Deutsche Bank: Δημοψήφισμα το επικρατέστερο σενάριο

Τρεις πρόσφατες εξελίξεις στο εσωτερικό της Ελλάδας δείχνουν πως επιτέλους η κατάσταση γίνεται λίγο πιο θετική, γράφει σε νέα της έκθεση η Deutsche Bank, η οποία θεωρεί πως το πιθανότερο σενάριο είναι να υπάρξει μια «απρόθυμη συμφωνία» με τους πιστωτές, συνοδευόμενη από δημοψήφισμα.

Πρώτον, αναφέρει η γερμανική τράπεζα, οι δημοσκοπήσεις έχουν αρχίσει να γυρίζουν. Μετά τις πρώτες εβδομάδες του μέλιτος, το εκλογικό σώμα αρχίζει να γίνεται πιο επιφυλακτικό ως προς τη διαπραγματευτική στρατηγική της κυβέρνησης, κάτι που αντανακλάται στη μείωση του ποσοστού αποδοχής τόσο της κυβέρνησης όσο και του ίδιου του Αλέξη Τσίπρα.

Το σημαντικότερο, παρότι κλιμακώνεται η ένταση, οι δημοσκοπήσεις δείχνουν συνεχιζόμενη και συντριπτική λαϊκή στήριξη για μια ευρωπαϊκή λύση: μεταξύ της «ρήξης» ή της «συμφωνίας», οι δημοσκοπήσεις συνεχώς δείχνουν πως η προτίμηση για τη δεύτερη επιλογή ξεπερνά το 70%. Οι τάσεις αυτές έχουν σημασία διότι η πολιτική αφήγηση της κυβέρνησης εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την αντίληψη μιας ευρείας λαϊκής στήριξης. Καθώς μειώνονται τα ποσοστά έγκρισης, σε συνδυασμό με την επιθυμία για «ευρωπαϊκή λύση», μειώνεται και η πίεση προς την κυβέρνηση.

Η δεύτερη εξέλιξη, σύμφωνα με την Deutsche Bank, είναι ότι υπήρξε ανασχηματισμός της διαπραγματευτικής ομάδας της κυβέρνησης. Οι διαβουλεύσεις έχουν πληγεί από την έλλειψη διαπραγματευτικής εμπειρίας της ελληνικής κυβέρνησης, καθώς και από επίμονες λειτουργικές δυσκολίες: οι επικεφαλής των κλιμακίων των τριών θεσμών διαπραγματεύονται επί ίσοις όροις στις Βρυξέλλες ή το Παρίσι, όμως τα τεχνικά κλιμάκια στην Αθήνα αντιμετωπίζουν συνεχιζόμενες δυσκολίες σε ό,τι αφορά την πρόσβαση σε δεδομένα και σε βασικά υπουργεία. Πλέον έχει δοθεί μεγαλύτερος ρόλος σε αξιωματούχους που ευθυγραμμίζονται περισσότερο με τον μετριοπαθή αντιπρόεδρο της κυβέρνησης Γ. Δραγασάκη (όπως ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών Ε. Τσακαλώτος) και έχει αυξηθεί το μέγεθος της ομάδας.

Οι αλλαγές αυτές μπορεί να βοηθήσουν τις διαπραγματεύσεις, δεν θα αλλάξουν όμως το παιχνίδι: το μεγαλύτερο εμπόδιο για μια συμφωνία είναι η απόσταση σε θέματα ουσίας, κυρίως οι συλλογικές συμβάσεις, οι συντάξεις και τα δημοσιονομικά μέτρα για φέτος. Ωστόσο, η αλλαγή μετά από έντονες πιέσεις από την Ευρώπη στο περιθώριο, σηματοδοτεί μια κίνηση προς πιο μετριοπαθή κατεύθυνση, τουλάχιστον σε όρους προσέγγισης.

Η τρίτη και σημαντικότερη εξέλιξη είναι η συνέντευξη που παραχώρησε στην ελληνική τηλεόραση ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας. Το αδιέξοδο σε ό,τι αφορά τα δύσκολα σημεία επιβεβαιώθηκε, ωστόσο πιο σημαντικές ήταν οι δηλώσεις του πρωθυπουργού για τη διαπραγματευτική στρατηγική της κυβέρνησης. Όταν ερωτήθηκε ως προς το πώς θα κινηθεί στη συνέχεια, εάν απαιτηθεί μια συμφωνία που θα παραβιάζει τις προεκλογικές υποσχέσεις της κυβέρνησης, άφησε να εννοηθεί πως θα προτιμήσει το δημοψήφισμα, αποκλείοντας το ενδεχόμενο εκλογών.

Η Deutsche Bank θεωρεί πως αυτό είναι σημαντικό για δύο λόγους: Πρώτον, σηματοδοτεί πως πιθανότατα συζητάται μια συμφωνία που θα περνά τις κόκκινες γραμμές της κυβέρνησης. Δεύτερον, είναι η πρώτη φορά που ο πρωθυπουργός παρείχε κάτι που σύμφωνα με τη γερμανική τράπεζα είναι μια εσωτερικά συνεπή στρατηγική για την άρση του τρέχοντος αδιεξόδου.

Τα σενάρια

Όπως αναφέρει η Deutsche Bank, πριν από έναν μήνα είχε εκτιμήσει πως υπάρχουν τρία πιθανά αποτελέσματα στην τρέχουσα κρίση: αποτυχία συμφωνίας που θα συνοδεύεται από πάγωμα της χρηματοδότησης των ελληνικών τραπεζών από την ΕΚΤ και επιβολή ελέγχου στην κίνηση κεφαλαίων, μια συμφωνία της τελευταίας στιγμής που θα απαιτεί αλλαγή στον κυβερνητικό συνασπισμό ή μια κυβέρνηση εθνικής ενότητας, ή μια «απρόθυμη συμφωνία» που θα συνοδεύεται από δημοψήφισμα.

Οι εξελίξεις των τελευταίων εβδομάδων, αναφέρει η τράπεζα, δείχνουν προς το τελευταίο, και ένα δημοψήφισμα πλέον φαίνεται πως είναι το πιθανότερο αποτέλεσμα, με πιθανότητα 50%: η κυβέρνηση θα καταλήξει σε μια «απρόθυμη συμφωνία» με την Ευρώπη, την οποία θα ακολουθήσει ένα πανεθνικό δημοψήφισμα για την εξασφάλιση της λαϊκής έγκρισης.

Από όλα τα πιθανά αποτελέσματα, η Deutsche Bank εκτιμά πως το δημοψήφισμα θα είναι το πιο θετικό: για να διενεργηθεί, θα πρέπει να υπάρχει ξεκάθαρη κυβερνητική στήριξη και ευρεία στήριξη από άλλα, πιο μετριοπαθή πολιτικά κόμματα. Με αυτόν τον τρόπο θα είναι πιο πιθανό να περάσει, ενώ θα αποτελέσει καταλύτη για τη συμπερίληψη πιο μετριοπαθών κομμάτων στην κυβέρνηση.

Τα ρίσκα σ' αυτό το βασικό σενάριο παραμένουν μεγάλα, σημειώνει η τράπεζα. Η κυβέρνηση μπορεί να προσπαθήσει να περάσει μια συμφωνία από τη Βουλή χωρίς να προσφύγει στη λαϊκή ψήφο, κάτι που θα μπορούσε να οδηγήσει σε πολύ ασταθή πολιτική κατάσταση, που τελικά θα απαιτούσε αλλαγή στον κυβερνητικό συνασπισμό ή σχηματισμό κυβέρνησης εθνικής ενότητας (πιθανότητα 20%).

Το σημαντικότερο, οι συνεχιζόμενες καθυστερήσεις στις διαπραγματεύσεις ή και μια χρεοκοπία από «ατύχημα», ο ανεπαρκής χρόνος για τη διενέργεια δημοψηφίσματος ή αλλαγής της κυβέρνησης, ή μια ενεργή απόφαση για απόρριψη μιας συμφωνίας, πιθανότητα θα οδηγούσαν σε πάγωμα της χρηματοδότησης των ελληνικών τραπεζών από την ΕΚΤ (πιθανότητα 30%).

Σε ό,τι αφορά την ΕΚΤ, ο Μ. Ντράγκι άφησε πρόσφατα να εννοηθεί πως είναι δυνατή μια αλλαγή στα haircuts των collateral που δίνονται για χρηματοδότηση από τον ELA, ενώ μια τέτοια απόφαση θα μπορούσε να ληφθεί ακόμα και στη συνεδρίαση της 6ης Μαΐου. Το πρόγραμμα των haircuts στα collateral των ελληνικών τραπεζών δεν έχει δημοσιοποιηθεί, όμως μια επιθετική αλλαγή θα ισοδυναμούσε με ένα ξεκάθαρο πλαφόν στη χρηματοδότηση του ELA, που με τη σειρά του καθορίζεται από το ύψος του διαθέσιμου collateral που έχουν οι ελληνικές τράπεζες. Ακόμα και αν υπάρξει μια τέτοια αλλαγή, η Deutsche Bank εκτιμά πως αυτό δεν θα δημοσιοποιηθεί ούτε θα είναι άμεσα δεσμευτικό. Η ΕΚΤ είναι απίθανο να κόψει προληπτικά τη χρηματοδότηση, αφήνοντας έτσι χώρο να εξελιχθεί η πολιτική διαδικασία τις επόμενες εβδομάδες.

Υποθέτοντας πως ισχύει το παραπάνω, το καταληκτικό σημείο για μια συμφωνία θα καθοριστεί από τον χρόνο κατά τον οποίον η ελληνική κυβέρνηση θα εξαντλήσει τη ρευστότητά της: η όποια εκταμίευση από τους πιστωτές θα πραγματοποιηθεί μόνο όταν υπάρξει πλήρης συμφωνία και έγκριση από τη βουλή μιας σειράς συμφωνημένων prior actions. Η ρευστότητα στο μεταξύ συνεχίζει να εξαντλείται, με την κυβέρνηση να νομοθετεί για τα ταμειακά διαθέσιμα των φορέων του Δημοσίου, ενώ στο στόχαστρο μπορεί να μπουν και τα συνταξιοδοτικά ταμεία. Υπάρχουν αντικρουόμενες αναφορές ως προς το αν υπάρχει αρκετή ρευστότητα για να εξυπηρετηθεί η δόση της 12ης Μαΐου προς το ΔΝΤ.

Η Deutsche Bank εκτιμά πως η δόση αυτή μπορεί να δοθεί, γεγονός που θα αφήσει περιθώριο μέχρι τις πρώτες εβδομάδες του Ιουνίου ώστε να υπάρξει το προαναφερθέν αποτέλεσμα: θα απαιτούσε μια συμφωνία σε τεχνικό επίπεδο (staff-level agreement) για το πρόγραμμα και έγκριση από το Eurogroup μέχρι τα μέσα Μαΐου, και στη συνέχεια το εθνικό δημοψήφισμα και η νομοθέτηση να ολοκληρωθούν μέχρι τις αρχές Ιουνίου.

«Εν ολίγοις, μια αχτίδα φωτός αρχίζει να φαίνεται. Όμως τα ρίσκα εξακολουθούν να είναι πολλά και ο χρόνος λιγοστεύει», καταλήγει η Deutsche Bank.