Ασφαλιστικό: Oι ανατροπές σε συντάξεις-όρια ηλικίας

Δύσκολα μέτρα που επηρεάζουν σχεδόν στο σύνολό τους ασφαλισμένους και τους ήδη συνταξιούχους περιλαμβάνει το τελικό κείμενο της ελληνικής κυβέρνησης που απεστάλη αργά χθες το βράδυ στους εκπροσώπους των πιστωτών και κατατέθηκε στη Βουλή.

Τα μέτρα οδηγούν σε σημαντικές περικοπές των συντάξεων, σε αυξήσεις των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης, κατάργηση του ΕΚΑΣ και σε αύξηση εισφορών, παρουσιάζοντας στην πράξη μικρές διαφοροποιήσεις σε σχέση με το τελικό κείμενο της πρότασης Γιούνκερ, όπως αυτή δόθηκε στη δημοσιότητα μετά τη διακοπή των διαπραγματεύσεων και την εξαγγελία του δημοψηφίσματος από τον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα.

Μάλιστα, τα δυο σημεία που αλλάζουν, είναι αυτά που αφορούν τις λεγόμενες «κόκκινες γραμμές» της κυβέρνησης ήτοι τη ρήτρα μηδενικού ελλείμματος στις επικουρικές και το ΕΚΑΣ. Οι αλλαγές βέβαια σε σχέση με το κείμενο των δανειστών δεν είναι δραματικές. Αναλυτικά, η ρήτρα μηδενικού ελλείμματος στις επικουρικές συντάξεις και στα εφάπαξ μπορεί να ανασταλεί μέχρι τον Οκτώβριο, όπου θα υλοποιηθεί νέα ασφαλιστική μεταρρύθμιση. Όσο για το ΕΚΑΣ καταργείται σταδιακά, έως τον Δεκέμβριο του 2019, κι οι περικοπές στο 20% των πιο «προνομιούχων» δικαιούχων ξεκινούν από το 2016 (Μάρτιο) και όχι από φέτος.

Αντίθετα, εμφανώς βελτιωμένη σε σχέση με την πρόταση Γιούνκερ είναι η ελληνική πρόταση για τις αλλαγές στα εργασιακά, καθώς αφήνεται ανοικτό το ενδεχόμενο, ένας νόμος για τις συλλογικές συμβάσεις να είναι έτοιμος το τελευταίο τρίμηνο του 2015, εφόσον όμως συμφωνηθεί με τους θεσμούς και αφού ληφθούν υπόψη οι βέλτιστες πρακτικές στην Ε.Ε. και η γνώμη διεθνών οργανισμών.

Οι μεγάλες αλλαγές αφορούν στο ασφαλιστικό, καθώς πρόκειται για δέσμη μέτρων που ανατρέπει σχεδιασμούς δεκάδων χιλιάδων εργαζομένων που βρίσκονται ένα βήμα πριν από τη συνταξιοδότηση, οδηγούν σε μειώσεις των ήδη καταβαλλόμενων συντάξεων ενώ κρύβουν παγίδες για μια σειρά ασφαλισμένους σε ΙΚΑ, ΟΓΑ, ΝΑΤ, ΕΤΑΑ, ΟΑΕΕ, και ΕΤΑΠ-ΜΜΕ.

Αναλυτικά, η κυβέρνηση δεσμεύεται για την πλήρη εφαρμογή του νόμου Λοβέρδου-Κουτρουμάνη (3863/2010) με την καταβολή της βασικής και αναλογικής σύνταξης.

Για τη ρήτρα μηδενικού ελλείμματος σε επικουρικές και εφάπαξ αφήνει ανοικτό το ενδεχόμενο είτε να την εφαρμόσει, είτε να την αντικαταστήσει μετά από νέα ασφαλιστική μεταρρύθμιση που θα συμφωνηθεί τον Οκτώβριο του τρέχοντος έτους, με ισοδύναμα όμως δημοσιονομικά αποτελέσματα.

Η κυβέρνηση δεσμεύεται να προχωρήσει από την 1η Ιουλίου στην εξοικονόμηση των συνταξιοδοτικών δαπανών κατά 0,25%-0,5% του ΑΕΠ για το 2015 και 1% για το 2016. 
Άμεσα, πιθανότατα από την ψήφιση του σχετικού νόμου, θα ξεκινήσει η πλήρης εξάλειψη των πρόωρων συντάξεων. Η διαδικασία θα είναι σταδιακή, ώστε μέχρι το 2022 όλοι να συνταξιοδοτούνται στα 67 χρόνια ή στα 62 με 40 χρόνια εργασίας. Εξαιρούνται μόνο οι εργαζόμενοι στα βαρέα και ανθυγιεινά επαγγέλματα καθώς και οι μητέρες με ανάπηρα παιδιά. Για όλα τα ασφαλιστικά ταμεία και για όσους επιδιώξουν να συνταξιοδοτηθούν πρώρα, το πέναλτι θα αυξηθεί στο 16%.

Όλα τα επικουρικά ταμεία θα ενταχθούν στο ΕΤΕΑ, το οποίο αναδρομικά, από την 1η Ιανουαρίου του 2015 θα λειτουργεί χωρίς κρατική χρηματοδότηση.

Το ΕΚΑΣ καταργείται μέχρι τον Δεκέμβριο του 2019. Η αρχή θα γίνει από τον Μάρτιο του 2016, με το πιο προνομιούχο 20% των δικαιούχων. Οι λεπτομέρειες θα συμφωνηθούν με τους θεσμούς. Παράλληλα, προβλέπεται καλύτερη στόχευση στις συντάξεις ανασφάλιστων υπερηλίκων που δίνει ο ΟΓΑ. Η κυβέρνηση δεσμεύεται επίσης, για μια επιπλέον μεταρρύθμιση, στα προνοιακά επιδόματα, αφήνοντας ανοικτό χωρίς να το λέει, την υποκατάσταση του ΕΚΑΣ με κάποιου τύπου ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα προς χαμηλοσυνταξιούχους.

Έμμεση μείωση των συντάξεων επέρχεται μέσω της αύξησης των εισφορών υγείας που πληρώνουν οι συνταξιούχοι στην κύρια σύνταξη, από το 4% στο 6% καθώς και μέσω της επιβολής της (+6%) και στην επικουρική.

Οι κατώτατες συντάξεις παγώνουν έως το 2021.

Από την 1η Ιουλίου του 2015 και μετά, όσοι συνταξιοδοτηθούν θα λαμβάνουν πλήρη (αναλογική και βασική σύνταξη) εφόσον έχουν συμπληρώσει το 67ο έτος της ηλικίας τους. Οι υπόλοιποι, θα λαμβάνουν μόνο τη βασική που αναλογεί στα έτη ασφάλισής τους.

Διά της πλαγίας...

Σημαντικές περικοπές στις δαπάνες για συντάξεις, επέρχονται μέσω της δέσμευσης για κατάργηση όλων των εξαιρέσεων στις χρηματοδοτήσεις των ταμείων από το κράτος και εναρμόνιση της κρατικής χρηματοδότησης με αυτή προς το ΙΚΑ, από την 1η Ιουλίου 2015 και μετά. Η δέσμευση αυτή, οδηγεί στην πράξη σε νέες μειώσεις στις συντάξεις ή ακόμη και σε τριπλασιασμό στις εισφορές, καθώς η κρατική χρηματοδότηση σε ταμεία όπως το ΝΑΤ και ο ΟΓΑ αγγίζει ή και ξεπερνά το 80% των εσόδων τους, ενώ κατ' εξαίρεση, επιπλέον χρηματοδότηση λαμβάνουν και ο ΟΑΕΕ και το ΙΚΑ.

Μέχρι τον Οκτώβριο του 2015 θα πρέπει να καταργηθούν όλες οι εισφορές υπέρ τρίτων, ήτοι νέες μειώσεις στις συντάξεις συγκεκριμένων ομάδων όπως δημοσιογράφοι και δικηγόροι, ή αυξήσεις στις εισφορές.

Παράλληλα, η κυβέρνηση δεσμεύεται για την εύρεση ισοδύναμων που θα καλύψουν το κόστος της απόφασης του Συμβουλίου Επικρατείας για αποκατάσταση των συντάξεων.

Αλλαγές που οδηγούν σε σημαντική μείωση συντάξεων προτείνονται και για την 1η Ιανουαρίου 2016 (θα συμφωνηθούν τον Οκτώβριο). Αναλυτικά, περιλαμβάνονται οι προτάσεις για:

-μεγαλύτερη ανταποδοτικότητα εισφορών - παροχών
-υπολογισμό εισφορών στον ΟΑΕΕ με βάση το πραγματικό εισόδημα
- ενοποιήσεις ταμείων έως το 2017
-αύξηση στις εισφορές του ΟΓΑ ή ένταξή του σε άλλο ταμείο

Σε μια προσπάθεια να «απαλύνει» το βάρος του πακέτου των προτεινόμενων μέτρων, η κυβέρνηση, αφήνει ανοικτό το ενδεχόμενο, μετά από συμφωνία με τους θεσμούς, κάποια από αυτά να αντικατασταθούν.

*** Η πρόταση της Αθήνας και η Αιτιολογική Έκθεση επισυνάπτονται στη στήλη "Συνοδευτικό Υλικό".