Στα λιμάνια... αναστενάζει η κρουαζιέρα

Η συζήτηση για την αλλαγή των συντελεστών φορολόγησης στα νησιά (ΦΠΑ και όχι μόνο) φέρνει, αναπόφευκτα, στο προσκήνιο τα μεγέθη της οικονομικής δραστηριότητας που αναπτύσσεται στο ελληνικό αρχιπέλαγος.

Η «ακτινογραφία» της ελληνικής ακτοπλοΐας, μάλιστα, αποκαλύπτει τα αναξιοποίητα (σε μεγάλο βαθμό) πλεονεκτήματα των ελληνικών νησιών αλλά και τις τεράστιες ελλείψεις και τα καίρια πλήγματα που προκάλεσε η οικονομική κρίση.

Τα στοιχεία αποτυπώνουν τη δυναμική και το ειδικό βάρος των ελληνικών νησιών στην εθνική οικονομία. Ο συνολικός πληθυσμός τους φθάνει το 1,3 εκατ. κατοίκους αντιπροσωπεύοντας το 12,3% του συνολικού πληθυσμού της χώρας. Εισφέρουν στην εθνική οικονομία το 11,5% του ΑΕΠ (24 δισ. ευρώ) και συντηρούν 540.000 θέσεις ή το 12,1% του συνόλου των θέσεων απασχόλησης.

Το ακτοπλοϊκό δίκτυο της χώρας αποτελεί μοναδικό παράδειγμα σε ευρωπαϊκό επίπεδο καθώς προβλέπει τη σύνδεση του ηπειρωτικού κορμού με 120 νησιά. Ας σημειωθεί ότι για τα συγκεκριμένα νησιά το πλοίο αποτελεί το μοναδικό μέσο μετακίνησης προς άλλους προορισμούς της χώρας αφού σε 94 από τα 120 νησιά (78%) δεν υπάρχει αεροδρόμιο.

Σύμφωνα με στοιχεία που παρουσίασε στο Posidonia Sea Tourism Forum ο πρόεδρος του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Επιβατηγού Ναυτιλίας (ΣΕΕΝ) Μιχάλης Σακέλλης η Ελλάδα αντιπροσωπεύει το 17% των θαλάσσιων μετακινήσεων που πραγματοποιούνται στο χώρο της Ευρώπης και κατατάσσεται στην πρώτη θέση, μαζί με την Ιταλία, μεταξύ των χωρών της Ε.Ε.

Συμπεριλαμβανομένων όσων διακινούνται μέσω των πορθμειακών γραμμών σε όλη τη χώρα, το συνολικό μεταφορικό έργο στην Ελλάδα, σύμφωνα με τον ΣΕΕΝ, φθάνει τα 35 εκατ. επιβάτες. Ταυτόχρονα, με τα ακτοπλοϊκά δρομολόγια μεταφέρονται προς τα νησιά περί τα 8 εκατ. τόνους εμπορευμάτων, υλικών και ειδών διατροφής.

Η προσπάθεια μείωσης του λειτουργικού κόστους των πλοίων εκ μέρους των επιχειρήσεων, ύστερα και από την αύξηση του κόστους καυσίμων τα τελευταία χρόνια, έφερε στις ελληνικές θάλασσες μεγαλύτερα και πιο σύγχρονα πλοία.

Ο αριθμός των πλοίων της ακτοπλοΐας, ταυτόχρονα, μειώθηκε κατά 40% σε σύγκριση με τα τέλη της δεκαετίας του '90. Σήμερα, οι ακτοπλοϊκές γραμμές (εκτός των πορθμείων) εξυπηρετούνται από 57 επιβατηγά πλοία, το κόστος ναυπήγησης ή αγοράς των οποίων ανέρχεται σε 2,5 δισ. ευρώ.

Πέρυσι, τα πλοία της ακτοπλοΐας πραγματοποίησαν περισσότερα από 39.000 δρομολόγια με πάνω από 100.000 προσεγγίσεις στα νησιά. Σ'αυτά συμπεριλαμβάνονταν δρομολόγια δημόσιας υπηρεσίας που επιχορηγήθηκαν με 80,7 εκατ. ευρώ και αντιπροσώπευαν το 21,16% των 381,449 εκατ. ευρώ που δαπάνησε συνολικά το ελληνικό δημόσιο για την επιδότηση ακτοπλοϊκών, χερσαίων και αεροπορικών συνδέσεων σε όλη τη χώρα.

Το 2014 τα πλοία της ακτοπλοΐας μετέφεραν πάνω από 13 εκατ. επιβάτες, 1,8 εκατ. Ι.Χ. και 650.000 φορτηγά. Περί τα 8,7 εκατ. επιβάτες (το 65%) ταξίδεψαν για τουρισμό. Από αυτούς, τα 5,2 εκατ. ήταν Έλληνες και 3,4 εκατ. αλλοδαποί. Στοιχεία που αναδεικνύουν το ειδικό βάρος των Ελλήνων ταξιδιωτών στην εγχώρια ακτοπλοϊκή αγορά.

Με αυτά τα δεδομένα τα μεγέθη της ακτοπλοΐας την αναδεικνύουν σε βασικό πυλώνα της ελληνικής οικονομίας. Σύμφωνα με στοιχεία μελέτης του ΙΟΒΕ του 2014, η συνεισφορά της ακτοπλοΐας στην οικονομία της χώρας υπολογίζεται σε 11,8 δισ. ευρώ αντιπροσωπεύοντας το 6,5% του συνολικού ΑΕΠ. Στην ίδια μελέτη αναφέρεται πως με όρους απασχόλησης ο κλάδος εισφέρει 260.000 θέσεις εργασίας οι οποίες αντιστοιχούν στις μισές θέσεις απασχόλησης στα νησιά ή στο 7,2% της συνολικής απασχόλησης στη χώρα.

Ανεπαρκή λιμάνια και «αιμορραγία» για νησιά και εταιρείες

Το πλήγμα που δέχθηκαν τα ελληνικά νησιά και η ακτοπλοΐα εξαιτίας της οικονομικής κρίσης κατά την περίοδο 2009-2013 αποδείχθηκε ιδιαίτερα βαρύ. Σύμφωνα με στοιχεία του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Επιβατηγού Ναυτιλίας (ΣΕΕΝ) κατά τη συγκεκριμένη περίοδο η μείωση του μεταφορικού έργου έφθασε σωρευτικά τα 11,8 εκατ. επιβάτες. Το 2013 η κίνηση εμφάνισε τάση σταθεροποίησης και το 2014 καταγράφηκε αύξηση της τάξης του 5%.

Την ίδια περίοδο αποτυπώθηκε η αλλαγή σελίδας και το τέλος της άλλοτε χρυσής εποχής στην αγορά της Αδριατικής. Εκεί όπου την περίοδο 2009-2013 καταγράφηκε, σύμφωνα με τον ΣΕΕΝ, συνολική μείωση μεταφορικού έργου 2,2 εκατ. επιβατών, 450.000 Ι.Χ. και 41.000 φορτηγών.

Στα πιο πάνω δεδομένα θα πρέπει να συνυπολογιστεί πως την περίοδο 2009-2014 το κόστος καυσίμων των πλοίων αυξήθηκε 64% ενώ στο ίδιο διάστημα οι ναύλοι επιβατών κατέγραψαν αύξηση 8%, των Ι.Χ. μείωση 6% και των φορτηγών αύξηση 5%.

Οι συνέπειες των νέων δεδομένων της αποτυπώθηκαν στις συνολικές ζημιές της τάξης του 1 δισ. ευρώ που κατέγραψαν οι ακτοπλοϊκές εταιρείες την περίοδο 2009-2014.

Την εικόνα των αρνητικών ευρημάτων στην ακτινογραφία της ελληνικής ακτοπλοΐας συμπληρώνουν οι τραγικές ελλείψεις των λιμενικών υποδομών. Κι όλα αυτά σε μια χώρα όπως η Ελλάδα που αποτελεί έναν από τους δημοφιλέστερους τουριστικούς προορισμούς του πλανήτη κι όπου τα λιμάνια έχουν ρόλο βασικού κρίκου της εφοδιαστικής αλυσίδας του τουρισμού.

Σύμφωνα με μελέτη του Εργαστηρίου Λιμενικών Υποδομών, από τα 93 ακτοπλοϊκά λιμάνια της χώρας, τα 70 (ποσοστό 75,27%) είναι ακατάλληλα για κρουαζιερόπλοια, το 80 (86,02%) αντιμετωπίζουν προβλήματα κυματισμού, τα 46 (49,46%) έχουν προβλήματα βάθους, τα 86 (92,47%) έχουν προβληματικές ράμπες, τα 65 (69,89%) έχουν ανεπαρκείς χερσαίες διευκολύνσεις ενώ σχεδόν όλα, με εξαίρεση μόλις δύο, έχουν ανεπαρκείς εξοπλισμούς υποδοχής.