Αγωγοί: Μόνη στη στήριξη του Turkish Stream η Αθήνα

Μειώνεται σταθερά η στήριξη των κρατών της Βαλκανικής στον ρωσικό αγωγό Turkish Stream, ενώ φαίνεται ότι κερδίζει πόντους η πολιτική ΗΠΑ-Ε.Ε. για απεξάρτηση των χωρών της περιοχής από το ρωσικό αέριο. Η Σερβία, χώρα κλειδί για την προσπέλαση του αγωγού στην Κεντρική Ευρώπη, ενώ μέχρι πολύ πρόσφατα ήταν υπέρμαχος της κατασκευής του, αλλάζει στάση.

Το πρώτο δείγμα αλλαγής φάνηκε από δηλώσεις του προέδρου της χώρας Τόμισλαβ Νίκολιτς ο οποίος σε συνέντευξή του στο ρωσικό πρακτορείο Interfax στις 8 Μαΐου, χαρακτήρισε ανέφικτη την υλοποίηση του ρωσικού σχεδίου για τον αγωγό Turkish Stream, λέγοντας ότι η χώρα του δεν πρόκειται να δεχτεί αέριο από αυτόν τον αγωγό.

Παρότι ο πρόεδρος της Σερβίας την επομένη ανασκεύασε εν μέρει τις δηλώσεις του, η εντύπωση για αλλαγή στάσης της Σερβίας παρέμεινε. Ισχυροποιήθηκε δε από δηλώσεις του πρωθυπουργού της χώρας Αλεξαντάρ Βούσιτς στο πρακτορείο ΑΡ, τις μέρες ακριβώς που ο Έλληνας υπουργός Παραγωγικής Ανασυγκρότησης Παναγιώτης Λαφαζάνης διαπραγματευόταν στη Μόσχα με τον ομόλογό του Νόβακ και τον Αλεξέι Μίλερ της Gazprom τη συμμετοχή της Ελλάδας στον Turkish Stream.

Θεωρητικά ο Turkish Stream σχεδιάζεται μετά την Τουρκία να διασχίσει την ΠΓΔΜ και τη Σερβία, ώστε μέσω Ουγγαρίας να καταλήξει στον κόμβο (hub) του Μπαουμγκάρτεν της Αυστρίας, που αποτελεί το σημείο από όπου διακλαδίζονται αγωγοί προς όλη την Ευρώπη. Μέχρι πρόσφατα, θετικές στην προοπτική του ρωσικού αγωγού ήταν η Ελλάδα, η Σερβία και η Ουγγαρία ενώ η ΠΓΔΜ το συζητούσε. Πλέον η μεν Σερβία γυρίζει την πλάτη στο ρωσικό σχέδιο, η ΠΓΔΜ λόγω της πολιτικής αναταραχής, δεν μπορεί να λογίζεται ως χώρα φερέγγυα, ενώ δεν λείπουν οι θεωρίες συνωμοσίας σύμφωνα με τις οποίες η πολιτική κρίση στη χώρα προκλήθηκε από τις ΗΠΑ και την Ε.Ε., λόγω της πρόθεσης της κυβέρνησης Γκρούεφσκι να στηρίξει τον ρωσικό αγωγό.

Με τα σημερινά δεδομένα, ένθερμος οπαδός του ρωσικού αγωγού παραμένει μόνο ο υπουργός Παναγιώτης Λαφαζάνης, καθώς το Μαξίμου τηρεί πιο συγκρατημένη στάση, όπως και η κυβέρνηση της Ουγγαρίας. Μόνο που το αέριο χωρίς ΠΓΔΜ και Σερβία δεν μπορεί να βρεθεί στο κέντρο της Ευρώπης, ενώ οι Ρώσοι ενδιαφέρονται πρωτίστως για την αγορά αυτή και όχι για την ελληνική.

Πώς κινείται η Σερβία

Σύμφωνα με τις δηλώσεις του Σέρβου πρωθυπουργού, η Σερβία, αποδεχόμενη τις συστάσεις των ΗΠΑ, θα μειώσει την εξάρτησή της από το ρωσικό αέριο, και θα επιδιώξει να συνδεθεί με τους αγωγούς που θα μεταφέρουν στην περιοχή αέριο του Αζερμπαϊτζάν (αγωγός ΤΑΡ). Η αλλαγή στάσης της Σερβίας απέναντι στα ρωσικά σχέδια έχει ιδιαίτερη σημασία διότι η χώρα αυτή παραδοσιακά βρίσκεται πολύ κοντά στη Ρωσία, ενώ οι περισσότερες από τις ενεργειακές της εταιρείες (διυλιστήρια κ.λπ.), είναι πλέον θυγατρικές ρωσικών επιχειρήσεων.

Στον απόηχο των δηλώσεων Βούσιτς που έγιναν στις 28 Μαΐου και προκάλεσαν εντυπώσεις, ο Σέρβος πρωθυπουργός την επομένη έκανε νέες διευκρινίσεις. Επισήμανε ότι με όσα είπε την προηγουμένη δεν σημαίνει ότι η χώρα του γυρνά την πλάτη στη Ρωσία σε ό,τι αφορά τον ενεργειακό τομέα. Απλώς προσπαθεί να αναβαθμίσει την ενεργειακή της ασφάλεια, με δεδομένο ότι η Ρωσία θα πάψει να διοχετεύει αέριο προς την Ευρώπη μέσω του δικτύου της Ουκρανίας.

Σύμφωνα δε με τον ίδιο, αυτός είναι ο λόγος που τον υποχρεώνει να κάνει οτιδήποτε χρειαστεί, ώστε να εξασφαλίσει για τα επόμενα χρόνια ποσότητες αερίου. «Και αυτά δεν έχουν να κάνουν ούτε με γεωστρατηγικές αποφάσεις, ούτε με την εξωτερική πολιτική, παρά μόνο με την επιβίωση του κράτους» είναι τα λόγια του Σέρβου πρωθυπουργού που μεταφέρει το πρακτορείο ΑΡ.

Στο ίδιο μήκος κύματος με τον πρωθυπουργό κινείται και ο υπουργός Ενέργειας της Σερβίας Αλεξάνταρ Άντικ. Σε δηλώσεις του σημειώνει ότι η χώρα του δεν πολιτικοποιεί το θέμα της προμήθειας φυσικού αερίου και ότι ενδιαφέρεται για όλα τα σχέδια που θα μεταφέρουν αέριο στην περιοχή. «Προτεραιότητα είναι οι διασυνδέσεις με τη Βουλγαρία, μέσω της οποίας θα μπορεί να τροφοδοτηθεί με αέριο των αγωγών ΤΑΡ (Ελλάδα) και ΤΑΝΑΡ (Τουρκία) που θα μεταφέρουν στην Ευρώπη το αέριο του Αζερμπαϊτζάν» λέει ο υπουργός Ενέργειας.

Αναφορικά με την ικανότητα των συγκεκριμένων αγωγών να καλύψουν και τις ανάγκες της Σερβίας, ο ίδιος αποκαλύπτει ότι βρίσκεται σε συζητήσεις με την αζέρικη Socar που είναι από τους μεγάλους μετόχους του αγωγού ΤΑΡ και τους προμηθευτές αερίου, έχοντας διαβεβαιώσεις ότι εφόσον ζητηθούν μεγαλύτερες ποσότητες από τη Σερβία ή άλλες χώρες της περιοχής, το θέμα αντιμετωπίζεται. Σε κάθε περίπτωση ο υπουργός Ενέργειας της Σερβίας δεν πιστεύει ότι η δυναμικότητα του αγωγού ΤΑΡ είναι πρόβλημα.

Το σκληρό πόκερ που παίζεται το τελευταίο διάστημα, κυρίως λόγω της υποστήριξης των ρωσικών σχεδίων από την κυβέρνηση της Ελλάδας, αποδεικνύουν τα συχνά ταξίδια του Αλεξέι Μίλερ στην περιοχή. Την ημέρα που έκανε τις δηλώσεις ο πρωθυπουργός της Σερβίας, στο Βελιγράδι βρισκόταν ο επικεφαλής της ρωσικής Gazprom. Ο Αλεξέι Μίλερ σε δηλώσεις του μετά τις συναντήσεις με αξιωματούχους της χώρας υποστήριξε ότι τα κράτη της περιοχής θα πρέπει να περιμένουν πολύ για την ολοκλήρωση των αγωγών όπως ο ΤΑΡ. Όπως είπε τέσσερα χρόνια πριν η λειτουργία του προγραμματιζόταν για το 2017, πλέον τοποθετείται για το 2021, ενώ οι καθυστερήσεις ίσως συνεχιστούν.