 40 εκατ. ευρώ, ποσό που αντιστοιχεί στο 0,21% των πωλήσεων.

Το δωδεκάμηνο Ιούλιος 2014-Ιούνιος 2015 το κόστος από τη χρήση πιστωτικών καρτών εκτιμάται ότι άγγιξε τα 16,5 εκατ. ευρώ και από τη χρήση μετρητών τα 111,7 εκατ. ευρώ. Συνολικά δηλαδή το κόστος ανήλθε στα 128,3 εκατ. ευρώ. Ποσό το οποίο εκτιμάται από το ΙΕΛΚΑ ότι θα αυξηθεί στα 166,9 εκατ. ευρώ για το δωδεκάμηνο Ιούλιος 2015/Ιούνιος 2016 και αυτό γιατί προβλέπεται ότι το κόστος από τη χρήση πιστωτικών καρτών θα αγγίξει τα 75,2 εκατ. ευρώ και το κόστος των μετρητών τα 91,6 εκατ. ευρώ.

Τι δείχνει η μελέτη του ΙΕΛΚΑ

Έως την επιβολή των ελέγχων κεφαλαίων (Ιούλιος 2015), η Ελλάδα είχε ένα από τα υψηλότερα ποσοστά χρήσης μετρητών στο λιανεμπόριο (95%) και ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά χρήσης πιστωτικών και χρεωστικών καρτών.

Στο λιανεμπόριο τροφίμων το ποσοστό χρήσης εκτιμάται ότι μέχρι τον Ιούνιο του 2015 ήταν στα επίπεδα του 7-8% για τις μεγάλες αλυσίδες σουπερμάρκετ και κάτω από 1% για τα μικρά σημεία πώλησης.

Με βάση τα στοιχεία της ανάλυσης κόστους του ΙΕΛΚΑ που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της μελέτης, καθώς και τα στοιχεία από αντίστοιχες έρευνες στο εξωτερικό (Food Marketing Institute - USA, Australian Retailers Association, Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα), η χρήση πιστωτικών καρτών έχει υψηλότερο κόστος σε σχέση με τη χρήση μετρητών, με το κόστος των πιστωτικών καρτών για το λιανεμπόριο να ανέρχεται σε 1,6-1,8% επί των πωλήσεων και των μετρητών σε 0,6-0,9% επί των πωλήσεων.

Τα ποσοστά χρήσης πιστωτικών καρτών μετά την επιβολή των ελέγχων κεφαλαίων άλλαξαν άρδην. Σύμφωνα με την έρευνα του ΙΕΛΚΑ υπάρχουν επιχειρήσεις στις οποίες το ποσοστό αύξησης της χρήσης πιστωτικών καρτών δεκαπλασιάστηκε. Συνολικά εκτιμάται ότι το ποσοστό για το σύνολο της αγοράς μέσα σε λίγες ημέρες εξαπλασιάστηκε και μετά από ένα μικρό χρονικό διάστημα σταθεροποιήθηκε σε λίγο χαμηλότερα επίπεδα από το μέγιστο, όπως αναφέρεται και παρακάτω.

Σύμφωνα με την ανάλυση κόστους που πραγματοποίησε το ΙΕΛΚΑ, το ποσοστό χρήσης πιστωτικών καρτών αυξήθηκε εξαιτίας των ελέγχων κεφαλαίων μεσοσταθμικά από 4,5% έως 19,5%, με αύξηση για τις αλυσίδες σουπερμάρκετ από 7,5% σε 30% και για τα μικρότερα σημεία πώλησης από 1% σε 7,5%.

Το ΙΕΛΚΑ υπολογίζει πως αυτή η εξέλιξη οδηγεί σε ετήσια αύξηση τους λειτουργικού κόστους των επιχειρήσεων κατά 40 εκατ. ευρώ, ποσό που αντιστοιχεί στο 0,21% των πωλήσεων. Το ποσό αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό δεδομένου ότι οι κερδοφόρες επιχειρήσεις του κλάδου λειτουργούν με καθαρό περιθώριο κερδοφορίας της τάξης του 1-1,5%. Αυτά τα ποσά κόστους είναι μειωμένα, καθώς υπολογίζονται με βάση εκτίμησης ύφεσης της αγοράς κατά περίπου 2,5% το δωδεκάμηνο 7/2015-6/2016.

Τι προτείνει το Ινστιτούτο

Από την ανάλυση προκύπτει σαφής αύξηση του συνολικού κόστους των επιχειρήσεων, εξέλιξη που αναμένεται να είναι εις βάρος του καταναλωτή (εφόσον δεν μειωθούν άμεσα οι προμήθειες πιστωτικών και χρεωστικών καρτών). Το αυξημένο αυτό κόστος έρχεται να προστεθεί στις πρόσφατες αυξήσεις του ΦΠΑ στα τρόφιμα.

Δεδομένης της ανάλυσης αυτής, υπάρχουν δύο προτεινόμενες λύσεις προκειμένου να περιοριστεί στο ελάχιστο η αύξηση του κόστους όπως αναφέρει το ΙΕΛΚΑ:

1) Σημαντική μείωση της προμήθειας των τραπεζών για τις συναλλαγές με πιστωτικές κάρτες, η οποία άλλωστε είναι και η τάση στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

2) Η δραστική μείωση-διαφοροποίηση της προμήθειας για τις χρεωστικές (debit) κάρτες (σε συνδυασμό με προώθηση της χρήσης τους) όπως γίνεται σε χώρες του εξωτερικού, όπου η προμήθεια για τις κάρτες αυτές είναι ακόμα και στο 1/10 της αντίστοιχης προμήθειας για τις πιστωτικές κάρτες.